[PTS Vol D - 3] [\z D /] [\f III /]
[BJT Vol D - 3] [\z D /] [\w III /]
[BJT Page 468] [\x 468/]
[PTS Page 272] [\q 272/]
Suttantapiñake
Dãghanikàyo
Namo tassa bhagavato arahato sammà sambuddhassa
34. Dasuttarasuttaü
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà campàyaü viharati gaggaràya pokkharaõãyà tãre mahatà bhikkhusaïghena saddhiü pa¤camattehi bhikkhusatehi.
Tatra kho àyasmà sàriputto bhikkhå àmantesi: 'àvuso bhikkhavo'ti. 'âvuso'ti kho te bhikkhå àyasmato sàriputtassa paccassosuü. âyasmà sàriputto etadavoca:
Dasuttaraü pavakkhàmi dhammaü nibbànapattiyà,
Dukkhassantakiriyàya sabbaganthappamocanaü.
Eko dhammo
2. Eko àvuso dhammo bahukàro, eko dhammo bhàvetabbo, eko dhammo pari¤¤eyyo, eko dhammo pahàtabbo, eko dhammo hànabhàgiyo, eko dhammo visesabhàgiyo, eko dhammo duppañivijjho, eko dhammo uppàdetabbo, eko dhammo abhi¤¤eyyo, eko dhammo sacchikàtabbo.
Katamo eko dhammo bahukàro? Appamàdo kusalesu dhammesu ayaü eko dhammo bahukàro.
Katamo eko dhammo bhàvetabbo? Kàyagatàsati sàtasahagatà. Ayaü eko dhammo bhàvetabbo.
Katamo eko dhammo pari¤¤eyyo? Phasso sàsavo upàdàniyo. Ayaü eko dhammo pari¤¤eyyo.
[BJT Page 470] [\x 470/]
[PTS Page 273] [\q 273/] katamo eko dhammo pahàtabbo? Asmimàno, ayaü eko dhammo pahàtabbo.
Katamo eko dhammo hànabhàgiyo? Ayoniso manasikàro. Ayaü eko dhammo hànabhàgiyo.
Katamo eko dhammo visesabhàgiyo? Yoniso manasikàro. Ayaü eko dhammo visesabhàgiyo.
Katamo eko dhammo duppañivijjho? ânantariko cetosamàdhi. Ayaü eko dhammo duppañivijjho.
Katamo eko dhammo uppàdetabbo? Akuppaü ¤àõaü. Ayaü eko dhammo uppàdetabbo.
Katamo eko dhammo abhi¤¤eyyo? Sabbe sattà àhàraññhitikà. Ayaü eko dhammo abhi¤¤eyyo.
Katamo eko dhammo sacchikàtabbo? Akuppà cetovimutti. Ayaü eko dhammo sacchikàtabbo.
Iti ime dasa dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Dvedhammà.
3. Dve dhammà bahukàrà, dve dhammà bhàvetabbà? Dve dhammà pari¤¤eyyà, dve dhammà pahàtabbà, dve dhammà hànabhàgiyà, dve dhammà visesabhàgiyà. Dve dhammà duppañivijjhà, dve dhammà uppàdetabbà, dve dhammà abhi¤¤eyyà, dve dhammà sacchikàtabbà.
Katame dve dhammà bahukàrà? Sati ca sampaja¤¤aü ca. Ime dve dhammà bahukàrà.
Katame dve dhammà bhàvatabbà? Samatho ca vipassanà ca. Ime dve dhammà bhàvetabbà.
[BJT Page 472] [\x 472/]
Katame dve dhammà pari¤¤eyyà? Nàma¤ca råpa¤ca. Ime dve dhammà pari¤¤eyyà.
[PTS Page 274] [\q 274/] katame dve dhammà pahàtabbà? Avijjà ca bhavataõhà ca. Ime dve dhammà pahàtabbà.
Katame dve dhammà hànabhàgiyà? Dovacassatà ca, pàpamittatà ca. Ime dve dhammà hànabhàgiyà.
Katame dve dhammà visesabhàgiyà? Sovacassatà ca kalyàõamittatà ca. Ime dve dhammà visesabhàgiyà.
Katame dve dhammà duppañivijjhà? Yo ca hetu yo ca paccayo sattànaü saükilesàya, yo ca hetu yo ca paccayo sattànaü visuddhiyà. Ime dve dhammà duppañivijjhà.
Katame dve dhammà uppàdetabbà? Dve ¤àõàni khaye ¤àõaü anuppàde ¤àõaü. Ime dve dhammà uppàdetabbà.
Katame dve dhammà abhi¤¤eyyà? Dve dhàtuyo: saïkhatà ca dhàtu, asaïkhatà ca dhàtu. Ime dve dhammà abhi¤¤eyyà.
Katame dve dhammà sacchikàtabbà? Vijjà ca vimutti ca. Ime dve dhammà sacchikàtabbà.
Iti ime vãsati dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Tayodhammà
4. Tayo dhammà bahukàrà, tayo dhammà bhàvetabbà, tayo dhammà bahukàrà, tayo dhammà bhàvetabbà, tayo dhammà pari¤¤ayyà, tayo dhammà pahàtabbà, tayo dhammà hànabhàgiyà, tayo dhammà visesabhàgiyà, tayo dhammà duppañivijjhà, tayo dhammà uppàdetabbà, tayo dhammà abhi¤¤eyyà, tayo dhammà sacchikàtabbà.
Piñuva:474
Katame tayo dhammà bahukàrà? Sappurisasaüsevo, saddhammasavanaü dhammànudhammappañipatti. Ime tayo dhammà bahukàrà.
Katame tayo dhammà bhàvetabbà? Tayo samàdhã: savitakkasavicàro samàdhi, avitakkavicàramatto samàdhi, avitakka avicàro samàdhi. Ime tayo dhammà bhàvetabbà.
[PTS Page 275] [\q 275/] katame tayo dhammà pari¤¤eyyà? Tisso vedanà: sukhà vedanà, dukkhà vedanà, adukkhamasukhà vedànà. Ime tayo dhammà pari¤¤eyyà.
Katame tayo dhammà pahàtabbà? Tisso taõhà: kàmataõhà, bhavataõhà, vibhavataõhà. Ime tayo dhammà pahàtabbà.
Katame tayo dhammà hànabhàgiyà? Tãõi akusalamålàni: lobho akusalamålaü, doso akusalamålaü, moho akusalamålaü. Ime tayo dhammà hànabhàgiyà.
Katame tayo dhammà visesabhàgiyà? Tãõi kusalamålàni: alobho kusalamålaü, adoso kusalamålaü, amoho kusalamålaü, ime tayo dhammà visesabhàgiyà.
Katame tayo dhammà duppañivijjhà? Tisso nissaraõiyà dhàtuyo: kàmànametaü nissaraõaü yadidaü nekkhammaü, råpànametaü nissaraõaü yadidaü àruppaü, yaü kho pana ki¤ci bhåtaü saïkhataü pañiccasamuppannaü nirodho tassa nissaraõaü. Ime tayo dhammà duppañivijjhà.
Katame tayo dhammà uppàdetabbà? Tãõi ¤àõàni. Atãtaüse ¤ànaü, anàgataüse ¤àõaü, paccuppannaüse ¤àõaü. Ime tayo dhammà uppàdetabbà.
Katame tayo dhammà abhi¤¤eyyà? Tisso dhàtuyo: kàmadhàtu, råpadhàtu, aråpadhàtu. Ime tayo dhammà abhi¤¤eyyà.
Katame tayo dhammà sacchikàtabbà? Tisso vijjà: pubbenivàsànussati¤àõaü vijjà, sattànaü cutåpapàte ¤àõaü vijjà, àsavànaü khaye ¤àõaü vijjà: ime tayo dhammà sacchikàtabbà.
[BJT Page 476] [\x 476/]
[PTS Page 276] [\q 276/] iti ime tiüsa dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Cattàro dhammà
5. Cattàro dhammà bahukàrà, cattàro dhammà bhàvetabbà cattàro dhammà pari¤¤eyyà, cattàro dhammà pahàtabbà, cattàro dhammà hànabhàgiyà, cattàro dhammà visesabhàgiyà, cattàro dhammà duppañivijjhà, cattàro dhammà uppàdetabbà, cattàro dhammà abhi¤¤eyyà, cattàro dhammà sacchikàtabbà.
Katame cattàro dhammà bahukàrà? Cattàri cakkàni: patiråpadesavàso, sappurisåpanissayo,1 attasammàpaõidhi, pubbe ca katapu¤¤atà. Ime cattàro dhammà bahukàrà.
