[PTS Vol D - 3] [\z D /] [\f III /]
[BJT Vol D - 3] [\z D /] [\w III /]
[BJT Page 236] [\x 236/]
[PTS Page 142] [\q 142/]

Namo tassa bhagavato arahato sammà sambuddhassa

7. (30) Lakkhaõasuttaü

1. Evaü me sutaü:

Ekaü samayaü bhagavà sàvatthiyaü viharati jetavane anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho bhagavà bhikkhå àmantesi 'bhikkhavo'ti. 'Bhadante'ti1 te bhikkhå bhagavato paccassosuü. Bhagavà etadavoca:

Dvattiüsimàni bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõàni yehi samannàgatassa mahàpurisassa dve gatiyo bhavanti ana¤¤à: sace agàraü ajjhàvasati ràjà hoti cakkavatti dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijãya ajjhàvasati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado2 katamàni tàni bhikkhave dvattiüsa mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõàni yehi samannàgatassa mahàpurisassa [PTS Page 143] [\q 143/] dveva gatiyo bhavanti ana¤¤à? Sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavatti dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijãya ajjhàvasati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado2

2. Idha bhikkhave mahàpuriso suppatiññhitapàdo hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso suppatiññhitapàdo hoti. Idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati.

- - - - - - - - - - - - -

1. Bhaddante ti - machasaü. 2. Vivañacchado - syà, kam. Vivaññacchado - machasaü

[BJT Page 238] [\x 238/]

Puna ca paraü bhikkhave mahàpurisassa heññhàpàdatalesu cakkàni jàtàni honti sahassàràni sanemikàni sanàbhikàni sabbàkàraparipåràni. 1 Yampi bhikkhave mahàpurisassa heññhàpàdatalesu cakkàni jàtàni honti sahassàràni sanemikàni sanàbhikàni sabbàkàraparipåràni, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati.

Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso àyatapaõhã hoti yampi bhikkhave mahàpuriso àyatapaõhã hoti, idampi bhikkhave mahàpurissa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso dãghaügulã hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso dãghaïgulã hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso mudutalunahatthapàdo hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso mudutaëunahatthapàdo hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso jàlahatthapàdo hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso jàlahatthapàdo hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso ussaïkhapàdo hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso ussaïghapàdo hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso eõijaïgho hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso eõijaïgho hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso ñhitako'va anonamanto ubhohi pàõitalehi jaõõukàni parimasati parimajjati. Yampi bhikkhave mahàpuriso ñhitako'va anonamanto ubhohi pàõitalehi jaõõukàni parimasati parimaccati, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso kosohitavatthaguyho hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso kosohitavatthaguyho hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso suvaõõavaõõo hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso suvaõõavaõõo hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso ka¤canasannibhattaco hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso ka¤canasannibhattaco hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso sukhumacchavi hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso sukhumacchavi hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso sukhumattà chaviyà rajojallaü kàye na upalippati. Yampi bhikkhave mahàpuriso sukhumattà chaviyà rajojallaü kàye na upalippati, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso ekekalomo hoti, ekekàni lomàni lomakåpesu jàtàni honti. Yampi bhikkhave mahàpuriso [PTS Page 144] [\q 144/] ekekalomo hoti, ekekàni lomàni lomakåpesu jàtàni hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso uddhaggalomo hoti, uddhaggàni lomàni jàtàni nãlàni a¤janavaõõàni kuõóalàvattàni padakkhiõàvattakajàtàni honti. Yampi bhikkhave mahàpuriso uddhaggalomo hoti, uddhaggàni lomàni jàtàni nãlàni a¤janavaõõàni kuõóaóalàvattàni2 padakkhiõàvattakajàtàni honti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso brahmujjugatto hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso brahmujjugatto hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso sattussado hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso sattussado hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso sãhapubbaddhakàyo hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso sãhapubbaddhakàyo hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso citantaraüso hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso citantaraüso hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso nigrodhaparimaõóalo hoti, yàvatakvassa kàyo tàvatakvassa byàmo, yàvatakvassa byàmo tàvatakvassa kàyo, yampi bhikkhave mahàpuriso nigrodhaparimaõóalo hoti, yàvatakavassa kàyo, tàvatakvassa byàmo, yàvatakvassa byàmo tàvatakvassa kàyo, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso samavattakkhandho hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso samavattakkhandho hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso rasaggasaggã hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso rasaggasaggã hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso sãhahanu hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso sãhahanu hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso cattàëãsadanto hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso cattàëãsadanto hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso samadanto hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso samadanto hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso aviraëadanto hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso aviraëadanto hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso susukkadàñho hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso susukkadàñho hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso pahåtajivho hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso pahåtajivho hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso buhmassaro hoti, karavãkabhiõã. Yampi bhikkhave mahàpuriso brahmassaro hoti, karavãkabhàõã. Idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso abhinãlanetto hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso ahãnãlanetto hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso gopamukho hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso gopakhumo hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. Puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso uõõà bhamukantare jàtà hoti odàtà mudutålasannibhà. Yampi bhikkhave mahàpuriso uõõà bhamukantare jàtà hoti odàtà mudutulasannibhà, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati. [PTS Page 145] [\q 145/] puna ca paraü bhikkhave mahàpuriso uõhãsasãso hoti. Yampi bhikkhave mahàpuriso unhãsasãso hoti, idampi bhikkhave mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõaü bhavati.

