[PTS Vol D - 2] [\z D /] [\f II /]
[BJT Vol D - 2] [\z D /] [\w II /]
[BJT Page 266] [\x 266/]
[PTS Page 169] [\q 169/]

Namo tassa bhagavato arahato sammà sambuddhassa.

4. (17) Mahàsudassanasuttaü

1. Evaü me sutaü ekaü samayaü bhagavà kusinàràyaü viharati upa vattane mallànaü sàlavane antarena yamakasàlànaü parinibbànasamaye.

Atha kho àyasmà ànando yena bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ànando bhagavantaü etadavoca. "Mà bhante bhagavà imasmiü kuóóanagarake ujjaïgalanagarake sàkhànagarake parinibbàyi. Santi bhante a¤¤àni mahànagaràni, seyyathãdaü, campà ràjagahaü sàvatthi sàketaü kosambã bàràõasã, ettha bhagavà parinibbàyatu. Ettha bahå khattiyamahàsàlà bràhmaõamahàsàlà gahapatimahàsàlà tathàgate abhippasannà, te tathàgatassa sarãrapåraü karisantã"ti.

2. "Mà hevaü ànanda avaca mà hevaü ànanda avaca kuóóanagarakaü ujjaïgalanagarakaü sàkhà nagarakanti.

Kusàvati ràjadhàni

Bhåtapubbaü ànanda ràjà mahàsudassano nàma ahosi khantiyo muddhàvasitto1 càturanto vijitàvã janapadatthàcariyappatto. [PTS Page 170] [\q 170/] ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa ayaü kusinàrà kusàvatã nàma ràjadhànã ahosi. Sà kho ànanda kusàvatã puratthimena ca pacchimena ca dvàdasayojanàni ahosi àyàmena, uttarena ca dakkhiõena ca sattayojanàni vitthàrena. Kusàvatã ànanda ràjadhàni iddhà ceva ahosi vãtà ca bahujanà ca àkiõõamanussà ca subhikkhà ca.

----------

1. Muddhàhisãtto (kaü). 2. Iddhà ceva ahosi phãtà ca (syà)

[BJT Page 268] [\x 268/]

Seyyathàpi ànanda devànaü àëakamandà nàma ràjadhàni iddhà ceva phãtà ca bahujanà ca àkiõõayakkhà ca subhikkhà ca, evameva kho ànanda kusàvatã ràjadhànã iddhà ceva ahosi phãtà ca bahujanà ca àkiõõamanussà ca subhikkhà ca. Kusàvatã ànanda ràjadhàni dasahi saddehi avicittà ahosi divà ceva rattiü ca. Seyyathãdaü, hatthisaddena assaddena rathasaddena bherisaddena mudiïgasaddena vãõàsaddena gãtasaddena sammasaddena tàlasaddena (saïkhasaddena) asnàtha pivatha khàdathàti dasamena saddena.

3. Kusàvatã ànanda ràjadhànã sattahi pàkàrehi parikkhittà ahosi. Eko pàkàro sovaõõamayo, eko råpiyamayo, eko veëuriyamayo, eko phaëikamayo, eko lohitaïkamayo1 eko masàragallamayo, eko sabbaratanamayo. Kusàvatiyà ànanda ràjadhàniyà catunnaü vaõõànaü dvàràni ahesuü. Ekaü dvàraü sovaõõamayaü, ekaü råpiyamayaü, ekaü veëuriya mayaü, ekaü phaëikamayaü. [PTS Page 171] [\q 171/] ekekasmiü dvàre satta satta esikà nikhàtà ahesuü. Tiporisaïgà tiporisanikhàtà dvàdasaporisà ubbedhena, ekà esikà sovaõõamayà, ekà råpiyamayà, ekà veëuriyamayà, ekà phaëikamayà, ekà lohitaïkamayà, ekà masàragallamayà, ekà sabbaratanamayà.

Kusàvatã ànanda ràjadhàni sattahi tàlapantihi parikkhittà ahosi. Ekà tàlapanti sovaõõamayà, ekà råpiyamayà, ekà veëuriyamayà ekà phaëikamayà, ekà lohitaïkamayà, ekà masàragallamayà, ekà sabbaratanamayà. Sovaõõamayassa tàlassa sovaõõamayo khandho ahosi, råpiyamayàni pattàni ca phalàni ca råpiyamayassa tàlassa råpiyamayo khandho ahosi sovaõõamayàni pattàni ca phalàni ca. Veëuriyamayassa tàlassa veëuriyamayo khandho ahosi phaëikamayàni pattàni ca phalàni ca. Phaëikamayassa tàlassa phaëikamayo khandho ahosi. Veëuriyamayàni pattàni ca phalàni ca. Lohitaïkamayassa tàlassa lohitaïkamayo khandho ahosi masàragallamayàni pattàni ca phalàni ca. Masàragallamayassa tàlassa masàragallamayo khandho ahosi lohitaïkamayàni pattàni ca phalàni ca sabbaratanamayassa tàlassa sabbaratanamayo khandho ahosi sabbaratanamayàni pattàni ca phalàni ca. Tàsaü kho panànanda tàlapantãnaü vàteritànaü saddo ahosi vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca 2 madanãyo ca. Seyyathàpi ànanda pa¤caïgikassa turiyassa suvinãtassa suppañitàëitassa kusalehi samannàgatassa saddo hoti vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo [PTS Page 172] [\q 172/] ca. Evameva kho ànanda tàsaü tàlapantãnaü vàteritànaü saddo ahosi vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo ca. Ye kho panànanda tena samayena kusàvatiyà ràjadhàniyà dhuttà ahesuü soõóà pipàsà, te tàsaü tàlapantinaü vàteritànaü saddena parivàresuü.

----------

1. Lohitaïkamayo (kaü). 2. Khamanãyo (machasaü)

[BJT Page 270] [\x 270/]

Cakkaratanaü

4. Ràjà ànanda mahàsudassano sattahi ratanehi samannàgato ahosi catåhi ca iddhihi. Katamehi sattahi? Idhànanda ra¤¤o mahàsudassanassa tadahuposathe paõõarase sãsaü nahàtassa uposathikassa uparipàsàdavaragatassa dibbaü cakkaratanaü pàturahosi sahassàraü sanemikaü sanàhikaü sabbàkàraparipåraü, disvà ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: "sutaü kho panetaü: yassa ra¤¤o khattiyassa muddhàbhisittassa tadahuposathe paõõarase sãsaü nahàtassa uposathikassa uparipàsàdavaragatassa dibbaü cakkaratanaü pàtu bhavati sahassàraü sanemikaü sanàbhikaü sabbàkàraparipåraü, so hoti ràjà cakkavattãti. Assaü nu kho ahaü ràjà cakkavatti"ti.

5. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano uññhàyàsanà, ekaüsaü uttaràsaïgaü karitvà, vàmena hatthena suvaõõa bhiïkàraü gahetvà dakkhiõena hatthena cakkaratanaü abbhukkiri: pavattatu bhavaü cakkaratanaü, abhivijinàtu bhavaü cakkaratananti. Atha kho taü ànanda cakkaratanaü puratthimaü disaü pavatti'?1 Anvadeva 2 ràjà mahàsudassano saddhiü caturaïginiyà senàya. Yasmiü kho panànanda padese [PTS Page 173] [\q 173/] cakkaratanaü patiññhàsi tattha ràjà mahàsudassano vàsaü upaga¤chi saddhiü caturaïginiyà senàya. Ye kho panànanda puratthimàya disàya pañiràjàno te ràjànaü mahàsudassanaü upasaïkamitvà evamàhaühu: ehi kho mahàràja, svàgataü, te mahàràja, sakante mahàràja, anusàsa mahàràjàti. Ràjà mahàsudassano evamàha pàõo na hantabbo adinnaü nàdàtabbaü kàmesu micchà na caritabbà. Musà na bhàsitabbà. Majjaü na pàtabbaü. Yathà bhutta¤ca bhu¤jathàti. Ye kho panànanda puratthimàya disàya pañiràjàno te ra¤¤o mahàsudassanassa anuyantà ahesuü. Atha kho taü ànanda cakkaratanaü puratthimaü samuddaü ajjhogàhetvà4 paccuttaritvà dakkhiõaü disaü pavatti, dakkhiõaü samuddaü ajjhogàhetvà paccuttaritvà pacchimaü disaü pavatti, pacchimaü samuddaü ajjhogàhetvà paccuttaritvà uttaraü disaü pavatti anvadeva ràjà mahàsudassano saddhiü caturaïginiyà senàya yasmiü kho panànanda padese cakkaratanaü patiññhàsi, tattha ràjà mahàsudassano vàsaü upaga¤ji saddhiü caturaïginiyà senàya. Ye kho panànanda uttaràya disàya pañiràjàno, te ràjànaü mahà sudassanaü upasaïkamitvà evamàhaüsu:ehi kho mahàràja, svàgataü te mahàràja, sakaü te mahàràja, anusàsa mahàràjàti. Ràjà mahàsudassano evamàha: pàõo na hantabbo, adinnaü nàdàtabbaü, kàmesu micchà na caritabbà, [PTS Page 174] [\q 174/] musà na bhàsitabbà, majjaü na pàtabbaü, yathà bhutta¤ca bhu¤jathàti ye kho panànanda uttaràya disàya pañiràjàno te ra¤¤o mahàsudassanassa anuyantà5 ahesuü.

----------

1. Pavattati (syà kaü). 2. Anudeva (syà). 3. Sà÷ataü [PTS]. 4 Ajjhogàhetvà [PTS]. 5. âkayanta (machasaü)

[BJT Page 272] [\x 272/]

6. Atha kho taü ànanda cakkaratanaü samuddapariyantaü pañhaviü abhivijinitvà kusàvatiü ràjadhàniü paccàgantvà ra¤¤o mahàsudassanassa antepuradvàre atthakaraõappamukhe akkhàhataü ma¤¤e aññhàsi. Ra¤¤o mahàsudassanassa antepuraü upasobhayamànaü. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü cakkaratanaü pàturahosi.

Hatthiratanaü

7. Puna ca paraü ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa hatthiratanaü pàturahosi, sabbaseto sattappatiññho iddhimà vehàsaïgamo uposatho nàma nàgaràjà. Taü disvà ra¤¤o mahàsudassanassa cittaü pasãdi: bhaddakaü vata bho hatthiyànaü sace damathaü upeyyàti atha kho taü ànanda hatthiratanaü seyyathàpi nàma bhaddo hatthàjàniyo dãgharattaü suparidanto, evameva damathaü upaga¤ja. Bhåtapubbaja ànanda ràjà mahàsudassano tameva hatthiratanaü vãmaüsamàno pubbaõhasamayaü abhiråhitvà samuddapariyantaü pañhaviü anuyàyitvà kusàvatiü ràjadhàniü paccàgantvà pàtaràsamakàsi. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü hatthiratanaü pàturahosi.

Assaratanaü

8. Puna ca paraü ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa assaratanaü pàturahosi, sabbaseto kàëasãso mu¤jakeso iddhimà vehàsaïgamo valàhako nàmà assaràjà. Taü disvà ra¤¤o mahàsudassanassa cittaü pasãdi: bhaddakaü vata bho assayànaü sace damathaü upeyyàti. Atha [PTS Page 175] [\q 175/] kho taü ànanda assaratanaü seyyathàpi nàma bhaddo assàjànãyo dãgharattaü suparidanto evameva damathaü upaga¤chi. Bhåtapubbaü ànanda ràjà mahàsudassano tameva assaratanaü vãmaüsamàno pubbaõhasamayaü abhiruhitvà samuddapariyantaü pañhaviü anuyàyitvà kusàvatiü ràjadhàniü paccàgantvà pàtaràsamakàsi. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü assaratanaü pàturahosi.

Maõiratanaü

9. Puna ca paraü ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa maõiratanaü pàturahosi. So ahosi maõi veëuriyo subho jàtimà aññhaüso suparikammakato accho vippasanno sabbàkàrasampanno. Tassa kho panànanda maõiratanassa àbhà samantà yojanaü phuñà ahosi. Bhåtapubbaü ànanda ràjà mahàsudassano tameva maõiratanaü vãmaüsamàno caturaïginiü senaü sannayahitvà maõiü dhajaggaü àropetvà rattandhakàratimisàyaü pàyàsi. Ye kho panànanda samantà gàmà ahesuü, te tenobhàsena kammante payojesuü divàti ma¤¤amànà. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü maõiratanaü pàturahosi.

[BJT Page 274] [\x 274/]

Itthiratanaü

10. Puna ca paraü ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa itthiratanaü pàturahosi. Abhiråpà dassanãyà pàsàdikà paramàya vaõõapokkharatàya samannàgatà, nàtidãghà nàtirassà, nàtikisà nàtithålà nàtikàëi nàccodàtà atikkantà mànusaü vaõõaü1 appattà dibbaü vaõõaü. Tassa kho panànanda itthiratanassa evaråpo kàyasamphasso hoti, seyyathàpi nàma tålapicuno và kappàsapicuno và. Tassa kho panànanda itthiratanassa sãte uõhàni gattàni honti, uõhe sãtàni. Tassa kho panànanda itthiratanassa kàyato candanagandho vàyati. Mukhato uppalagandho. Taü kho panànanda itthiratanaü ra¤¤o mahàsudassanassa pubbuññhàyinã ahosi [PTS Page 176] [\q 176/] pacchànipàtinã kiükàrapañisàvinã manàpacàrãni piyavàdinã. Taü kho panànanda itthiratanaü ràjànaü mahàsudassanaü manasàpi no aticàrã2. Kuto pana kàyena. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü itthãratanaü pàturahosi.