Katame cattàro dhammà bhàvetabbà? Cattàro satipaññhànà: idhàvuso bhikkhu kàye kàyànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü, idhàvuso bhikkhu vedanà vedanàsupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü, idhàvuso bhikkhu citte cittànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü, idhàvuso bhikkhu dhammesu dhammànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Ime cattàro dhammà bhàvetabbà.
Katame cattàro dhammà pari¤¤eyyà? Cattàro àhàrà: kabalãkàro àhàro oëàriko và sukhumo và, phasso dutiyo, manosa¤cetanà tatiyà, vi¤¤àõaü catutthaü. Ime cattàro dhammà pari¤¤eyyà.
Katame cattàro dhammà pahàtabbà? Cattàro oghà: kàmogho, bhavogho, diññhogho, avijjogho. Ime cattàro dhammà pahàtabbà.
Katame cattàro dhammà hànabhàgiyà? Cattàro yogà: kàma yogo bhavayogo, diññhiyogo, avijjàyogo. Ime cattàro dhammà hànabhàgiyà.
Katame cattàro dhammà visesabhàgiyà? Cattàro visaüyogà: kàmayogavisaüyogo, bhavayogavisaüyogo, diññhiyogavisaüyogo, avijjàyogavisaüyogo. Ime cattàro dhammà visesabhàgiyà.
- - - - - - - - - - - - - -
1. Sappurisupassayo (sayà. Kam)
[BJT Page 478] [\x 478/]
[PTS Page 277] [\q 277/] katame cattàro dhammà duppañivijjhà? Cattàro samàdhiyo: hànabhàgiyo samàdhi, ñhitibhàgiyo samàdhi, visesabhàgiyo samàdhi, nibbedhabhàgiyo samàdhi. Ime cattaro dhammà duppañivijjhà.
Katame cattàro dhammà uppàdetabbà? Cattàri ¤àõàni, dhamme ¤àõaü, anavaye ¤àõaü, pariye ¤àõaü, sammutiyà ¤àõaü. Ime cattàro dhammà uppàdetabbà.
Katame cattàro dhammà abhi¤¤eyyà? Cattàri ariyasaccàni: dukkhaü ariyasaccaü, dukkhamudayo ariyasaccaü, dukkhanirodho ariyasaccaü, dukkhanirodhagàminãpañipadà ariyasaccaü. Ime cattàro dhammà abhi¤¤eyyà.
Katame cattàro dhammà sacchikàtabbà? Cattàri sàma¤¤aphalàni: sotàpattiphalaü, sakadàgàmiphalaü, anàgàmiphalaü, arahattaphalaü. Ime cattàro dhammà sacchikàtabbà.
Iti ime cattàrãsaü dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Pa¤ca dhammà
6. Pa¤ca dhammà bahukàrà, pa¤ca dhammà bhàvetabbà, pa¤ca dhammà pari¤¤eyyà, pa¤ca dhammà pahàtabbà, pa¤ca dhammà hànabhàgiyà, pa¤ca dhammà visesabhàgiyà. Pa¤ca dhammà duppañivijjhà, pa¤ca dhammà uppàdetabbà, pa¤ca dhammà abhi¤¤eyyà, pa¤ca dhammà sacchikàtabbà.
Katame pa¤ca dhammà bahukàrà? Pa¤ca padhàniyaïgàni: idhàvuso bhikkhu saddho hoti saddahati tathàgatassa bodhiü; iti pi so bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasàrathã satthà devamanussànaü buddho bhagavà'ti, appàbàdho hoti appàtaïko samavepàkiniyà gahaõiyà samannàgato nàtisãtàya nàccuõhàya majjhimàya padhànakkhamàya, asañho hoti amàyàvã yathàbhåtaü attànaü àvikattà satthari và vi¤¤åsu và sabrahmacàrãsu, àraddhaviriyo viharati akusalànaü dhammànaü pahànàya, kusalànaü dhammànaü upasampadàya thàmavà daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, pa¤¤avà hoti udayatthagàminiyà pa¤¤àya samannàgato ariyàya nibbedhikàya sammà dukkhakkhayagàminiyà. Ime pa¤ca dhammà bahukàrà.
[BJT Page 480] [\x 480/]
Katame pa¤ca dhammà bhàvetabbà? Pa¤caïgiko sammàsamàdhi; pãtipharaõatà, sukhapharaõatà, cetopharaõatà, [PTS Page 278] [\q 278/] àlokapharaõatà, paccavekkhaõanimittaü. Ime pa¤ca dhammà bhàvetabbà.
Katame pa¤ca dhammà pari¤¤eyyà? Pa¤cupàdànakkhandhà: seyyathãdaü råpåpàdànakkhandho, vedanåpàdanakkhandho, sa¤¤åpàdànakkhandho, saïkhàråpàdànakkhandho, vi¤¤àõåpàdànakkhandho. Ime pa¤ca dhammà pari¤¤eyyà.
Katame pa¤ca dhammà pahàtabbà? Pa¤ca nãvaraõàni: kàmacchandanãvaraõaü, byàpàdanãvaraõaü, thãnamiddhanãvaraõaü, uddhaccakukkuccanãvaraõaü, vicikicchànãvaraõaü. Ime pa¤ca dhammà pahàtabbà.
Katame pa¤ca dhammà hànabhàgiyà? Pa¤ca cetokhãlà: idhàvuso bhikkhu satthari kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati yo so àvuso bhikkhu satthari kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati. Tassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccayà padhànàya. Yassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya, ayaü pañhamo cetokhãlo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu dhamme kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati. Yo so àvuso bhikkhu dhamme kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati. Tassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya. Yassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya. Ayaü dutiyo cetokhãlo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu saïghe kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati. Yo so àvuso bhikkhu satthari kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati. Tassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàccàya padhànàya. Yassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya, ayaü tatiyo cetokhãlo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu sikkhàya kaïkhati vicikicchati nàdhimuccati na sampasãdati. Tassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya. Yassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya. Ayaü catuttho cetokhãlo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu sabuhmacàrãsu kupito hoti anattamano àhatacitto khãlajàto. Yo so àvuso bhikkhu sabrahmacàrãsu kupito hoti anattamano àhatacitto khãlajàto, tassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya. Yassa cittaü na namati àtappàya anuyogàya sàtaccàya padhànàya, ayaü pa¤camo cetokhãlo. Ime pa¤ca dhammà hànabhàgiyà.
Katame pa¤ca dhammà visesabhàgiyà? Pa¤cindriyàni: saddhindriyaü, viriyindriyaü. Satindriyaü, samàdhindriyaü, pa¤¤indriyaü. Ime pa¤ca dhammà visesabhàgiyà.
[BJT Page 482] [\x 482/]
Katame pa¤ca dhammà duppañivijjhà? Pa¤canissàraõãyà dhàtuyo: idhàvuso, bhikkhuno kàme manasikaroto kàmesu cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccati. Nekkhammaü kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati, tassa taü cittaü sugataü subhàvitaü suvuññhitaü suvimuttaü visaüyuttaü kàmehi. Yeca kàmappaccayà uppajjanti àsavà vighàtà pariëàhà mutto so tehi, na so taü vedanaü vedeti. Idamakkhàtaü kàmànaü nissaraõaü.
Puna ca paraü àvuso, bhikkhuno byàpàdaü manasikaroto byàpàde cittaü na pakkhandati, nappasãdati na sanniññhati na vimuccati. Abyàpàdaü kho panassa manasikàroto abyàpàde cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Tassa taü cittaü sugataü subhàvitaü suvuññhitaü suvimuttaü visaüyuttaü byàpàdena. Ye ca byàpàdapaccayà uppajjanti àsavà vighàtà pariëàhà, mutto so tehi, na so taü vedanaü vedeti. Idamakkhàtaü byàpàdassa nissaraõaü.
Puna ca paraü àvuso, bhikkhuno vihesaü manasikaroto vihesàya cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccati. Avihesaü kho panassa manasikaroto avihesàya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Tassa taü cittaü sugataü subhàvitaü suvuññhitaü suvimuttaü visaüyuttaü vihesàya. Ye ca vihesappaccà uppajjanti àsavà vighàtà pariëàhà, mutto so tehi, na so taü vedanaü vedeti. Idamakkhàtaü vihesàya nissaraõaü.
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno råpe manasikàroto råpesu cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccati. Aråpaü kho panassa manasikaroto aråpe cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Tassa taü cittaü sugataü subhàvitaü suvuññhitaü suvimuttaü visaüyuttaü råpehi. Ye ca råpappaccayà uppajjanti àsavà vighàtà pariëàhà, mutto so tehi, na so taü vedanaü vedeti. Idamakkhàtaü råpànaü nissaraõaü.