- - - - - - - - - - - -

1. Sabbàkàra paripåràõi suvibhattantaràõi - [PTS] 2. Kuõóalàvaññàni - machasaü.

[BJT Page 240] [\x 240/]

Imàni kho tàni bhikkhave dvattiüsa mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõàni yehi samannàgatassa mahàpurisassa dveva gatiyo bhavanti ana¤¤à. Sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavatti dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado.

3. Imàni kho bhikkhave dvattiüsa mahàpurisassa mahàpurisalakkhaõàni bàhirakà pi isayo dhàrenti. No ca kho te jànanti 'imassa kammassa katattà imaü lakkhaõaü pañilabhantã'ti.

Suppatiññhitapàdalakkhaõaü (1)

Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü puramaü niketaü pubbe manussabhåto samàno daëhasamàdàno ahosi, kusalesu dhammesu avatthitasamàdàno, kàyasucarite vacãsucarite manosucarite, dànasaüvibhàge sãlasamàdàne uposathupavàse matteyyatàya petteyyatàya sàma¤¤atàya brahma¤¤atàya kulejeññhàpacàyitàya a¤¤atara¤¤ataresu ca adhikusalesu [PTS Page 146] [\q 146/] dhammesu, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulantà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, suppatiññhitapàdo hoti, samaü pàdaü bhåmiyaü nikkhipati, samaü uddharati, samaü sabbàvantehi pàdatalehi bhåmiü phusati. So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni sattaratanàni bhavanti, seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü.

[BJT Page 242] [\x 242/]

Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti surà vãraïgaråpà parasenappamaddanà, so imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena ahivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Avikkhamhiyo hoti kenaci manussabhåtena paccattikena paccàmittena. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado, buddho samàno kiü labhati? Avikkhamabhiyo1 hoti. Abbhantarehi và bàhirehi và paccatthikehi paccàmittehi ràgena và dosena và mohena và samaõena [PTS Page 147] [\q 147/] và bràhmaõena và devena và màrena và brahmunà và kenaci và lokasmiü. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà avoca.

Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - -

1. Akakhamabhiyo - machasaü 2. Samanatamàcari - syà. Kam 3. Samakakami. Machasaü 4. Bana - syà.

[BJT Page 244] [\x 244/]

Pàdatalesu cakkalakkhaõaü (2)

4. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno [PTS Page 148] [\q 148/] bahujanassa sukhàvaho ahosi, ubbegaü uttàsaü bhayaü apanudità dhammikaü ca rakkàvaraõaguttiü saüvidhàtà saparivàraü ca dànaü adàsi. So tassakammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati. Heññhà pàdatalesu cakkàni jàtàni honti sahassàràni sanemikàni sanàbhikàni sabbàkàraparipåràni suvihattantaràni. So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavatatã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü.

Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Mahàparivàro hoti, mahà'ssa honti parivàrà bràhmaõagahapatikà negamajànapadà gaõakà mahàmattà anãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati.

Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Mahàparivàro hoti, mahà'ssa honti parivàrà bhikkhå bhikkhuniyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca tatthetaü vuccati:

âyatapaõahitàdini tãni lakkhaõàni (3 - 5)

5. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivirato ahosi, nihitadaõeóà nihitasattho lajjã dayàpanto sabbapàõabhåtahitànukampi vihàsi, so tassa kammassa katattà upacitattà ussantattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni tãõi màhàpurisalakkhaõàni [PTS Page 150] [\q 150/] pañilabhati, àyatapaõhã ca hoti dãghaïgulã ca brahmujugatto ca. So tehi lakkhaõehi samannàgato, sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavatti dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü.

Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Dãghàyuko hoti viraññhitiko, dãghamàyumpàleti. Na sakkà hoti antarà jãvità vorepetuü kenaci manussabhåtena paccatthikena paccàmittena. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Dãghàyuko hoti ciraññhitiko, dãghamàyumpàleti, na sakkà hoti antarà jãvità voropetuü paccatthikehi paccàmittehi samaõena và bràhmaõena và devena và màrena và brahmunà và kenaci và lokasmiü. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà avoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - -

1. Tassànu yattà ca - machasaü 2. Satta (kam)

[BJT Page 248] [\x 248/]

Satatussadatàlakkhaõaü (6)

6. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno dàtà ahosi paõãtànaü rasitànaü khàdanãyànaü bhojanãyànaü sàyanãyànaü lehanãyànaü pànànaü, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, sattussado hoti. Sattassa ussadà honti: uhosu hatthesu ussadà honti, uhosu pàdosu ussadà honti, uhosu aüsakåñesu ussadà honti, khandhe ussadà hoti. So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni sattaratanàni bhavanti, seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Làbhã hoti paõãtànaü rasitànaü khàdanãyànaü bhojanãyànaü sàyanãyànaü lehanãyànaü pànànaü. Ràjà samàno idaü labhati. Buddho samàno kiü labhati? Làbhã hoti paõãtànaü rasitànaü khàdanãyànaü bhojanãyànaü sàyanãyànaü lehanãyànaü pànànaü. Buddho samàno idaü labhati. [PTS Page 152] [\q 152/] etamatthaü bhagavà avoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - -

1. Maraõa (machasaü) 2. Màraõàya hoti (machasaü) 3. Tena so sucaritena saggamagamàsi (syà) 4. Cirayàpatàya (syà)

[BJT Page 250] [\x 250/]

Karacaraõamudutàjàlatàlakkhaõàni (7 - 8)

7. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno catåhi saïgahavatthåhi janaü saïgàhako ahosi dànena peyyavajjena1 atthacariyàya samànattatàya, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve [PTS Page 153] [\q 153/] mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, mudutaëuõahatthapàdo ca hoti jàlahatthapàdo ca. So tehi lakkhaõehi samannàgato, sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni sattaratanàni bhavanti, seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà, so imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Susaïgahitaparijano hoti, susaïgahitàssa honti bràhmaõagahapatikà negamajànapadà gaõakà mahàmattà anãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati. Buddho samàno kiü labhati? Susaïgahitaparijano hoti, susaïgahità'ssa honti bhikkhå bhikkhåõiyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà avoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - -

1. Piyavàvena (syà kam) 2. Dànampi ca atthacariyatamapi ca [PTS] 3. Piyavàditaü ca samànàttataü ca (machasaü) 4. Bahånaü (machasaü)

[BJT Page 252] [\x 252/]

Ussaïkhapàda uddhaggalomatàlakkhaõàni (9 - 10)

8. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno bahuno janassa atthåpasaühitaü dhammåpasaühitaü vàcambhàsità ahosi, bahujanaü nidaüsesi, pàõãnaü hitasukhàvaho dhammayàgã, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, ussaïkhapàdo ca hoti uddhaggalomo ca. So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü.

Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Aggo ca hoti seññho ca pàmokkho ca uttamo ca pavaroca kàmabhogãnaü. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Aggo ca hoti seññho ca pàmokkho ca uttamo ca pavaro ca sabbasattànaü. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

[PTS Page 155] [\q 155/] atthadhammasaühitaü5 pure giraü

- - - - - - - - - - - - -

1. Mahimaü àvayate (sãmu. Machasaü) 2. Jãgãsamàno(machasaü) 3. âcarati (sãmu. Machasaü) 4. Sutvàna dhammànudhamma màcaranati (machasaü) 5. Atthadhammasaühitaü (kam. [PTS] 6. Dhammayàgaü asasaji (kam)

[BJT Page 254] [\x 254/]

Eõãjaïghalakkhaõaü (11)

9. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno sakkaccaü vàcetà ahosi sippaü và vijjaü và caraõaü và kammaü và, 'kinti me khippaü vijàneyyuü, kinti'me khippaü pañipajjeyyuü na ciraü kilisseyyunti.

So tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno idaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, eõijaïgho hoti. So tena lakkhaõe samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü.

Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Yàni tàni ràjàrahàni ràjaïgàni ràjåpabhogàni ràjanucchavikàni, tàni khippaü pañilabhati. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Yàni tàni samaõàrahàni samaõaïgàni samanåpabhogàni samaõànucchavikàni, tàni khippaü pañilabhati. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - -

1. Utatama sukhatàya (sayyà. Utatama pamukakhatàya (kam) utatamapamukhatàya sukhàni (sãmu) 2. Uparijànu sobanà (syà). Papari ca pana sobhatà [PTS] 3. Kammesu - (machasaü) 3. Vijàneyyuü - (machasaü)

[BJT Page 256] [\x 256/]

Subumacchavilakkhaõaü (12)

10. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno samaõaü và bràhmaõaü và upasaïkamitvà paripucchità ahosi: kiü bhante kusalaü, kiü akusalaü, kiü sàvajjaü, kiü anavajjaü, kiü sevitabbaü, kiü nasevitabbaü, kimme karãyamànaü dãgharattaü ahitàya dukkhàya assa, kiü và pana me karãyamànaü dãgharattaü hitàya sukhàya assà?Ti. So tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno idaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, sukhumacchavã hoti, sukhumattà chaviyà rajojallaü kàye na upalippati. [PTS Page 158] [\q 158/] so tena lakkhaõena samannàgato, sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü.

Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Mahàpa¤¤o hoti, nàssa hoti koci pa¤¤àya sadiso và, seññho và kàmabhoginaü. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Mahàpa¤¤o hoti, puthupa¤¤o hàsapa¤¤o javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o. Nàssa hoti koci pa¤¤àya sadiso và, seññho và sabbasattànaü. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - -

1. Sukhinadriyaü - (kam) 2. Khippamanomanikkamo - (syà. [PTS]

[BJT Page 258] [\x 258/]

Suvaõõavaõõatàlakkhaõaü (13)

11. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno akkodhano ahosi anupàyàsabahulo, bahumpi vutto samàno nàbhisajji, na kuppi, na byàpajji, nappatitthayi, na kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtvàkàsi. Dàtà ca ahosi sukhumànaü mudukànaü attharaõànaü pàpuraõànaü2 khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü. So tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno idaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, suvaõõavaõõo hoti ka¤canasannibhattaco. So tena lakkhaõe samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Làbhã hoti sukhumànaü mudukànaü attharaõànaü pàpuraõànaü khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Làbhã hoti sukhumànaü mudukànaü attharaõànaü pàpuraõànaü khomasukhumànaü kappàsikasukhumànaü koseyyasukhumànaü kambalasukhumànaü. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - -

1. Pa¤¤apañilàbhakatena - [PTS] 2. Pàravuõànaü - (machasaü) 3. Adàsã ca - [PTS] 4. Abhivisasaji (machasaü)

[BJT Page 260] [\x 260/]

Kosohitavatthaguyhatàlakkhaõaü (14)

12. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbemanussabhåto samàno cirappanaññhe sucirappavàsino ¤àtã mitte suhajje sakhino samànetà ahosi, màtarampi puttena samànetà ahosi, puttampi màtarà samànetà ahosi, pitarampã [PTS Page 161] [\q 161/] puttena samànetà ahosi, puttampi pitarà samànetà ahosi, bhàtarampi bhàtarà samànetà ahosi, bhàtarampi bhaginiyà samànetà ahosi, bhaginimpi bhàtarà samànetà ahosi, samaïgãkatvà ca abbhanumodità ahosi, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno idaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, kosohitavatthaguyho hoti. So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Pahåtaputto hoti, parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Pahåtaputto hoti anekasahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. Buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - -

1. Uppajji - (machasaü) 2. Vipula - (syàma) vipulaü - [PTS] 3. Pàvuraõànaü - (machasaü) 4. Sàhito - (machasaü) 5. Samaggiü katvà - (syà [PTS]

[BJT Page 262] [\x 262/]

Pañhamabhàõavàro niññhito.