Gahapatiratanaü

11. Puna ca paraü ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa gahapatiratanaü pàturahosi. Tassa kammavipàkajaü dibbacakkhu pàturahosi, yena nidhiü passati sassàmikampi assàmikampi. So ràjànaü mahàsudassanaü upasaïkamitvà evamàha: appossukko tvaü deva hohi, ahaü te dhanena dhanakaraõãyaü karissàmãti. Bhåtapubbaü ànanda ràjà mahàsudassano tameva gahapatiratanaü vãmaüsamàno nàvaü abhiruhitvà majjhe gaïgàya nadiyà sotaü ogàhitvà gahapatiratanaü etadavoca: attho me gahapati: hira¤¤asuvaõõenàti' tena hi mahàràja ekaü tãraü nàvaü upetåti idheva me gahapati attho hira¤¤asuvaõõenàti. Atha kho taü ànanda gahapatiratanaü ubhohi hatthehi udakaü omasitvà påraü hira¤¤a vaõõassa kumbhiü uddharitvà ràjànaü mahàsudassanaü etadavoca: alamettàvatà mahàràja, katamettàvatà mahàràja, påjitamettàvatà mahàràjàti. Ràjà mahàsudassano evamàha: alamettàvatà gahapati, katamettàvatà gahapati påjitamettàvatà gahapatãti. [PTS Page 177] [\q 177/] ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü gahapatiratanaü pàturahosi.

----------

1. Mànussivaõõaü - syà, mànusivaõõaü (machasaü). 2. Aticarã - kaü

[BJT Page 276] [\x 276/]

Parinàyakaratanaü

12. Puna ca paraü ànanda, ra¤¤o mahàsudassanassa parinàyakaratanaü pàturahosi paõóito viyatto medhàvã pañibalo ràjànaü mahàsudassanaü upayàpetabbaü upayàpetuü apayàpetabbaü apayàpetuü. So ràjànaü mahàsudassanaü upasaïkamitvà evamàha; appossukko tvaü deva hohi, ahamanusàsissàmãti, ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa evaråpaü parinàyakaratanaü pàturahosi; ràjà ànanda mahàsudassano imehi sattahi ratanehi samannàgato ahosi.

Iddhisamannàgamo

13. Puna ca paraü ànanda ràjà mahàsudassano catåhi iddhãhi samannàgato ahosi. Katamàhi catåhi iddhãhi? Idha ànanda ràjà mahàsudassano abhiråpo ahosi dassanãyo pàsàdiko paramàya vaõõapokkharatàya samannàgato ativiya a¤¤ehi manussehi. Ràjà ànanda mahàsudassano imàya pañhamàya iddhiyà samannàgato ahosi.

Puna ca paraü ànanda ràjà mahàsudassano dãghàyuko ahosi ciraññhitiko ativiya a¤¤ehi manussehi. Ràjà ànanda mahàsudassano imàya dutiyàya iddhiyà samannàgato ahosi.

Puna ca paraü ànanda ràjà mahàsudassano appàbàdho ahosi appàtaïko samavepàkiniyà gahaõiyà samannàgato nàtisãtàya nàccuõhàya ativiya a¤¤ehi manussehi. Ràjà ànanda mahàsudassano imàya tatiyàya iddhiyà samannàgato ahosi.

[PTS Page 178] [\q 178/] puna ca paraü ànanda ràjà mahàsudassano bràhmaõagahapatikànaü piyo ahosi manàpo. Seyyathàpi ànanda pità puttànaü piyo hoti. Manàpo, evameva kho ànanda ràjà mahàsudassano bràhmaõagahapatikànaü piyo ahosi manàpo ra¤¤o pi ànanda mahàsudassanassa bràhmaõagahapatikà piyà ahesuü manàpà. Seyyathàpi ànanda pitu puttà piyà honti manàpà evameva kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa bràhmaõagahapatikà piyà ahesuü manàpà. Seyyathàpi ànanda pitu puttà piyà honti manàpà evameva kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa bràhmaõagahapatikà piyà ahesuü manàpà. Bhåtapubbaü ànanda ràjà mahàsudassano caturaïginiyà senàya uyyànabhåmiü niyyàsi. Atha kho ànanda bràhmaõagahapatikà ràjànaü mahàsudassanaü upasaïkamitvà evamàhaüsu 'ataramàno deva yàhi yathà taü mayaü cirataraü passeyyàmà'ti ràjà pi ànanda mahàsudassano sàrathiü àmantesi ataramàno sàrathi rathaü pesehi yathàhaü bràhmaõagahapatikehi ciratara passãyeyyanti. Ràjà ànanda mahàsudassano imàya catutthiyà1 iddhiyà samannàgato ahosi.

Ràjà ànanda mahàsudassano imàhi catåhi iddhãhi samannàgato ahosi.

----------

1. Catutthàya (syà)

[BJT Page 278] [\x 278/]

Pokkharaõãyamàpanaü

14. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: yannånàhaü imàsu tàlantarikàsu dhanusate dhanusate pokkharaõiyo màpeyyanti. Màpesi kho ànanda ràjà mahàsudassano tàsu tàlantarikàsu dhanusate dhanusate pokkharaõiyo. Tà kho panànanda pokkharaõiyo catunnaü vaõõànaü iññhakàhi cità ahesuü, ekà iññhakà sovaõõamayà, ekà rupiyamayà, ekà veëuriyamayà, ekà phaëikamayà' tàsu kho panànanda pokkharaõãsu cattàri cattàri ca sopàõàni ahesuü catunnaü vaõõànaü. Ekaü sopàõaü sovaõõamayaü ekaü råpiyamayaü ekaü veëuriyamayaü ekaü phaëikamayaü. Sovaõõamayassa sopàõassa sovaõõamayà [PTS Page 179] [\q 179/] thamhà ahesuü råpiyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca råpiyamayassa sopàõassa råpiyamayà thamhà ahesuü, sovaõõamayà såciyo ca uõhãsa¤ca veëuriyamayassa sopàõassa veëuriyamayà thambhà ahesuü, phaëikamayà såciyo ca uõhãsa¤ca. Phaëikamayassa sopàõassa phaëikamayà thambhà ahesuü, veëuriyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca. Tà kho panànanda pokkharaõiyo dvãhi vedikàhi parikkhittà ahesuü, ekà vedikà sovaõõamayà ekà råpiyamayà. Sovaõõamayàya vedikàya sovaõõamayà thambhà ahesuü råpiyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca råpiyamayàya vedikàya råpiyamayà thambhà ahesuü sovaõõamayà såciyo ca uõhãsa¤ca. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi "yannånàhaü imàsu pokkharaõãsu evaråpaü màlaü ropàpeyyaü: uppalaü padumaü kumudaü puõóarãkaü sabbotukaü sabbajanassa anàvañanti. Ropàpesi kho ànanda ràjà mahàsudassano tàsu pokkharaõãsu evaråpaü màlaü uppalaü padumaü kumudaü puõóarãkaü sabbotukaü sabbajanassa anàvañaü.

15. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanasasa etadahosi: "yannånàhaü imàsaü pokkharaõãnaü tãre nahàpake purise ñhapeyyaü ye àgatàgataü janaü nahàpessantã"ti. òhapesi kho ànanda ràjà mahàsudassano tàsaü pokkharaõãnaü tãre nahàpake purise ye agatàgataü janaü nahàpesuü.

Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: yannånàhaü imàsaü pokkharaõãnaü tãre evaråpaü dànaü paññhapeyyaü annaü annatthikassa 1 pànaü pànatthikassa vatthaü vatthatthikassa yànaü yànatthikassa sayanaü sayanatthikassa itthiü itthatthikassa hira¤¤aü hira¤¤atthikassa suvaõõaü suvaõõatthikassàti. [PTS Page 180] [\q 180/] paññhapesi kho ànanda ràjà mahàsudassano tàsaü pokkharaõãnaü tãre evaråpaü dànaü: annaü annatthikassa pànaü pànatthikassa vatthaü vatthatthikassa yànaü yànatthikassa sayanaü sayanatthikassa itthiü itthitthikassa hira¤¤aü hira¤¤atthikassa suvaõõaü suvaõõatthikassàti.

----------

1. Ananatthitassa (syà, kà. [PTS]

[BJT Page 280] [\x 280/]

16. Atha kho ànanda bràhmaõagahapatikà pahåtaü sàpateyyaü àdàya ràjànaü mahàsudasasanaü upasaïkamitvà evamàhaüsu; idaü deva pahåtaü sàpateyyaü deva¤¤eva uddãssa àhataü, taü dovo pañigaõhàtåti. "Alaü bho, mamapãdaü pahåtaü sàpateyyaü dhammikena balinà abhisaïkhataü taü vo hotu, ito ca hãyo harathà"ti. Te ra¤¤à pañikkhittà ekamantaü apakkamma evaü samacintesuü: 'na kho etaü amhàkaü patiråpaü, yaü mayaü imàni sàpateyyàni punadeva sakàni gharàni pañihareyyàmàti, yannåna mayaü ra¤¤o mahàsudassanassa nivesanaü màpeyyàmà"ti. Te ràjànaü mahàsudassanaü upasaïkamitvà evamàhaüsu 'nivesanante deva màpessàmà'ti. Adhivàsesi kho ànanda ràjà mahàsudassano tuõhãbhàvena. Atha kho ànanda sakko devànamindo ra¤¤o mahàsudassanassa cetasà ceto parivitakkama¤¤àya vissakammaü1 devaputtaü àmantesi, ehi tvaü samma vissakamma ra¤¤o mahàsudassanassa nivesanaü màpehi dhammaü nàma pàsàdanti.

'Evaü bhadante'ti kho ànanda vissakammà [PTS Page 181] [\q 181/] devaputto sakkassa devànamindassa pañissutvà, seyyathàpi nàma balavà puriso sammi¤jitaü và bàhaü pasàreyya pasàritaü và bàhaü sami¤jeyya, evamevaü devesu tàvatiüsesu antarahito, ra¤¤o mahàsudassanassa purato pàturahosi. Atha kho ànanda vissakammà devaputto ràjànaü mahàsudassanaü etadavoca, nivesanante deva màpessàmi dhammaü nàma pàsàdanti. Adhivàsesi kho ànanda ràjà mahà sudassano tuõhãbhàvena. Màpesi kho ànanda vissakammà devaputto ra¤¤o mahàsudassanassa nivesanaü dhammaü nàma pàsàdaü.

17. Dhammo ànanda pàsàdo puratthimena ca pacchimena ca yojanaü àyàmena ahosi, uttarena ca dakkhiõena ca addhayojanaü vitthàrena, dhammassa ànanda pàsàdassa tiporisaü uccattena vatthåcitaü ahosi catunnaü vaõõànaü iññhakàbhi, ekà iññhakà sovaõõamayà ekà råpiyamayà ekà veëuriyamayà ekà phaëikamayà.

Dhammassa ànanda pàsàdassa caturàsãti thambhasahassàni ahesuü catunnaü vaõõànaü, eko thambho sovaõõamayo, eko råpiyamayo, eko veëuriyamayo, eko phaëikamayo. Dhammo ànanda pàsàdo catunnaü vaõõànaü phalakehi satthato ahosi'

----------

1. Catutthàya - [PTS] 1*] Vãsukammaü - (kà)

[BJT Page 282] [\x 282/]

Ekaü phalakaü sovaõõamayaü, ekaü råpiyamayaü, ekaü veëuriyamayaü ekaü phaëikamayaü. Dhammassa ànanda pàsàdassa catuvãsati sopàõàni ahesuü catunnaü vaõõànaü, ekaü sopàõaü sovaõõamayaü ekaü råpiyamayaü, ekaü veëuriyamayaü, ekaü phaëikamayaü. Sovaõõamayassa sopàõassa sovaõõamayà thambhà ahesuü råpiyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca råpiyamayassa sopàõassa råpiyamayà thambhà ahesuü, sovaõõamayà såciyo ca uõhãsa¤ca veëuriyamayassa sopàõassa [PTS Page 182] [\q 182/] veëuriyamayà thambhà ahesuü, phaëikamayà såciyo ca uõhãsa¤ca. Phaëikamayassa sopàõassa phaëikamayà thambhà ahesuü veëuriyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca.

Dhamme ànanda pàsàde caturàsãtikåñàgàrasahassàni ahesuü catunnaü vaõõànaü: ekaü kåñàgàraü sovaõõamayaü, ekaü råpiyamayaü, ekaü veëuriyamayaü, ekaü phaëikamayaü, sovaõõamaye kåñàgàre råpiyamayo pallaïko pa¤¤atto ahosi råpiyamaye kåñàgàre sovaõõamayo pallaïko pa¤¤atto ahosi, veëuriyamaye kåñàgàre dantamayo pallaïko pa¤¤atto ahosi, phaëikamaye kåñàgàre masàragallamayo pallaïko pa¤¤atto ahosi, sovaõõamayassa kåñàgàrassa dvàre råpiyamayo tàlo ñhito ahosi tassa råpiyamayo khandho. Sovaõõamayàni pattàni ca phalàni ca. Råpiyamayassa kåñàgàrassa dvàre sovaõõamayo tàlo ñhito ahosi, tassa sovaõõamayo khandho, råpiyamayàni pattàni ca phalàni ca, veëuriyamayassa kåñàgàrassa dvàre phaëikamayo tàlo ñhito ahosi, tassa phaëikamayo khandho, veëuriyamayàni pattàni ca, phalàni ca. Phaëikamayassa kåñàgàrassa dvàre veëuriyamayo tàlo ñhito ahosi, tassa veëuriyamayo khandho, phaëikamayàni pattàni ca phalàni ca.

18. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: yannånàhaü mahàviyåhassa kåñàgàrassa dvàre sabbasovaõõamayaü tàlavanaü màpeyyaü yattha divàvihàraü nisãdissàmãti. Màpesi kho ànanda ràjà mahàsudassano mahàviyåhassa kåñàgàrassa dvàre sabbasovaõõamayaü tàlavanaü yattha divàvihàraü nisãdi. Dhammo ànanda pàsàdo dvãhi vedikàhi parikkhitto [PTS Page 183] [\q 183/] ahosi. Ekà vedikà sovaõõamayà ekà råpiyamayà. Sovaõõamayàya vedikàya sovaõõamayà thambhà ahesuü, råpiyamayà suciyo ca uõhãsa¤ca. Råpiyamayàya vedikàya råpiyamayà thambhà ahesuü, sovaõõamayà såciyo ca uõhãsa¤ca.

19. Dhammo ànanda pàsàdo dvãhi kiükiõikajàlehi1 parikkhitto ahosi, ekaü jàlaü sovaõõamayaü ekaü råpiyamayaü sovaõõamayassa jàlassa råpiyamayà kiükiõiyo ahesuü, råpiyamayassa jàlassa sovaõõamayà kiükiõiyo ahesuü.

----------

1. Kiükaõikajàlehi (syà, kà)

[BJT Page 284] [\x 284/]

Tesaü kho panànanda kiükiõikajàlànaü vàteritànaü saddo ahosi vaggu ca rajanãyoca kamanãyo ca madanãyo ca seyyathàpi ànanda pa¤caïgikassa turiyassa suvinãtassa suppañitàëitassa sukusalehi1 samannàgatassa saddo hoti vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo ca evameva kho ànanda tesaü kiükiõikajàlànaü vàteritànaü saddo ahosi vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo ca. Ye kho panànanda tena samayena tusàvatiyà ràjadhàniyà dhuttà ahesuü soõóà pipàsà. Te tesaü kiükiõikajàlànaü vàteritànaü saddena parivàresuü.

Niññhito kho panànanda dhammo pàsàdo duddikkho ahosi musati cakkhuni. Seyyathàpi ànanda vassànaü pacchime màse saradasamaye viddhe vigatavalàhake deve àdicco nahaü abbhuggamamàno2 duddikkho3 [PTS Page 184] [\q 184/] hoti, musati cakkhåni, evameva kho ànanda dhammo pàsàdo duddikkho ahosi musati cakkhåni.

20. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi; yannånàhaü dhammassa pàsàdasasa purato dhammaü nàma pokkharaõiü màpeyyanti. Màpesi kho ànanda ràjà mahàsudassano dhammassa pàsàdassa purato dhammaü nàma pokkharaõiü. Dhammà ànanda pokkharaõã puratthimena ca pacchimena ca yojanaü àyàmena ahosi, uttarena ca dakkhiõena ca addhayojanaü vitthàrena. Dhammà ànanda pokkharaõã catunnaü vaõõànaü iññhakàhi cità ahosi, ekà iññhakà sovaõõamayà ekà råpiyamayà, ekà veëuriyamayà ekà phaëikamayà.

Dhammàya ànanda pokkharaõiyà catuvãsatisopàõàni ahesuü catunnaü vaõõànaü, ekaü sopàõaü sovaõõamayaü, ekaü veëuriyamayaü, ekaü phaëikamayaü. Sovaõõamayassa sopàõassa sovaõõanamayà thambhà ahesuü råpiyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca, råpiyamayassa sopàõassa råpiyamayà thambhà ahesuü sovaõõamayà såciyo ca uõhãsa¤ca, veëuriyamayassa sopàõassa veëuriyamayà thambhà ahesuü phaëikamayà såciyo ca uõhãsa¤ca, phaëikamayassa sopàõassa phaëikamayà thambhà ahesuü veëuriyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca.

Dhammà ànanda pokkharaõã dvãhi vedikàhi parikkhittà ahosi, ekà vedikà sovaõõamayà ekà råpiyamayà. Sovaõõamayàya vedikàya sovaõõamayà thambhà ahesuü råpiyamayà såciyo ca uõhãsa¤ca, råpiyamayàya vedikàya råpiyamayà thambhà ahesuü sovaõõamayà såciyo ca uõhãsa¤ca.

----------

1. Kusalehi. (Sãmu. Syà kà, [PTS]. 2. Abbhussattamàno (machasaü). 3. Dudikkho. [PTS]

[BJT Page 286] [\x 286/]

Dhammà ànanda pokkharaõi sattahi tàlapantãhi pàrikkhittà ahosi, ekà tàlapantã sovaõõamayà, ekà råpiyamayà, ekà veëuriyamayà, ekà eëikamayà, ekà lohitaïkhamayà, ekà masàragallamayà, ekà sabbaratanamayà. Sovaõõamayassa tàlassa sovaõõamayo khandho ahosi [PTS Page 185] [\q 185/] råpiyamayàni pattàni ca phalàni ca. Råpiyamayassa tàlassa råpiyamayo khandho ahosi sovaõõamayàni pattàni ca phalàni ca. Veëuriyamayassa tàlassa veëuriyamayo khandho ahosi phaëikamayàni pattàni ca phalàni ca. Phaëikamayassa tàlassa phaëikamayo khandho ahosi veëurimayàni pattàni ca phalàni ca. Lohitaïkamayassa tàlassa lohitakkhamayo khandho ahosi masàragallamayàni pattàni ca phalàni ca. Masàragallamayassa tàlassa masàragallamayo khandho ahosi lohitaïkamayàni pattàni ca phalàni ca. Sabbaratanamayassa tàlassa sabbaratanamayo khandho ahosi sabbaratanamayàni pattàni ca phalàni ca. Tàsaü kho pana ànanda tàlapantãnaü vàteritànaü saddo ahosi vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo ca. Seyyathàpi ànanda pa¤caïgikassa turiyassa suvinãtassa suppañitàëitassa kusalehi samannàgatassa saddo hoti vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo ca, evameva kho ànanda tàsaü tàlapantãnaü vàteritànaü saddo ahosi vaggu ca rajanãyo ca kamanãyo ca madanãyo ca. Ye kho panànanda tena samayena kusàvatiyà ràjadhàniyà dhuttà ahesuü soõóà pipàsà, te tàsaü tàlapantãnaü vàteritànaü saddesu parivàresuü.

Niññhite kho panànanda dhamme ca pàsàde dhammàya ca pokkharaõiyà ràjà mahàsudassano. Ye1 tena samayena samaõesu và samaõasammatà bràhmaõesu và bràhmaõasammatà te sabbakàmehi santappetvà dhammaü pàsàdaü abhiruhi.

Pañhamabhàõavàro.