[BJT Page 484] [\x 484/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno sakkàyaü manasikaroto sakkàye cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccati. Sakkàyanirodhaü kho panassa manasikaroto sakkàyanirodhe cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Tassa taü cittaü sugataü subhàvitaü suvuññhitaü suvimuttaü visaüyuttaü sakkàyena. Ye ca sakkàyappaccayà uppajjanti àsavà vighàtà pariëàhà, mutto so tehi. Na so taü vedanaü vedeti. Idamakkhàtaü sakkàyassa nissaraõaü. Ime pa¤ca dhammà duppañivijjhà.
Katame pa¤ca dhammà uppàdetabbà? Pa¤ca ¤àõiko sammàsamàdhi. Ayaü samàdhi paccuppannasuko ceva àyati¤ca sukhavipàko'ti paccatta¤¤eva ¤àõaü uppajjati, ayaü samàdhi ariyo niràmiso'ti [PTS Page 279] [\q 279/] paccatta¤¤eva ¤àõaü uppajjati, ayaü samàdhi akàpurisasevito'ti paccatta¤¤eva ¤àõaü uppajjati, ayaü samàdhi santo paõãto pañippassaddhaladdho ekodibhàvàdhigato na saïkhàraniggayhavàritàvatoti1 paccatta¤¤eva ¤àõaü uppajjati, so kho panàhaü imaü samàdhiü sato'va samàpajjàmi, sato vuññhahàmã'ti paccatta¤¤eva ¤àõaü uppajjati. Ime pa¤ca dhammà uppàdetabbà.
Katame pa¤ca dhammà abhi¤¤eyyà? Pa¤ca vimuttàyatanàni: idhàvuso bhikkhuno satthà dhammaü deseti a¤¤ataro và garuññhàniko sabrahmacàrã. Yathà yathà àvuso bhikkhano satthà dhammaü deseti a¤¤ataro và garuññhàniko sabrahmacàrã, tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti dhammapañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmujjaü jàyati, pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passaddhakàyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü pañhamaü vimuttàyatanaü.
- - - - - - - - - - - - - - -
1. Sasaïkhàraniggayhavàritagato (machasà)
[BJT Page 486] [\x 486/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno na heva kho satthà dhammaü deseti. A¤¤ataro và garuññhàniko sabrahmacàrã, api ca kho yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti. Yathà yathà àvuso bhikkhu yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti, tathà tathà so tasmiü dhamme atthappañisaüvedã ca hoti dhammappañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmujjaü jàyati, pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passaddhakàyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü dutiyaü vimuttàyatanaü.
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno na heva kho satthà dhammaü deseti a¤¤ataro và garuññhàniko sabrahmacàrã, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti. Api ca kho yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti. Tathà tathàvuso bhikkhu yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti, tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedi ca hoti dhammappañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmujjaü jàyati, pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passaddhakàyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü tatiyaü vimuttàyatanaü.
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno na heva kho satthà dhammaü deseti a¤¤ataro và garuññhàniko sabrahmacàrã, nàpi yathà sutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti, api ca kho yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü cetasà anuvitakketi anuvicàreti manasànupekkhati. Yathà yathà àvuso bhikkhu yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü cetasà anuvitakketi anuvicàreti manasànupekkhati, tathà tathà so tasmiü dhamme atthappañisaüvedã ca hoti dhammappañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmujjaü jàyati, pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passaddhakàyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü catutthaü vimuttàyatanaü.
[BJT Page 488] [\x 488/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno na heva kho satthà dhammaü desetã, a¤¤ataro và garuññhàniko sabrahmacàrã, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti. Nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karotã, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü cetasà anuvitakketi anuvicàreti manasànupekkhati. Api ca khvassa a¤¤ataraü samàdhinimittaü suggahitaü hoti sumanasikataü såpadhàritaü suppañividdhaü pa¤¤àya. Yathà yathà àvuso bhikkhuno a¤¤ataraü samàdhinimittaü suggahitaü hoti sumanasikataü såpadhàritaü suppañividdhaü pa¤¤àya. Tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti dhammapañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmujjaü jàyati, pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passaddhakàyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü pa¤camaü vimuttàyatanaü. Ime pa¤ca dhammà abhi¤¤eyyà.
Katame pa¤ca dhammà sacchikàtabbà? Pa¤ca dhammakkhandhà: sãlakkhandho, samàdhikkhandho, pa¤¤àkkhandho, vimuttikkhandho, vimutti¤àõadassanakkhandho. Ime pa¤ca dhammà sacchikàtabbà.
Iti ime pa¤¤àsa dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Cha dhammà
7. Cha dhammà bahukàrà, cha dhammà bhàvetabbà, cha dhammà pari¤¤eyyà, cha dhammà pahàtabbà, cha dhammà hànabhàgiyà, cha dhammà visesabhàgiyà. Cha dhammà duppañivijjhà, cha dhammà uppàdetabbà, cha dhammà abhi¤¤eyyà, cha dhammà sacchikàtabbà.
Katame cha dhammà bahukàrà? Cha sàrànãyà dhammà: idhàvuso bhikkhuno mettaü kàyakammaü [PTS Page 280] [\q 280/] paccupaññhitaü hoti sabrahmacàrãsu àvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sàrànãyo piyakaraõo garukaraõo saïgahàya avivàdàya avihesàya sàmaggiyà ekãbhàvàya saüvattati.
[BJT Page 490] [\x 490/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno mettaü vacãkammaü paccupaññhitaü hoti sabrahmacàrãsu àvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sàrànãyo piyakaraõo garukaraõo saïgahàya avivàdàya avihesàya sàmaggiyà ekãbhàvàya saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno mettaü manokammaü paccupaññhitaü hoti sabrahmacàrãsu àvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sàrànãyo piyakaraõo garukaraõo saïgahàya avivàdàya avihesàya sàmaggiyà ekãbhàvàya saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu ye te làbhà dhammikà dhammaladdhà antamaso pattapariyàpannamattampã tathàråpehi làbhehi appañivibhattabhogã hoti sãlavantehi sabrahmacàrãhi sàdhàraõabhogã. Ayampi dhammo sàràniyo piyakaraõo garukaraõo saïgahàya avivàdàya avihesàya sàmaggiyà ekãbhàvàya saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu yàni tàni sãlàni akhaõóàni acchiddàni asabalàni akammàsàni bhujissàni vi¤¤åppasatthàni aparàmaññhàni samàdhisaüvattanikàni, tathàråpesu sãlesu sãlasàma¤¤agato viharati sabrahmacàrãhi àviceva raho ca. Ayampi dhammo sàràõãyo piyakaraõo garukaraõo saïgahàya avivàdàya avihesàya sàmaggiyà ekãbhàvàya saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu yà'yaü diññhi ariyà niyyànikà niyyàti takkarassa sammà dukkhakkhayàya, tathàråpàya diññhiyà diññhisàma¤¤agato viharati sabrahmacàrãhi àvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sàrànãyo piyakaraõo garukarano saïgahàya avivàdàya avihesàya sàmaggiyà ekãbhàvàya saüvattati. Ime cha dhammà bahukàrà,
Katame cha dhammà bhàvetabbà? Cha anussatiññhànini: buddhànussati, dhammànussati, saïghànussati, sãlànussati, càgànussati, devatànussati. Ime cha dhammà bhàvetabbà.
Katame cha dhammà pari¤¤eyyà? Cha ajjhattikàni àyatanàni: cakkhàyatanaü, sotàyatanaü, ghànàyatanaü, jivhàyatanaü, kàyàyatanaü, manàyatanaü. Ime cha dhammà pari¤¤eyyà.
[BJT Page 492] [\x 492/]
Katame cha dhammà pahàtabbà? Cha taõhàkàyà, råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà. Ima cha dhammà pahàtabbà.
Katame cha dhammà hànabhàgiyà? Cha agàravà: idhàvuso bhikkhu satthari agàravo viharati appatissavo, dhamme agàravo viharati appatissavo, saïghe agàravo viharati appatissavo, sikkhàya agàravo viharati appatissavo, appamàde agàravo viharati appatissavo, pañisanthàre agàravo viharati appatissavo, ime cha dhammà hànabhàgiyà.
Katame cha dhammà visesabhàgiyà? Cha gàravà: idhàvuso bhikkhu satthari sagàravo viharati sappatissavo, dhamme sagàravo viharati sappatissavo, saïghe sagàravo viharati sappatissavo, sikkhàya sagàravo viharati sappatissavo, appamàde sagàravo viharati sappatissavo, pañisanthàre sagàravo viharati sappatissavo. Ime cha dhammà visesabhàgiyà.