Parimaõóala - anonama - ja'õõuparimasanalakkhaõàni (15, 16)

13. Yampã bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno mahàjanasaïgahaü samekkhamàno samaü jànàti, sàmaü jànàti, purisaü jànàti, purisavisesaü jànàti ayamidamarahati ayamidamarahatã'ti. Tattha tattha purisavisesakaro pure ahosi, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, nigrodhaparimaõóalo ca hoti ñhitako'va anonamanto ubhohã pàõãtalehi jaõõukàni parimasati parimajjati, so tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü [PTS Page 163] [\q 163/] labhati? Aóóho hoti mahaddhano mahàbhogo pahåtajàtaråparajato pahåtavittupakaraõo pahåtadhanadha¤¤o paripuõõakosakoññhàgàro. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Aóóho hoti mahaddhano mahàbhogo. Tassimàni dhanàni honti, seyyathãdaü saddhàdhanaü sãladhanaü hirãdhanaü ottappadhanaü sutadhanaü càgadhanaü pa¤¤àdhanaü, buddho samàno idaü labhati. Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - -

1. Sa tena - (kam) 2. Samakkami - (machasaü) 3. Viraïgaråpà - (kam) 4. Jàyati - (machasaü) 5. Mahàõasaïgàhataü samapekkhamàno (kam)

[BJT Page 264] [\x 264/]

Sãhapubbaddhakàyàdãni tãõi lakkhaõàni (17 - 19)

14. Yampã bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno bahuno janassa atthakàmo ahosi hitakàmo phàsukàmo yogakkhemakàmo 'kinti me saddhàya vaóóheyyuü, sãlena vaóóheyyuü, sutena vaóóheyyuü, 4 càgena caóóheyyuü, dhammena vaóóheyyuü, pa¤¤àya vaóóheyyuü dhanadha¤¤ena caóóheyyuü, khettavatthunà vaóóheyyuü, dvipadacatuppadehi vaóóheyyuü, puttadàrehi vaóóheyyuü, dàsakammakaraporisehi vaóóheyyuü, ¤àtãhi vaóóheyyuü, mittehi vaóóheyyuü, bandhavehi vaóóheyyunti.

- - - - - - - - - - - - - -

1. Pañivicaya - (machasaü) 2. Mahàjanaü saïgàhataü - (kam) 3. Mahiüca - (machasaü) ghamà ca pana (syà) 4. Sutena vaóóheyyuü(syà)

[BJT Page 266] [\x 266/]

So tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni tãõi mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, sãhapubbaddhakàyo ca hoti citantaraüso ca samavattakkhandho ca. So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? [PTS Page 165] [\q 165/] aparihànadhammo hoti, na parihàyati dhanadha¤¤ena khettavatthunà dãpadacatuppadehi puttadàrehi dàsakammakaraporisehi ¤àtãhi mittehi bandhavehi. Na parihàyati sabbasampattiyà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Aparihànadhammo hoti, na parihàyati saddhàya sãlena sutena càgena pa¤¤àye na parihàyati sabbasampattiyà. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà avoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - -

1. Atthassa midadhi ca - (machasaü) addhaü samidhaü ca (syà) 2. Pappeüti boyiü asahàna dhammatanti (machasaü)

[BJT Page 268] [\x 268/]

Rasaggasaggitàlakkhaõaü (20)

15. [PTS Page 166] [\q 166/] yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno sattànaü aviheñhakajàtiko ahosi pàõinà và leóóunà và daõóena và satthena và, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, rasaggasaggã hoti, uddhaggàssa rasaharaõãyo gãvàya jàtà honti samàvàhiniyo. 1 So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Appàbàdho hoti appàtaïko samavepàkiniyà gahaniyà samannàgato nàtisãtàya nàccuõhàya. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Appàbàdho hoti appàtaïko samavepàkiniyà gahaõiyà samannàgato nàtisãtàya nàccuõhàya majjhimàya padhànakkhamàya. Buddho samàno idaü labhati.