----------

1. Yo kho panànanda. (Syà, kà. )

[BJT Page 288] [\x 288/]

Jhànasamàpattipañilàbho

21. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: kissa nu kho me idaü kammassa phalaü, kissa kammassa vipàko, yenàhaü etarahi evaü mahiddhiko evaü mahànubhàvo ti. [PTS Page 186] [\q 186/] atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: tiõõaü kho me idaü kammànaü phalaü tiõõaü kammànaü vipàko, yenàhaü etarahi evaü mahiddhiko evaü mahànubhàvo, seyyathãdaü: dànassa damassa saüyamassà ti. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano yena mahàviyåhaü kåñàgàraü tenupasaïkami. Upasaïkamitvà mahàviyåhassa kåñàgàrassa dvàre ñhito udànaü udànesi. 'Tiññha kàmavitakka, tiññha byàpàdavitakka, tiññha vihiüsàvitakka, ettàvatà kàmavitakka, ettàvatà byàpàdavitakka, ettàvatà vihiüsàvitakkà' ti.

22. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano mahàviyåhaü kåñàgàraü pavisitvà sovaõõamaye pallaïke nisinno vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànaü upasampajja vihàsi. Vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyaü jhànaü upasampajja vihàsi. Pãtiyà ca viràgà upekkhako ca vihàsi, sato ca sampajàno sukhaü ca kàyena pañisaüvedesi. Yantaü ariyà àcikkhanti upekkhako satimà sukhavihàrãti taü tatiyaü jhànaü upasampajja vihàsi. Sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbeva somanassa domanassànaü atthaïgamà adukkhamasukhaü upekkhà satipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja vihàsi.

23. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano mahàviyåhà kåñàgàrà nikkhamitvà sovaõõamayaü kåñàgàraü pavisitvà råpiyamaye pallaïke nisinno mettàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà vihàsi. Tathà dutiyaü, tathà tatiyaü, tathà catutthaü, iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü mettàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjena pharitvà vihàsi, karuõàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà vihàsi. Tathà dutiyaü, tathà tatiyaü, tathà catutthaü, iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü karuõàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjena pharitvà vihàsi, muditàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà vihàsi. Tathà dutiyaü, tathà tatiyaü, tathà catutthaü, iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü muditàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjena pharitvà vihàsi, [PTS Page 187] [\q 187/] upekkhàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà vihàsi. Tathà dutiyaü, tathà tatiyaü, tathà catutthaü, iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü upekkhàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjena pharitvà vihàsi,

[BJT Page 290] [\x 290/]

Nagaràdãni.

24. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa caturàsãtinagarasahassàni ahesuü kusàvatãràjadhànipamukhàni, caturàsãtipàsàdasahassàni ahesuü dhammapàsàdapamukhàni, caturàsãtikåñàgàrasahassàni ahesuü mahàviyåhakåñàgàrapamukhàni.

Caturàsãtipallaïkasahassàni ahesuü sovaõõamayàni råpiyamayàni dantamayàni sàramayàni goõakatthitàni pañikatthatàni pañalikatthatàni kàdalimigapavarapaccattharaõàni sauttaracchadàni ubhatolohitakåpadhànàni. Caturàsãtinàgasahassàni ahesuü sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni uposathanàgaràjapamukhàni, caturàsãtiassasahassàni ahesuü sovaõõalaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni valàhakaassaràjapamukhàni, caturàsãtirathasahassàni ahesuü sãhacammaparivàràni byagghacammaparivàràni dãpicammaparivàràni paõóukambalaparivàràni sovaõõalaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni vejayantarathapamukhàni, caturàsãtimaõisahassàni ahesuü maõiratanapamukhàni, caturàsãtiitthisahassàni ahesuü subhaddàdevãpamukhàni, [PTS Page 188] [\q 188/] caturàsãtigahapatisahassàni ahesuü gahapatiratanapamukhàni, caturàsãtikhattiyasahassàni ahesuü anuyantàni parinàyakaratanapamukhàni, caturàsãtidhenusahassàni ahesuü dhuvasandanàni1 kaüsåpadhàraõàni, caturàsãtivatthakoñisahassàni ahesuü khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü. Ra¤¤o ànanda mahàsudassanassa caturàsãtithàlipàkasahassàni sàyaü pàtaü bhattàbhihàro abhiharãyittha.

25. Tena kho panànanda samayena ra¤¤o mahàsudassanassa caturàsãtinàgasahassàni sàyaü pàtaü upaññhànaü gacchanti. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa etadahosi: imàni kho me caturàsãtinàgasahassàni sàyaü pàtaü upaññhànaü àgacchanti. Yannåna vassasatassa vassasatassa accayena dvecattàrãsaü nàgasahassàni dvecattàrãsaü nàgasahassàni sakiü sakiü upaññhànaü àgaccheyyunti. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano parinàyakaratanaü àmantesi, ' imàni kho me samma parinàyakaratana caturàsãtinàgasahassàni sàyaü pàtaü upaññhànaü àgacchanti. Tena hi samma parinàyakaratana vassasatassa vassasatassa accayena dvecattàrãsaü nàgasahassàni [PTS Page 189] [\q 189/] dvecattàrãsaü nàgasahassàni sakiü sakiü upaññhànaü àgacchantu ti. ' Evaü devà, ti kho ànanda parinàyakaratanaü ra¤¤o mahàsudassanassa paccassosi. Atha kho ànanda ra¤¤o mahàsudassanassa aparena samayena vassasatassa vassasatassa accayena dvecattàrãsaü nàgasahassàni dvecattàrãsaü nàgasahassàni sakiü sakiü upaññhanaü àgamaüsu.

----------

1. Duhasandanàni - machasaü , dåkulasandanàni [PTS]

[BJT Page 292] [\x 292/]

Subhaddàyåpasaïkamanaü

26. Atha kho ànanda subhaddàya deviyà bahunnaü vassànaü bahunnaü vassasahassànaü accayena etadahosi: ciradiññhiko kho me ràjà mahàsudassano. Yannånàhaü ràjànaü mahàsudassanaü dassanàya upasaïkameyyanti. Atha kho ànanda subhaddà devã itthàgàraü àmantesi, " etha tumhe sãsàni nahàyatha, pãtàni vatthàni pàrupatha, ciradiññho no ràjà mahàsudassano. Ràjànaü mahàsudassanaü dassanàya upasaïkamissàmà' ti. Evaü ayye' ti kho ànanda itthàgàraü subhaddàya deviyà pañissutvà sãsàni nahàyitvà pãtàni vatthàni pàrupitvà yena subhaddà devã tenupasaïkami. Atha kho ànanda subhaddà devã parinàyakaratanaü àmantesi: " kappehi samma parinàyakaratana caturaïginiü senaü, ciradiññho no ràjà mahàsudassano, ràjànaü mahàsudassanaü dassanàya upasaïkamitukàmà" ti. ' Evaü devã 'ti kho ànanda parinàyakaratanaü subhaddàya deviyà pañissutvà caturaïginiü senaü kappàpetvà, subhaddàya deviyà pañivadesi. ' Kappità kho devã caturaïginã senà, yassa'dàni kàlaü ma¤¤asã' ti. [PTS Page 190] [\q 190/] atha kho ànanda subhaddà devã caturaïginiyà senàya saddhiü itthàgàrena yena dhammo pàsàdo tenupasaïkami, upasaïkamitvà dhammaü pàsàdaü abhiruhitvà yena mahàviyåhaü kåñàgàraü tenupasaïkami, upasaïkamitvà mahàviyåhassa kåñàgàrassa dvàrabàhaü àlambitvà aññhàsi.

Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano saddaü sutvà kinnu kho mahato viya janakàyassa saddoti, mahàviyåhakåñàgàrà nikkhamanno addasa subhaddaü deviü dvàrabàhaü àlambitvà ñhitaü, disvàna subhaddaü deviü etadavoca: ' ettheva devã tiññha mà pavisã' ti. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano a¤¤ataraü purisaü àmantesi: ' ehi tvaü ambho purisa, mahàviyåhà kåñàgàrà sovaõõamayaü pallaïkaü nãharitvà sabbasovaõõamaye tàlavane pa¤¤apehã' ti. ' Evaü devà ' ti kho ànanda so puriso ra¤¤o mahàsudassanassa pañissutvà mahàviyåhà kåñàgàrà sovaõõamayaü pallaïkaü nãharitvà sabbasovaõõamaye tàlavane pa¤¤apesi. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano dakkhiõena passena sãhaseyyaü kappesi pàde pàdaü accàdhàya sato sampajàno.

Atha kho ànanda subhaddàya deviyà etadahosi: vippasannàni kho ra¤¤o mahàsudassanassa indriyàni parisuddho chavivaõõo pariyodàto, mà heva kho ràjà mahàsudassano kàlamakàsãti. Ràjànaü mahàsudassanaü etadavoca: imàni kho te deva caturàsãtinagarasahassàni kusàvatiràjadhànipamukhàni. Ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi. [PTS Page 191] [\q 191/] imàni te deva caturàsãtipàsàdasahassàni dhammapàsàdapamukhàni, ettha chandaü janehi -

[BJT Page 294] [\x 294/]

Jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtikåñàgàrasahassàni mahàviyåhakåñàgàrapamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtipallaïkasahassàni sovaõõamayàni råpiyamayàni dantamayàni sàramayàni goõakatthatàni pañikatthatàni pañalikatthatàni kàdalimigapavarapaccattharaõàni sauttaracchadàni ubhatolohitakåpadhànàni. Ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtinàgasahassàni sovaõõalaïkàràõi sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni uposathanàgaràjappamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtiassasahassàni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni valàhakaassaràjapamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtirathasahassàni sãhacammaparivàràni byagghacammaparivàràni dãpicammaparivàràni paõóukambalaparivàràni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni vejayantarathappamukhàni,1 ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtimaõisahassàni maõiratanappamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtiitthisahassàni itthiratanappamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtigahapatisahassàni gahapatiratanappamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtikhattiyasahassàni anuyantàni parinàyakaratanappamukhàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtidhenusahassàni [PTS Page 192] [\q 192/] dhuvasandanàni kaüsupadhàraõàni, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtivatthakoñisahassàni khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohi, imàni te deva caturàsãtithàlipàkasahassàni sàyaü pàtaü bhattàbhihàro abhiharãyati, ettha deva chandaü janehi jãvite apekkhaü karohã' ti.

----------

1. Vejayantarathapamukhàni ( bahusu ) a¤¤esu ãdisesu ñhànesu pakàrassa damitataü dissate.

[BJT Page 296] [\x 296/]

27. Evaü vutte ànanda ràjà mahàsudassano subhaddaü deviü etadavoca: dãgharattaü kho maü tvaü devi iññhehi kantehi piyehi manàpehi samudàcarittha, atha ca pana maü tvaü pacchime kàle aniññhehi akantehi appiyehi amanàpehi samudàcarasã " ti.' Katha¤carahi taü deva samudàcaràmã' ti. ' Evaü kho maü tvaü devã samudàcara: sabbeheva deva piyehi manàpehi nànàbhàvo vinàbhàvo a¤¤athàbhàvo. Mà kho tvaü deva sàpekkho kàlamakàsi. Dukkhà sàpekkhassa kàlakiriyà garahità ca sàpekkhassa kàlakiriyà. Imàni te deva caturàsãtinagarasahassàni kusàvatiràjadhànippamukhàni. Ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi. Imàni te deva caturàsãtipàsàdasahassàni dhammapàsàdappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, [PTS Page 193] [\q 193/] imàni te deva caturàsãtikåñàgàrasahassàni mahàviyåhakåñàgàrappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtipallaïkasahassàni sovaõõamayàni råpiyamayàni dantamayàni sàramayàni goõakatthatàni pañikatthatàni pañalikatthatàni kàdalimigapavarapaccattharaõàni sauttaracchadàni ubhatolohitakåpadhànàni. Ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtinàgasahassàni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni uposathanàgaràjappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtiassasahassàni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni valàhakaassaràjappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtirathasahassàni sãhacammaparivàràni byagghacammaparivàràni dãpicammaparivàràni paõóukambalaparivàràni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni vejayantarathappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtimaõisahassàni maõiratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtiitthisahassàni itthiratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtigahapatisahassàni gahapatiratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtikhattiyasahassàni anuyantàni parinàyakaratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtidhenusahassàni dhuvasandanàni kaüsåpadhàraõàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, [PTS Page 194] [\q 194/] imàni te deva caturàsãtivatthakoñisahassàni khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtithàlipàkasahassàni sàyaü pàtaü bhattàbhihàro abhiharãyati, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsã' ti.

[BJT Page 298] [\x 298/]

28. Evaü vutte ànanda subhaddà devã parodi assåni pavattesi. Atha kho ànanda subhaddà devã assåni pamajjitvà1 ràjànaü mahàsudassanaü etadavoca:

Sabbeheva deva piyehi manàpehi nànàbhàvo vinàbhàvo a¤¤athàbhàvo. Mà kho tvaü deva sàpekkho kàlamakàsi. Dukkhà sàpekkhassa kàlakiriyà garahità ca sàpekkhassa kàlakiriyà. Imàni te deva caturàsãtinagarasahassàni kusàvatiràjadhànippamukhàni. Ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi. Imàni te deva caturàsãtipàsàdasahassàni dhammapàsàdappamukhàni, ettha chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtikåñàgàrasahassàni mahàviyåhakåñàgàrappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtipallaïkasahassàni sovaõõamayàni råpiyamayàni dantamayàni sàramayàni goõakatthatàni pañikatthatàni pañalikatthatàni kàdalimigapavarapaccattharaõàni sauttaracchadàni ubhatolohitakåpadhànàni. Ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtinàgasahassàni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni uposathanàgaràjappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtiassasahassàni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni [PTS Page 195] [\q 195/] valàhakaassaràjappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtirathasahassàni sãhacammaparivàràni byagghacammaparivàràni dãpicammaparivàràni paõóukambalaparivàràni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni vejayantarathapamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtimaõisahassàni maõiratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtiitthisahassàni itthiratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtigahapatisahassàni gahapatiratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtikhattiyasahassàni anuyantàni parinàyakaratanappamukhàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtidhenusahassàni dhuvasandanàni kaüsupadhàraõàni, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtivatthakoñisahassàni khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü, ettha deva chandaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsi, imàni te deva caturàsãtithàlipàkasahassàni sàyaü pàtaü bhattàbhihàro abhiharãyati, ettha deva c handaü pajaha, jãvite apekkhaü màkàsã' ti.