Katame cha dhammà duppañivijjhà? Cha nissaraõiyà dhàtuyo: idhàvuso, bhikkhu evaü vadeyya: mettà hi kho me àvuso, cetovimutti bhàvità bahulãkatà yànãkatà vatthukatà anuññhità paricità susamàraddhà, atha ca pana me byàpàdo cittaü pariyàdàya tiññhatã'ti, so 'mà hevanti'ssa vacanãyo, mà'yasmà evaü avaca, mà bhagavantaü abbhàcikkhi, na hi sàdhu bhagavato abbhakkhànaü, na hi bhagavà evaü vadeyya. Aññhànametaü àvuso anavakàso, yaü mettàya cetovimuttiyà bhàvitàya bahulãkatàya yànãkatàya vatthukatàya anuññhitàya paricitàya susamàraddhàya, atha ca panassa byàpàdo cittaü pariyàdàya ñhassatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Nissaraõaü hetaü àvuso byàpàdassa yadidaü mettàcetovimutti.
[BJT Page 494] [\x 494/]
Idha panàvuso, bhikkhu evaü vadeyya: karuõàhi kho me àvuso cetovimutti bhàvità bahulãkatà yànãkatà vatthukatà anuññhità paricità susamàraddhà, atha ca pana me vihesà cittaü pariyàdàya tiññhatã'ti, so 'mà hevanti'ssa vacanãyo, mà'yasmà evaü avaca, mà bhagavantaü abbhàcikkhi, na hi sàdhu bhagavato abbhakkhànaü, na hi bhagavà evaü vadeyya. Aññhànametaü àvuso anavakàso yaü karuõàya cetovimuttiyà bhàvitàya bahulãkatàya yànãkatàya vatthukatàya anuññhitàya paricitàya susamàraddhàya, atha ca panassa vihesà cittaü pariyàdàya ñhassatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Nissaraõaü hetaü àvuso, vihesàya yadidaü karuõà cetovimutti.
Idhàvuso, bhikkhu evaü vadeyya: mudità hi kho me àvuso cetovimutti bhàvità bahulãkatà yànãkatà vatthukatà anuññhità paricità susamàraddhà, atha ca pana me arati cittaü pariyàdàya tiññhatã'ti, so 'mà hevanti'ssa vacanãyo, mà'yasmà evaü avaca, mà bhagavantaü abbhàcikkhi, na hi sàdhu bhagavato abbhakkhànaü, na hi bhagavà evaü vadeyya. Aññhànametaü àvuso anavakàso yaü muditàya cetovimuttiyà bhàvitàya bahulãkatàya yànãkatàya vatthukatàya anuññhitàya paricitàya susamàraddhàya, atha ca panassa mudità cittaü pariyàdàya ñhassatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Nissaraõaü hetaü àvuso aratiyà yadidaü mudità cetovimutti.
Idha pana àvuso, bhikkhu evaü vadeyya: upekkhàhi kho me àvuso cetovimutti bhàvità bahulãkatà yànãkatà vatthukatà anuññhità paricità susamàraddhà, atha ca pana me ràgo cittaü pariyàdàya tiññhatã'ti, so 'mà hevanti'ssa vacanãyo, mà'yasmà evaü avaca, mà bhagavantaü abbhàcikkhi, na hi sàdhu bhagavato abbhakkhànaü, na hi bhagavà evaü vadeyya. Aññhànametaü àvuso anavakàso yaü upekkhàya cetovimuttiyà bhàvitàya bahulãkatàya yànãkatàya vatthukatàya anuññhitàya paricitàya susamàraddhàya, atha ca panassa ràgo cittaü pariyàdàya ñhassatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Nissaraõaü hetaü àvuso ràgassa yadidaü upekkhà cetovimutti.
Idha panàvuso, bhikkhu evaü vadeyya: animittà hi kho me àvuso cetovimutti bhàvità bahulãkatà yànãkatà vatthukatà anuññhità paricità susamàraddhà, atha ca pana me taü nimittànusàrã ¤àõaü hotã'ti, so 'mà hevanti'ssa vacanãyo, mà'yasmà evaü avaca, mà bhagavantaü abbhàcikkhi, na hi sàdhu bhagavato abbhakkhànaü, na hi bhagavà evaü vadeyya. Aññhànametaü àvuso anavakàso yaü animittàya cetovimuttiyà bhàvitàya bahulãkatàya yànãkatàya vatthukatàya anuññhitàya paricitàya susamàraddhàya, atha ca panassa animitto cittaü pariyàdàya ñhassatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Nissaraõaü hetaü àvuso sabbanimittànaü yadidaü animittà cetovimutti.
[BJT Page 496] [\x 496/]
Idha pana àvuso, bhikkhu evaü vadeyya: asmã'ti kho me vigataü, ayamahasmã'ti na samanupassàmi. Atha ca pana me vicikicchà kathaükathàsallaü cittaü pariyàdàya tiññhatã'ti. So 'mà hevanti'ssa vacanãyo, mà'yasmà evaü avaca, mà bhagavantaü abbhàcikkhi, na hi sàdhu bhagavato abbhakkhànaü. Na hi bhagavà evaü vadeyya. Aññhànametaü àvuso, anavakàso, yaü asmã'ti vigate ayamahamasmã'ti asamanupassato, atha ca panassa vicikicchà kathaükathàsallaü cittaü pariyàdàya ñhassatã'ti, netaü ñhànaü vijjati. Nissaraõaü hetaü àvuso vicikicchà kathaükathàsallassa, yadidaü asmã'ti mànassa samugghàto.
Ime cha dhammà duppañivijjhà.
[PTS Page 281] [\q 281/]
Katame cha dhammà uppàdetabbà? Cha satatavihàrà: idhàvuso bhikkhu cakkhunà råpaü disvà neva sumano hoti na dummano. Upekkhako ca viharati sato sampajàno. Sotena saddaü sutvà neva sumano hoti na dummano. Upekkhako ca viharati sato sampajàno. Ghànena gandhaü ghàyitvà neva sumano hoti na dummano. Upekkhako ca viharati sato sampajàno. Jivhàya rasaü sàyitvà neva sumano hoti na dummano. Upekkhako ca viharati sato sampajàno. Kàyena phoññhabbaü phusitvà neva sumano hoti na dummano. Upekkhako ca viharati sato sampajàno. Manasà dhammaü vi¤¤àya neva sumano hoti na dummano. Upekkhako ca viharati sato sampajàno. Ime cha dhammà uppàdetabbà.
Katame cha dhammà abhi¤¤eyyà? Ca anuttariyàni: dassànànuttariyaü, savaõànuttariyaü, làbhànuttariyaü, sikkhànuttariyaü, pàricariyànuttariyaü, anussatànuttariyaü. Ime dhammà abhi¤¤eyyà.
Katame cha dhammà sacchikàtabbà? Cha abhi¤¤à: idhàvuso, bhikkhu anekavihitaü iddhividhaü paccanuhoti eko'pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà'pi hutvà eko hoti, àvãbhàvaü tirobhàvaü tirokuóóhaü tiropàkàraü tiropabbataü asajjamàno gacchati, seyyathàpi àkàse. Pañhaviyà'pi ummujjanimujja karoti, seyyathà pi udake. Udake'pi abhijjamàne gacchati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàse'pi pallaïkena khamati seyyathàpi pakkhisakuõo. Imepi candima suriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà parimasati parimajjati. Yàva brahmalokà'pi kàyena vasaü vatteti. Dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusikàya ubho sadde suõàti. Dibbe ca mànuse ca ye dåre santike và parasattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajànàti. Saràgaü và cittaü saràgaü cittanti pajànàti. Vãtaràgaü và cittaü vãtaràgaü cittanti pajànàti. Sadosaü và cittaü sadosaü cittanti pajànàti. Vãtadosaü và cittaü vãtadosaü cittanti pajànàti. Samohaü và cittaü samohaü và cittanti pajànàti. Vãtamohaü và cittaü vãtamohaü cittanti pajànàti. Saïkhittaü và cittaü saïkhittaü cittanti pajànàti. Vikkhittaü và cittaü vikkhittaü và cittanti pajànàti. Amahaggataü và cittaü amahaggataü và cittanti pajànàti. Mahaggataü và cittaü mahaggataü cittanti pajànàti. Savuttaraü và cittaü savuttaraü cittanti pajànàti. Anuttaraü và cittaü anuttaraü cittanti pajànàti. Asamàhitaü và cittaü asamàhitaü cittanti pajànàti. Samàhitaü và cittaü samàhitaü cittanti pajànàti. Avimuttaü và cittaü avimuttaü cittanti pajànàti. Vimuttaü và cittaü vimuttaü cittanti pajànàti. So anekavihitaü pubbenivàsaü anussarati, seyyathãdaü ekampi jàtiü, dve'pi jàtiyo, tisso'pi jàtiyo, catasso'pi jàtiyo, pa¤ca'pi pi jàtiyo, dasa'pi pi jàtiyo, vãsampi jàtiyo, tiüsampi jàtiyo, cattàëãsampi jàtiyo, pa¤¤àsampi jàtiyo, jàtisatampi, jàtisahassampi, jàtisatasahassampi, anekàni'pi jàtisatàni anekàni'pi jàtisahassàni, anekàni'pi jàtisatasahassàni, aneke'pi saüvaññakappe, aneke'pi vivaññakappe, aneke'pi saüvaññavivaññakappe: amutràsiü evannàmo evaü gotto evaü vaõõo evamàhàro evaü sukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto amutra udapàdiü. Tatràpàsiü evaü nàmo evaü gotto evaü vaõõo evamàhàro evaü sukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto idhåpapanno"ti. Iti sàkàraü sauddesaü anekavihitaü pubbenivàsaü anussarati. Dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne upapajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajànàti: 'ime vata bhonto sattà kàya duccaritena samannàgatà vacã duccaritena samannàgatà mano duccaritena samannàgatà ariyànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchàdiññhi kamma samàdànà, te kàyassabhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinãpàtaü nirayaü upapannà. Ime và pana bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà, vacãsucaritena samannàgatà, mano sucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikamma samàdànà, te kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapannàti, iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne upapajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajànàti. âsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Ime cha dhammà sacchikàtabbà.