- - - - - - - - - - -

1. Samàbhivàhitva yo (machasaü) 2. Sampajjasà [PTS] pà mu¤jasà (syà) sàma¤casà (kam) 3. Pana (syaü)

[BJT Page 270] [\x 270/]

Abhinãlanetta - gopakhumalakkhaõàni (21, 22)

16. Yampã bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno na ca visañaü na ca visàcã1 na ca pana viceyya pekkhità, ujå. Tathà pasañamujumano piyacakkhunà bahujanaü udikkhità ahosi. So tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, abhinãlanetto ca hoti gopakhumo ca. So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Piyadassano hoti, bahuno janassa piyo hoti manàpo bràhmaõagahapatikànaü negamajànapadànaü [PTS Page 168] [\q 168/] gaõakànaü mahàmattànaü anãkaññhànaü dovàrikànaü amaccànaü pàrisajjànaü ràjånaü bhogiyànaü kumàrànaü, ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Piyadassano hoti, bahuno janassa piyo hoti manàpo bhikkhunaü bhikkhunãnaü upàsakànaü upàsikànaü devànaü manussànaü asurànaü nàgànaü gandhabbànaü. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - -

1. Na ca visàcitaü [PTS], na ca visàvã (syà) 2. Na ca visàvitaü [PTS], na ca visàvi (syà)

[BJT Page 272] [\x 272/]

Uõhãsasãsalakkhaõaü (23)

17. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno bahujanapubbaïgame ahosi kusalesu dhammesu bahujanànaü pàmokkho kàyasucarite vacãsucarite manosucarite dànasaüvibhàge sãlasamàdàne uposathåpavàse matteyyatàya petteyyatàya sàma¤¤atàya brahma¤¤atàya kule jeññhàpacàyitàya a¤¤atara¤¤ataresu ca adhikusalesu dhammesu. So tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, uõhãsasãso hoti. So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Mahà'ssa jano anvàyiko hoti, bràhmaõagahapatikà negamajànapadà gaõakà mahàmattà anãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Mahàssa jano anvàyiko hoti, bhikkhå bhikkhuniyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - -

1. Dhammacariyàbhirato (machasaü) 2. Pubbaïgamo bahujanaü (machasaü) 3. Pañihàrakaü bahujano (machasaü)

[BJT Page 274] [\x 274/]

Ekekalomatàuõõàlakkhaõàdãni. (24, 25)

18. Yampã bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno musàvàdaü pahàya musàvàdà pañivirato ahosi saccavàdã saccasandho theto paccayiko avisaüvàdako lokassa, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, ekekalomo ca hoti, uõõà ca bhamukantare jàtà hoti odàtà mudutålasannihà. So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Mahà'ssa jano upavattati bràhmaõagahapatikà negamajànapadà [PTS Page 171] [\q 171/] gaõakà mahàmattà anãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Mahà'ssa jano upavattati bhikkhå bhikkhuniyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati,

Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - -

1. Tosayi [PTS] 2. Uõõasujàtà (machasaü)

[BJT Page 276] [\x 276/]

Cattàëãsadanta - aviraladanta - lakkhaõàdãni (26, 27)

19. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno pisuõaü vàcaü pahàya pisuõàya vàcàya pañivirato ahosi. Ito sutvà na amutra akkhàtà imesambhedàya, amutra và sutvà na imesaü akkhàtà amåsambhedàya. Iti bhinnànaü và sandhàtà [PTS Page 172] [\q 172/] saühitànaü và anuppadàtà samaggàràmo samaggarato samagganandi samaggakaraõiü vàcaü bhàsità ahosi, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, cattàëãsadanto ca hoti aviraëadanto ca. So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Abhejjapariso hoti abhejjà'ssa honti parisà bràhmaõagahapatikà negamajànapadà gaõakà mahàmattà aõãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Abhejjapariso hoti abejjà'ssa honti parisà bhikkhå bhikkhuniyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - - -

1. Sahitabhedakàriü (machasaü)

[BJT Page 278] [\x 278/]

Pahåtajivhà - brahmassara lakkhaõàni (28, 29)

20. Yampi bhikkhave purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno pharusaü vàcaü pahàya pharusàya vàcàya pañivirato ahosi, yà sà vàcà nelà kaõõasukhà pemanãyà hadayaïgamà porã bahujanakantà bahujanamanàpà, tathàrupiü vàcaü bhàsità ahosi, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, pahåta jivho ca hoti brahmassaro ca karavãkabhàõã. So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Tàni dvattiüsa sace ratanàni ràjà samàno kiü labhati? âdeyyavàco hoti, àdãyanti'ssa vacanaü bràhmaõagahapatikà negamajànapadà gaõakà mahàmattà aõãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? [PTS Page 174] [\q 174/] àdeyyavàco hoti, àdiyanti'ssa vacanaü bhikkhå bhakkhuniyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà àvoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

1. Ubbàdhakaraü (machasaü) 2. Abàëhaü (machasaü)

[BJT Page 280] [\x 280/]