----------

1. Pu¤jitvà - machasaü

[BJT Page 300] [\x 300/]

Brahmalokåpagamanaü

29. Atha kho ànanda ràjà mahàsudassano na cirasseva kàlamakàsi. Seyyathàpi ànanda gahapatissa và gahapatiputtassa và manu¤¤aü bhojanaü bhuttàvissa bhattasammado hoti, evameva kho ànanda ra¤¤o [PTS Page 196] [\q 196/] mahàsudassanassa màraõantikà vedanà ahosi. Kàlakato cànanda ràjà mahàsudassano sugatiü brahmalokaü upapajji. Ràjà ànanda mahàsudassano caturàsãtivassasahassàni kumàrakãëitaü1 kãëi. Caturàsãtivassasahassàni oparajjaü kàresi. Caturàsãtivassasahassàni gihãbhåto2 dhamme pàsàde brahmacariyaü cari.3 So cattàro brahmavihàre bhàvetvà kàyassa bhedà parammaraõà brahmalokåpagato ahosi.

30. Siyà kho panànanda evamassa a¤¤o nåna tena samayena ràjà

Mahàsudassano ahosã ti. Na kho panetaü ànanda evaü daññhabbaü. Ahaü tena samayena ràjà mahàsudassano ahosi. Mama tàni caturàsãtinagarasahassàni kusàvatãnagarapamukhàni, mama tàni caturàsãtipàsàdasahassàni dhammapàsàdappamukhàni, mama tàni caturàsãtikåñàgàrasahassàni mahàviyåhakåñàgàrappamukhàni, mama tàni caturàsãtipallaïkasahassàni sovaõõamayàni råpiyamayàni dantamayàni sàramayàni goõakatthatàni pañikatthatàni pañalikatthatàni kàdalimigapavarapaccattharaõàni sauttaracchadàni ubhatolohitakåpadhànàni, mama tàni caturàsãtinàgasahassàni sovaõõàlaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni uposathanàgaràjappamukhàni, mama tàni caturàsãtiassasahassàni sovaõõalaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni valàhakaassaràjappamukhàni, mama tàni caturàsãtirathasahassàni [PTS Page 197] [\q 197/] sãhacammaparivàràni byaggacammaparivàràni dãpicammaparivàràni paõóukambalaparivàràni sovaõõalaïkàràni sovaõõadhajàni hemajàlapañicchannàni vejayantarathappamukhàni, mama tàni caturàsãtimaõisahassàni maõiratanappamukhàni, mama tàni caturàsãtiitthisahassàni subhaddàdevãpamukhàni, mama tàni caturàsãtigahapatisahassàni gahapatiratanapamukhàni, mama tàni caturàsãtikhattiyasahassàni anuyantàni parinàyakaratanapamukhàni, mama tàni caturàsãtidhenusahassàni dhuvasandanàni kaüsåpadhàraõàni, mama tàni caturàsãtivatthakoñisahassàni khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü, mama tàni caturàsãtithàlipàkasahassàni sàyaü pàtaü bhattàbhihàro abhiharãyittha.

----------

1. Kumàrakãëaü - machasaü, 2. Gihibhåto - machasaü, 3. Brahmacariyamacari - kaü

[BJT Page 302] [\x 302/]

31. Tesaü kho panànanda caturàsãtinagarasahassànaü eka¤¤eva taü nagaraü hoti yaü tena samayena ajjhàvasàmi yadidaü kusàvatã ràjadhàni.

Tesaü kho panànanda caturàsãtipàsàdasahassànaü ekoyeva so pàsàdo hoti yantena samayena ajjhàvasàmi yadidaü dhammo pàsàdo.

Tesaü kho panànanda caturàsãtikåñàgàrasahassànaü eka¤¤eva taü kåñàgàraü hoti yantena samayena ajjhàvasàmi yadidaü mahàviyåhaü kåñàgàraü.

Tesaü kho panànanda caturàsãtipallaïkasahassànaü eko yeva so pallaïko hoti yantena samayena paribhu¤jàmi yadidaü sovaõõamayo và råpiyamayo và dantamayo và sàramayo và.

Tesaü kho panànanda caturàsãtinàgasahassànaü eko yeva so nàgo hoti yantena samayena abhiråhàmi yadidaü uposatho nàgaràjà.

[PTS Page 198] [\q 198/]

Tesaü kho panànanda caturàsãtiassasahassànaü eko yeva so asso hoti yantena samayena abhiråhàmi yadidaü valàhako assaràjà.

Tesaü kho panànanda caturàsãtirathasahassànaü eko yeva so ratho hoti yantena samayena abhiråhàmi yadidaü vejayantaratho.

Tesaü kho panànanda caturàsãtiitthisahassànaü ekà yeva sà itthi hoti yà tena samayena paccupaññhàti khattiyinã1 và vessinã2 và.

Tesaü kho panànanda caturàsãtikoñivatthasahassànaü ekaü yeva taü dussayugaü hoti yantena samayena paridahàmi khomasukhumaü và kappàsikasukhumaü và koseyyasukhumaü và kambalasukhumaü và.

Tesaü kho panànanda caturàsãtithàlipàkasahassànaü eko yeva so thàlipàko hoti yato nàlikodanaparamaü bhu¤jàmi tadupiya¤ca såpeyyaü.

----------

1. Khattiyànã - machasaü, khattiyàyinã - syà, 2. Vessayinã - syà.

[BJT Page 304] [\x 304/]

32. Passànanda sabbe te saïkhàrà atãtà niruddhà vipariõatà. Evaü aniccà kho ànanda saïkhàrà. Evaü addhuvà kho ànanda saïkhàrà. Evaü anassàsikà kho ànanda saïkhàrà, yàva¤cidaü ànanda alameva sabbasaïkhàresu nibbindituü, alaü virajjituü, alaü vimuccituü. Chakkhattuü kho panàhaü ànanda abhijànàmi imasmiü padese sarãraü nikkhipità, ta¤ca kho ràjà' va samàno cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Ayaü sattamo sarãranikkhepo. Na kho panàhaü ànanda taü padesaü samanupassàmi sadevake loke [PTS Page 199] [\q 199/] samàrake sabuhmake sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya yattha tathàgato aññhamaü sarãraü nikkhipeyyàti.

Idamavoca bhagavà. Idaü vatvà sugato athàparaü etadavoca satthà.

Mahàsudassanasuttaüniññhitaü catutthaü