[BJT Page 498] [\x 498/]
Iti ime saññhi dhammà bhåtà tacchà tathà avitatà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Sattadhammà
8. [PTS Page 282] [\q 282/] satta dhammà bahukàrà, satta dhammà bhàvetabbà, satta dhammà pari¤¤eyyà, satta dhammà pahàtabbà, satta dhammà hànabhàgiyà, satta dhammà visesabhàgiyà, satta dhammà duppañivijjhà, satta dhammà uppàdetabbà, sattadhammà abhi¤¤eyyà, satta dhammà sacchikàtabbà.
Katame satta dhammà bahukàrà? Satta ariyadhanàni: saddhàdhanaü, sãladhanaü, hiridhanaü, ottappadhanaü, sutadhanaü, càgadhanaü, pa¤¤àdhanaü. Ime satta dhammà bahukàrà.
Katame satta dhammà bhàvetabbà? Sattasambojjhaïgà: satisambojjhaïgo, dhammavicayasambojjhaïgo, viriyasambojjhaïgo, pãtisambojjhaïgo, passaddhisambojjhaïgo, samàdhisambojjhaïgo, upekkhàsambojjhaïgo. Ime satta dhammà bhàvetabbà.
Katame satta dhammà pari¤¤eyyà? Satta vi¤¤àõaññhitiyo: sattàvuso sattà nànattakàyà nànàttasa¤¤ino, seyyathàpi manussà ekacco ca devà ekacco ca vinipàtikà. Ayaü pañhamà vi¤¤àõaññhiti.
Santàvuso sattà nànattakàyà ekattasa¤¤ino, seyyathàpi devà brahmakàyikà pañhamàbhinibbattà, ayaü dutiyà vi¤¤àõaññhiti.
Santàvuso sattà ekattakàyà nànattasa¤¤ino, seyyathàpi devà àbhassarà. Ayaü tatiyà vi¤¤àõaññhiti.
Santàvuso sattà ekattakàyà ekattasa¤¤ino, seyyathàpi devà subhakiõhà. Ayaü catutthà vi¤¤àõaññhiti.
Santàvuso sattà sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamma pañighasa¤¤ànaü atthagamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà ananto àkàso'ti àkàsàna¤càyatanåpagà. Ayaü pa¤camã vi¤¤àõaññhiti.
[BJT Page 500] [\x 500/]
Santàvuso sattà sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anantaü vi¤¤àõanti vi¤¤àõa¤càyatanåpagà. Ayaü chaññhà
Vi¤¤àõaññhiti.
Santàvuso sattà sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma natthi ki¤cã'ti àki¤ca¤¤àyatanåpagà. Ayaü sattamã vi¤¤àõaññhiti. Ime satta dhammà pari¤¤eyyà.
Katame satta dhammà pahàtabbà? Sattànusayà: kàmaràgànusayo, pañighànusayo, diññhànusayo, vicikicchànusayo, mànànusayo, bhavaràgànusayo, avijjànusayo. Ime satta dhammà pahàtabbà.
Katame satta dhammà hànabhàgiyà? Satta asaddhammà: idhàvuso bhikkhu assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappã hoti, appassuto hoti, kusãto hoti, muññhassati hoti, duppa¤¤o hoti. Ime satta dhammà hànabhàgiyà.
Katame satta dhammà visesabhàgiyà? Satta saddhammà: idhàvuso bhikkhu saddho hoti, hirimà hoti, ottappã hoti, bahussuto hoti, àraddhaviriyo hoti, upaññhitasati hoti, pa¤¤avà hoti. Ime satta dhammà visesabhàgiyà.
[PTS Page 283] [\q 283/] katame satta dhammà duppañivijjhà? Satta sappurisadhammà: idhàvuso bhikkhu dhamma¤¤å ca hoti, attha¤¤åca, atta¤¤å ca, matta¤¤å ca kàla¤¤å ca, parisa¤¤å ca, puggala¤¤å ca. Ime satta dhammà duppañivijjhà.
Katame satta dhammà uppàdetabbà? Satta sa¤¤à: aniccasa¤¤à, anattasa¤¤à, asubhasa¤¤à, àdãnavasa¤¤à, pahàõasa¤¤à, viràgasa¤¤à, nirodhasa¤¤à. Ime satta dhammà uppàdetabbà. 8
[BJT Page 502] [\x 502/]
Katame satta dhammà abhi¤¤eyayà? Satta niddasavatthåni: idhàvuso bhikkhu sikkhàsamàdàne tibbachando hoti àyati¤ca sikkhàsamàdàne avigatapemo, dhammanisantiyà tibbachando hoti àyati¤ca dhammanisantiyà avigatapemo, icchàvinaye tibbachando hoti àyati¤ca icchàvinaye avigatapemo, pañisallàne tibbachando hoti àyati¤ca pañisallàne avigatapemo, viriyàrambhe tibbachando hoti àyati¤ca viriyàrambhe avigatapemo, satinepakke tibbachando hoti àyati¤ca satinepakke avigatapemo, diññhipañivedhe tibbachando hoti àyati¤ca diññhipañivedhe avigatapemo, ime satta dhammà abhi¤¤eyyà.
Katame satta dhammà sacchikàtabbà? Satta khãõàsavabalàni: idhàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
Puna ca paraü àvuso khãõàsavassa bhikkhuno aïgàrakàsåpamà kàmà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti. Yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
Puna ca paraü àvuso khãõàsavassa bhikkhuno viveka nintaü cittaü hoti vivekapoõaü vivekapabbhàraü vivekaññhaü nekkhammàbhirataü vyantibhåtaü sabbaso àsavaññhàniyehi dhammehi. Yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
Puna ca paraü àvuso khãõàsavassa bhikkhuno cattàro satipaññhànà bhàvità honti [PTS Page 284] [\q 284/] subhàvità. Yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
Puna ca paraü àvuso khãõàsavassa bhikkhuno pa¤cindriyàni bhàvitàni honti subhàvitàni. Yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
[BJT Page 504] [\x 504/]
Puna ca paraü àvuso khãõàsavassa bhikkhuno satta bojjhaïgà bhàvità honti subhàvità. Yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saïkhàrà yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhà honti, idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
Puna ca paraü àvuso khãõàsavassa bhikkhuno ariyo aññhaïgiko maggo bhàvito hoti subhàvito. Yampàvuso khãõàsavassa bhikkhuno ariyo aññhaïgiko maggo bhàvito hoti subhàvito. Idampi khãõàsavassa bhikkhuno balaü hoti, yaü balaü àgamma khãõàsavo bhikkhu àsavànaü khayaü pañijànàti, 'khãõà me àsavà'ti.
Ime satta dhammà sacchikàtabbà.
Iti me sattati dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Aññha dhammà
9. Aññha dhammà bahukàrà, aññha dhammà bhàvetabbà, aññha dhammà pari¤¤eyyà, aññha dhammà pahàtabbà, aññha dhammà hànabhàgiyà, aññha dhammà visesabhàgiyà, aññha dhammà duppañivijjhà, aññha dhammà uppàdetabbà, aññha dhammà abhi¤¤eyyà, aññha dhammà sacchikàtabbà.