Sãhahanulakkhaõaü (30)

21. Yampi bikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussabhåto samàno samphappalàpaü pahàya samphappalàpà pañivirato ahosi, kàlavàdã bhåtavàdã atthavàdã dhammavàdã vinayavàdã nidhànavatiü vàcaü bhàsità kàlena sàpadesaü pariyannavatiü atthasaühitaü, so tassa kammassa katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imaü mahàpurisalakkhaõaü pañilabhati, sãhahanu hoti. So tena lakkhaõena samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamaõimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhàvasati. Tassimàni ràjà samàno kiü labhati? Appadhaüsiyo hoti kenaci manussabhåtena paccatthikena paccàmittena. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati, arahaü hoti sammasambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Appadhaüsiyo hoti abbhantarehi và bàhirehi và paccattikehi paccàmittehi ràgena và dosena và mohena và samaõena và bràhmaõena và devena và màrena và brahmunà và kenaci và lokasmiü. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà avoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - - - - - -

2. Susahitaü (syà) 3. Na samphappalàpaü na muddhataü (machasaü)

[BJT Page 282] [\x 282/]

Samadanta - susukkadàñhà - lakkhaõàti ( 31, 32)

22. Yampi bhikkhave tathàgato purimaü jàtiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe munassabhåto samàno micchààjãvaü pahàya sammààjãvena jivikaü kappesi. Tulàkåña - kaüsakåña - mànakåña - ukkoñana - va¤cana - nikati - - sàciyoga - chedana - vadhabandhana viparàmosa - àlopa - sahasàkàrà pañivirato ahosi, so tassa kammassa [PTS Page 177] [\q 177/] katattà upacitattà ussannattà vipulattà kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tattha a¤¤e deve dasahi ñhànehi adhigaõhàti, dibbena àyunà dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena àdhipateyyena dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoññhabbehi. So tato cuto itthattaü àgato samàno imàni dve mahàpurisalakkhaõàni pañilabhati, samadanto ca hoti susukkadàñho ca.

[BJT Page 284] [\x 284/]

So tehi lakkhaõehi samannàgato sace agàraü ajjhàvasati, ràjà hoti cakkavattã dhammiko dhammaràjà càturanto vijitàvã janapadatthàvariyappatto sattaratanasamannàgato. Tassimàni satta ratanàni bhavanti. Seyyathãdaü: cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü parinàyakaratanameva sattamaü. Parosahassaü kho panassa puttà bhavanti, sårà vãraïgaråpà parasenappamaddanà. So imaü pañhaviü sàgarapariyantaü akhãlamanimittamakaõñakaü iddhaü phãtaü khemaü sivaü nirabbudaü adaõóena asatthena dhammena samena ahivijiya ajjhàvasati. Ràjà samàno kiü labhati? Suviparivàro hoti, sucã'ssa honti parivàrà bràhmaõagahapatikà negama jànapadà gaõakà mahàmattà anãkaññhà dovàrikà amaccà pàrisajjà ràjàno bhogiyà kumàrà. Ràjà samàno idaü labhati. Sace kho pana agàrasmà anagàriyaü pabbajati arahaü hoti sammàsambuddho loke vivattacchado. Buddho samàno kiü labhati? Suciparivàro hoti, suci'ssa honti parivàrà bhikkhå bhikkhuniyo upàsakà upàsikàyo devà manussà asurà nàgà gandhabbà. Buddho samàno idaü labhati.

Etamatthaü bhagavà avoca. Tatthetaü vuccati:

- - - - - - - - - - - - - - - - -

1. Apanudã (machasaü) 2. Acari (machasaü) 3. Laddhàna (machasaü) 4. Cavitvàna (machasaü) 5. Laddhàna manussakaü bhavaü tato caviya puna sukata, phalavipàka, ye sakena pañilabhati lapanajaü samamapi suci ca suvisuddha susukkaü (syà)

[BJT Page 286] [\x 286/]

Lakkhaõasuttaüniññhitaü sattamaü.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - -

1. Imamaji ca paramaphi ca [PTS], paramapi paramapi ca (syà) 2. Apuciü garahitaü (machasaü) 3. Tassovàdakà bahugihã ca. Pabbajito ca asucãvigarahita - panudi pàsasasa hi sucihi parivuto, bhavati malakhilaka kilase panudeti (syà)