Katame aññha dhammà bahukàrà? Aññha hetu aññha paccayà àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattanti. Katame aññha:
Idhàvuso bhikkhu satthàraü và upanissàya viharati a¤¤ataraü và garuññhàniyaü sabrahmacàraü, yatthassa tibbaü hirottappaü paccupaññhitaü hoti, pema¤ca gàravo ca. Ayaü pañhamo hetu, pañhamo paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya [PTS Page 285] [\q 285/] pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
Taü kho pana satthàraü upanissàya viharati a¤¤ataraü và garuññhàniyaü sabrahmacàriü yatthassa tibbaü hirottappaü paccupaññhitaü hoti pemaü ca gàravo ca, te kàlena kàlaü upasaïkamitvà paripucchati paripa¤hati. Idaü bhante kathaü? Imassa ko attho'ti? Tassa te àyasmanto avivañaü ceva vivaranti, anuttànikata¤ca uttànãkaronti, anekavihitesu ca kaïkhàñhànãyesu dhammesu kaïkhaü pañivinodenti. Ayaü dutiyo hetu dutiyo paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
[BJT Page 506] [\x 506/]
Taü kho pana dhammaü sutvà dvayena våpakàsena sampàdeti kàyavåpakàsena ca cittavåpakàsena ca. Ayaü tatiyo hetu tatiyo paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu sãlavà hoti, pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharati àcàragocarasampanno, anumattesu vajjesu bhayadassàvã, samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Ayaü catuttho paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasananicayo. Ye te dhammà àdikalyàõà majjhekalyàõà pariyosànakalyàõà sàtthà sabya¤janà kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyà abhivadanti, tathàråpà'ssa dhammà bahussutà honti dhatà vacasà paricità manasànupekkhità diññhiyà suppañividdhà. Ayaü pa¤camo hetu pa¤camo paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu àraddhaviriyo viharati akusalànaü dhammànaü pahàõàya, kusalànaü dhammànaü upasampadàya, thàmavaü daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Ayaü [PTS Page 286] [\q 286/] chaññho hetu chaññho paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhà pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu satimà hoti paramena sati nepakkena samannàgato cirakatampi cirabhàsitampi sarità anussarità. Ayaü sattamo hetu sattamo paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati.
[BJT Page 508] [\x 508/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhu pa¤casupàdànakkhandhesu udayabbayànupassã virahati iti råpaü, iti råpassa samudayo, iti råpassa atthaügamo, iti vedanà iti vedanàya samudayo, iti vedanàya atthaügamo. Iti sa¤¤à, itisa¤¤àya samudayo, iti sa¤¤àya atthaügamo, iti saïkhàrà, iti saïkhàrànaü samudayo, iti saïkhàrànaü atthaügamo. Iti vi¤¤àõaü, iti vi¤¤àõassa samudayo, iti vi¤¤àõassa atthaügamo'ti. Ayaü aññhamo hetu aññhamo paccayo àdibrahmacariyikàya pa¤¤àya appañiladdhàya pañilàbhàya pañiladdhàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà saüvattati. Ime aññha dhammà bahåkàrà.
Katame aññha dhammà bhàvetabbà? Ariyo aññhaïgiko maggo
Seyyathãdaü: sammàdiññhi, sammàsaükappo, sammàvàcà, sammà kammanto, sammààjãvo, sammàvàyàmo, sammàsati sammàsamàdhi. Ime aññhadhammà bhàvetabbà.
Katame aññha dhammà pari¤¤eyyà? Aññha lokadhammà: làbho ca, alàbho ca, ayaso ca, yaso ca, nindà ca, pasaüsà ca, sukhaü ca, dukkhaü ca. Ime aññha dhammà pari¤¤eyyà.
Katame aññha dhammà pahàtabbà? Aññhamicchattà: [PTS Page 287] [\q 287/] micchàdiññhi, micchàsaükappo, micchàvàcà, micchàkammanto, micchààjãvo, micchàvàyàmo, micchàsati, micchàsamàdhi. Ime aññha dhammà pabàtabbà.
Katame aññha dhammà hànabhàgiyà? Aññha kusãtavatthåni: idhàvuso bhikkhunà kammaü kàtabbaü hoti. Tassa evaü hoti: kammaü kho me kàtabbaü bhavissati, kammaü kho pana me karontassa kàyo kilamissati, handàhaü nipajjàmã'ti. So nipajjati, na viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü pañhamaü kusãtavatthu.
[BJT Page 510] [\x 510/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhunà kammaü kataü hoti. Tassa evaü hoti: ahaü kho kammaü akàsiü, kammaü kho pana me karontassa kàyo kilanto, handàhaü nipajjàmã'ti. So nipajjati, na viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü dutiyaü kusãtavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhunà maggo gantabbo hoti, tassa evaü hoti: maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaü kho pana me gacchantassa kàyo kilamissati, handàhaü nipajjàmã'ti. So nipajjati, na viriyaü àrabhati, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü tatiyaü kusãtavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhunà maggo gato hoti, tassa evaü hoti: ahaü kho maggaü agamàsiü, maggaü kho pana me gacchantassa kàyo kilamissati, handàhaü nipajjàmã'ti. So nipajjati, na viriyaü àrabhati, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü catutthaü kusãtavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto na labhati låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü. Tassa evaü hoti: "ahaü kho gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto nàlatthaü låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü, tassa me kàyo kilanto akamma¤¤o, handàhaü nipajjàmã"ti so nipajjati, na viriyaü àrabhati, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü pa¤camaü kusãtavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto labhati låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü. Tassa evaü hoti: "ahaü kho gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto alatthaü låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü, tassa me kàyo garuko akamma¤¤o màsàcitaü ma¤¤e. Handàhaü nipajjàmã"ti so nipajjati, na viriyaü àrabhati, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü chaññhaü kusãtavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno uppanno hoti appamattako àbàdho, tassa evaü hoti: uppanno kho me ayaü appamattako àbàdho, atthi kappo nipajjituü, handàhaü nipajjàmã'ti so nipajjati, na viriyaü àhabhati, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü sattamaü kusãtavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu gilànà vuññhito hoti, aciravuññhito gela¤¤à, tassa evaü hoti: 'ahaü kho gilànà vuññhito, aciravuññhito gela¤¤à, tassa me kàyo dubbalo akamma¤¤o, atthi kappo nipajjituü, handàhaü nipajjàmã'ti so nipajjati, na viriyaü àrabhati, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü aññhamaü kusãtavatthu. Ime aññha dhammà hànabhàgiyà.
[BJT Page 512] [\x 512/]
Katame aññha dhammà visesabhàgiyà? Aññha àrambhavatthåni: idhàvuso bhikkhunà kammaü kàtabbaü hoti tassa evaü hoti: 'kammaü kho me kàtabbaü bhavissati, kammaü kho pana me karontena na sukaraü buddhànaü sàsanaü manasikàtuü, handàhaü viriyaü àrabhàmi appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü pañhamaü àrambhavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhunà kammaü kataü hoti, tassa evaü hoti: 'ahaü kho kammaü àkàsiü, kammaü kho panàhaü karonto nàsakkhiü buddhànaü sàsanaü manasikàtuü, handàhaü viriyaü àrabhàmi. Appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü dutiyaü àrambhavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhunà maggo gantabbo hoti. Tassa evaü hoti: 'maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaü kho pana me gacchantena na sukaraü buddhànaü sàsanaü manasikàtuü, handàhaü viriyaü àrabhàmi appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü tatiyaü àrambhavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhunà maggo gato hoti. Tassa evaü hoti: 'ahaü kho maggaü agamàsiü, maggaü kho panàhaü gacchanto nàsakkhiü buddhànaü sàsanaü manasikàtuü, handàhaü viriyaü àrabhàmi', appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü catutthaü àrambhavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto na labhati låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü. Tassa evaü hoti: 'ahaü kho gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto nàlatthaü låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü, tassa me kàyo lahuko kamma¤¤o handàhaü viriyaü àrabhàmi' appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü pa¤camaü àrambhavatthu.
[BJT Page 514] [\x 514/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhu gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto labhati låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü. Tassa evaü hoti 'ahaü kho gàmaü và nigamaü và piõóàya caranto alatthaü låkhassa và paõãtassa và bhojanassa yàvadatthaü pàripåriü, tassa me kàyo balavà kamma¤¤o, handàhaü viriyaü àrabhàmi' appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü chaññhaü àrambhavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhuno uppanno hoti appamattako àbàdho. Tassa evaü hoti 'uppanno kho me ayaü appamattako àbàdho, ñhànaü kho panetaü vijjati. Yaü me àbàdho pavaóóheyya, handàhaü viriyaü àrabhàmi' appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya. Idaü sattamaü àrambhavatthu.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu gilànà vuññhito hoti aciravuññhito gela¤¤à, tassa evaü hoti 'ahaü kho gilànà vuññhito aciravuññhito gela¤¤à, ñhànaü kho panetaü vijjati, yaü me àbàdho paccudàvatteyya, handàhaü viriyaü àrabhàmi, appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyà'ti. So viriyaü àrabhati appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàyàti. Idaü aññhamaü àrambhavatthu.
Ime aññha dhammà visesabhàgiyà.
Katame aññha dhammà duppañivijjhà? Aññha akkhaõà asamayà brahmacariyavàsàya. Idhàvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sabbodhagàmã sugatappavedito. Aya¤ca puggalo nirayaü upapanno hoti. Ayaü pañhamo akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Puna ca paraü àvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo tiracchànayoniü upapanno hoti. Ayaü dutiyo akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
[BJT Page 516] [\x 516/]
Puna ca paraü àvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo pettivisayaü upapanno hoti. Ayaü tatiyo akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Puna ca paraü àvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo dãghàyukaü devanikàyaü upapanno hoti. Ayaü catuttho akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Puna ca paraü àvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo paccantimesu janapadesu paccàjàto hoti. Milakkhesu avi¤¤àtàresu yattha natthi gati bhikkhånaü bhikkhunãnaü upàsakànaü upàsikànaü. Ayaü pa¤camo akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Puna ca paraü àvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo majjhimesu janapadesu paccàjàto hoti, soca hoti micchàdiññhiko viparãtadassano 'natthi dinnaü, natthi diññhaü, natthi hutaü, natthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, natthi ayaü loko, natthi paro loko, natthi màtà, natthi pità, natthi sattà opapàtikà, natthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà ye ima¤ca lokaü para¤ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentã'ti. Ayaü chaññho akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Puna ca paraü àvuso tathàgato ca loke uppanno hoti arahaü sammàsambuddho, dhammo ca desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo majjhimesu janapadadesu paccàjàto hoti, so ca hoti duppa¤¤o jaëo eëamugo na pañibalo subhàsitadubbhàsitànaü atthama¤¤àtuü. Ayaü sattamo akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Puna ca paraü àvuso dhammo ca na desãyati opasamiko parinibbàniko sambodhagàmã sugatappavedito, aya¤ca puggalo majjhimesu janapadesu paccàjàto hoti, so ca hoti pa¤¤àvà ajaëo aneëamågo pañibalo subhàsitadubbhàsitànaü atthama¤¤àtuü. Ayaü aññhamo akkhaõo asamayo brahmacariyavàsàya.
Ime aññha dhammà duppañivijjhà.
Katame aññha dhammà uppàdetabbà? Aññhamahàpurisavitakkà: appicchassàyaü dhammo nàyaü dhammo mahicchassa.
[BJT Page 518] [\x 518/]
Santuññhassàyaü dhammo nàyaü dhammo asantuññhassa.
Pavivittassàyaü dhammo nàyaü dhammo saïgaõikàràmassa.
âraddhaviriyassàyaü dhammo nàyaü dhammo kusitassa.
Upaññhitasatissàyaü dhammo nàyaü dhammo muññhassatissa.
Samàhitassàyaü dhammo nàyaü dhammo asamàhitassa.
Pa¤¤avato ayaü dhammo nàyaü dhammo duppa¤¤assa.
Nippapa¤cassàyaü dhammo nàyaü dhammo papa¤càràmassa, nippapa¤caratino ayaü dhammo nàyaü dhammo papa¤caratino'ti.
Ime aññha dhammà uppàdetabbà.
Katame aññha dhammà abhi¤¤eyyà? Aññha abhibhàyatanàni: ajjhattaü råpasa¤¤i eko bahiddhà rupàni passati parittàni suvaõõadubbaõõàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤i hoti. Idaü pañhamaü abhibhàyatanaü.
Ajjhattaü arupasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati appamàõàni suvaõõadubbaõõàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤ã hoti. Idaü dutiyaü abhibhàyatanaü.
Ajjhattaü arupasa¤¤ã eko bahiddhà rupàni passati parittàni suvaõõadubbaõõàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤ã hoti. Idaü tatiyaü abhibhàyatanaü.
Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati appamàõàni suvaõõadubbaõõàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤ã hoti. Idaü catutthaü abhibhàyatanaü.
Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati nãlàni nilavaõõàni nãlanidassanàni nãlanibhàsàni, seyyathàpi nàma ummàpupphaü nãlaü nãlavaõõaü nilanidassanaü nãlanibhàsaü, seyyathà và pana taü vatthaü bàràõaseyyakaü ubhatobhàgavimaññhaü nãlaü nãlavaõõaü nãlanidassanaü nãlanibhàsaü, evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤i eko bahiddhà råpàni passati nãlàni nãlavaõõàni nãlanidassanàni nãlanibhàsàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤ã hoti. Idaü pa¤camaü abhibhàyatanaü.
[BJT Page 520] [\x 520/]
Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati pãtàni pãtavaõõàni pãtanidassanàni pãtanibhàsàni. Seyyathàpi nàma kaõikàrapupphaü pãtaü pãtavaõõaü pãtanidassanaü pãtanibhàsaü, seyyathà và pana taü vatthaü bàràõaseyyakaü ubhatobhàgavimaññhaü pãtaü pãtavaõõaü pãtanidassanaü pãtanibhàsaü, evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati. Pãtàni pãtavaõõàni pãtanidassanànà pãtanibhàsàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤i hoti. Idaü chaññhaü abhibhàyatanaü.
Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati lohitakàni lohitakavaõõàni lohitakanidassanàni lohitakanibhàsàni, seyyathàpi nàma bandhujãvakapupphaü lohitakaü lohitakavaõõaü lohitakanidassanaü lohatikanibhàsaü seyyathà và pana taü vatthaü bàràõaseyyakaü ubhatobhàgavimaññhaü lohitakaü lohitakavaõõaü lohitakanidassanaü lohitakanibhàsaü, evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati lohitakàni lohitakavaõõàni lohitakanidassanàni lohitakanibhàsàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤ã hoti. Idaü sattamaü abhibhàyatanaü.
Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati odàtàni odàtavaõõàni odàtanidassanàni odàtanibhàsàni. - Seyyathàpi nàma osadhãtàrakà odàtà odàtavaõõà odàtanidassanà odàtanibhàsà, seyyathà và pana taü vatthaü bàràõaseyyakaü ubhatobhàgavimaññhaü odàtaü odàtavaõõaü odàtanidassanaü odàtanibhàsaü, evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati odàtàni odàtavaõõàni odàtanidassanàni odàtanibhàsàni, tàni abhibhuyya jànàmi passàmã'ti evaü sa¤¤ã hoti. Idaü aññhamaü abhibhàyatanaü.
Ime aññha dhammà abhi¤¤eyyà.
[PTS Page 288] [\q 288/] katame aññha dhammà sacchikàtabbà? Aññha vimokkhà: råpã råpàni passati. Ayaü pañhamo vimokkho.
Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhà råpàni passati, ayaü dutiyo vimokkho.
Subhanteva ayimutto hoti ayaü tatiyo vimokkho.
[BJT Page 522] [\x 522/]
Sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamà pañighasa¤¤ànaü atthagamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà ananto àkàso'ti àkàsàna¤càyatanaü upasampajja viharati. Ayaü catuttho vimokkho.
Sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anantaü vi¤¤àõanti vi¤¤àõa¤càyatanaü upasampajja viharati. Ayaü pa¤camo vimokkho.
Sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma natthi ki¤cã'ti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati. Ayaü chaññho vimokkho.
Sabbaso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasampajja viharati. Ayaü sattamo vimokkho.
Sabbaso nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samatikkamma sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati. Ayaü aññhamo vimokkho.
Ime aññha dhammà sacchikàtabbà.
Iti ime asãti dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Nava dhammà
10. Nava dhammà bahukàrà, nava dhammà bhàvetabbà, nava dhammà pari¤¤eyyà, nava dhammà pahàtabbà, nava dhammà hànabhàgiyà, nava dhammà visesabhàgiyà, nava dhammà duppañivijjhà, nava dhammà uppàdetabbà, nava dhammà abhi¤¤eyyà, nava dhammà sacchikàtabbà.
Katame nava dhammà bahukàrà? Nava yonisomanasikàramålakà dhammà: yoniso manasikaroto pàmojjaü jàyati, pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passaddhakàyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samàdhiyati, samàhite citte yathàbhåtaü jànàti. Yathàbhåtaü jànaü passaü nibbindati, nibbindaü virajjati, viràgà vimuccati. Ime nava dhammà bahukàrà.
[BJT Page 524] [\x 524/]
Katame nava dhammà bhàvetabbà? Nava pàrisuddhipadhàniyaïgàni. Sãlavisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü, cittavisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü, diññhivisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü, kaïkhàvitaraõavisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü, maggàmagga¤àõadassanavisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü pañipadà¤àõadassanavisuddhi pàrisuddhipadàniyaïgaü, ¤àõadassanavisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü, pa¤¤àvisuddhi pàrisuddhipadàniyaïgaü, vimuttivisuddhi pàrisuddhipadhàniyaïgaü. Ime nava dhammà bhàvetabbà.
Katame nava dhammà pari¤¤eyyà: nava sattàvàsà. Santàvuso sattà nànattakàyà nànattasa¤¤ino, seyyathàpi manussà ekacce ca devà ekacce ca vinipàtà. Ayaü pañhamo sattàvàso.
Santàvuso sattà nànattakàyà ekattasa¤¤ino, seyyathàpi devà brahmakàyikà pañhamàbhinibbattà. Ayaü dutiyo sattàvàso.
Santàvuso sattà ekattakàyà nànattasa¤¤ino, seyyathàpi devà àbhassarà. Ayaü tatiyo sattàvàso.
Santàvuso sattà ekattakàyà ekattasa¤¤ino, seyyathàpi devà subhakiõhà. Ayaü catuttho sattàvàso.
Santàvuso sattà asa¤¤ino appañisaüvedino, seyyathàpi devà asa¤¤asattà. Ayaü pa¤camo sattàvàso.
Santàvuso sattà sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamà, pañighasa¤¤ànaü atthàgamà, nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà, ananto àkàso'ti akàsàna¤càyatanåpagà. Ayaü chaññho sattàvàso.
Santàvuso sattà sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anantaü vi¤¤àõanti vi¤¤àõa¤càyatanåpagà. Ayaü sattamo sattàvàso.
Santàvuso sattà sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma natthi ki¤cã'ti àki¤ca¤¤àyatanåpagà, ayaü aññhamo sattàvàso.
[BJT Page 526] [\x 526/]
Santàvuso sattà sabbaso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanåpagà. Ayaü navamo sattàvàso.
Ime nava dhammà pari¤¤eyyà.
Katame nava dhammà pahàtabbà? Nava taõhàmålakà [PTS Page 289] [\q 289/] dhammà: taõhaü pañicca pariyesanà, pariyesanaü pañicca làbho, làbhaü pañicca vinicchayo, vinicchayaü pañicca chandaràgo, chandaràgaü pañicca ajjhosànaü, ajjhosànaü pañicca pariggaho. Pariggahaü
Pañicca macchariyaü, macchariyaü pañicca àrakkho, àrakkhàdhikaraõaü pañicca1 daõóàdànasatthàdànakalahaviggahavivàdatuvaütuvaüpesu¤¤amusàvàdà, aneke pàpakà akusalà dhammà saüvattanti. Ime nava dhammà pahàtabbà.
Katame nava dhammà hànabhàgiyà? Nava àghàtavatthåni: anatthaü me acarã'ti àghàtaü bandhati, anatthaü me caratã'ti àghàtaü bandhati, anatthaü me carissatã'ti àghàtaü bandhati, piyassa me manàpassa anatthaü acarã'ti àghàtaü bandhati, piyassa me manàpassa anatthaü caratã'ti àghàtaü bandhati, piyassa me manàpassa anatthaü carissatã'ti àghàtaü bandhatã, appiyassa me amanàpassa atthaü acarã'ti àghàtaü bandhati, appiyassa me amanàpassa atthaü caratã'ti àghàtaü bandhati, appiyassa me amanàpassa atthaü carissatã'ti àghàtaü khandhati. Ime nava dhammà hànabhàgiyà.
Katame nava dhammà visesabhàgiyà? Nava àghàtapañivinayà. Anatthaü me acarã'ti taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti. Anatthaü me caratã'ti taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti. Anatthaü me carissatã'ti, taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti, piyassa me manàpassa anatthaü acarã'ti taü tutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti. Piyassa me manàpassa anatthaü caratã'ti taü tutettha labbhàti àghàtaü pañivineti. Piyassa me manàpassa anatthaü carissatã'ti taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti, appiyassa me amanàpassa atthaü acarã'ti taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti. Appiyassa me amanàpassa atthaü caratã'ti taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti. Appiyassa me amanàpassa atthaü carassatã'ti taü kutettha labbhà'ti àghàtaü pañivineti. Ime nava dhammà visesabhàgiyà.
- - - - - - - - - - - - - - - -
1. ârakkhàdhikaraõaü daõóàdàna. . . . . (Machasaü)
[BJT Page 528] [\x 528/]
Katame nava dhammà duppañivijjhà? Nava nànàttà: dhàtunànattaü pañicca uppajjati phassanànattaü, phassanànattaü pañicca uppajjati vedanànànattaü, vedanànànattaü pañicca uppajjati sa¤¤ànànattaü, sa¤¤ànànattaü pañicca uppajjati saïgappanànattaü, saïkappanànattaü pañicca uppajjati chandanànattaü, chandanànànattaü pañicca uppajjati pariëàhanànattaü, pañiëàhanànattaü pañicca uppajjati pariyesanànànattaü, pariyesanànànattaü pañicca uppajjati làbhanànattaü, làbhanànattaü pañicca uppajjati ma¤¤anànànattaü, ime nava dhammà duppañivijjhà.
Katame nava dhammà uppàdetabbà? Nava sa¤¤à: asubhasa¤¤à, maraõasa¤¤à, àhàre pañikkålasa¤¤à, sabbaloke anabhiratisa¤¤à, aniccasa¤¤à, anacce dukkhasa¤¤à, [PTS Page 290] [\q 290/] dukkhe anattasa¤¤à, pahàõasa¤¤à, viràgasa¤¤à. Ime nava dhammà uppàdetabbà.
Katame nava dhammà abhi¤¤eyyà? Nava anupubbavihàrà: idhàvuso bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànaü upasampajja viharati. Vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyaü jhànaü upasampajja viharati. Pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno sukhaü ca kàyane pañisaüvedeti. Yaü taü ariyà àcikkhanti 'upekkhako satimà sukhavihàrã'ti taü tatiyaü jhànaü upasampajja viharati. Sukhassa ca pahàõà dukkhassa ca pahàõà pubbeva somanassadomanassànaü atthaïgamà adukkhaü asukhaü upekkhàsatipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja viharati. Sabbàso råpasa¤¤ànaü samatikkamà pañighasa¤¤ànaü atthagamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà ananto àkàso'ti àkàsàna¤càyatanaü upasampajja viharati, sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anantaü vi¤¤àõanti vi¤¤àõa¤càyatanaü upasampajja viharati, sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma natthi ki¤cã'ti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati, sabbaso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasampajja viharati, sabbaso nevasa¤¤à nàsa¤¤àyatanaü samatikkamma sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati. Ime nava dhammà abhi¤¤eyyà.
[BJT Page 530] [\x 530/]
Katame nava dhammà sacchikàtabbà? Nava anupubbanirodhà: pañhamaü jhànaü samàpannassa kàmasa¤¤à niruddhà hoti, dutiyaü jhànaü samàpannassa vitakkavicàrà niruddhà honti, tatiyaü jhànaü samàpannassa pãti niruddhà hoti. Catutthaü jhànaü samàpannassa assàsapassàsà niruddhà honti, àkàsàna¤càyatanaü samàpannassa råpasa¤¤à niruddhà hoti, vi¤¤àõa¤càyatanaü samàpannassa àkàsàna¤càyatanasa¤¤à niruddhà hoti, àki¤ca¤¤àyatanaü samàpannassa vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤à niruddhà hoti, nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samàpannassa àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤à niruddhà hoti, sa¤¤àvedayitanirodhaü samàpannassa sa¤¤à ca vedanà ca niruddhà honti. Ime nava dhammà sacchikàtabbà.
Iti ime navutã dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà.
Dasa dhammà
11. Dasa dhammà bahukàrà. Dasa dhammà bhàvetabbà, dasa dhammà pari¤¤eyyà, dasa dhammà pabhàtabbà. Dasa dhammà hànabhàgiyà. Dasa dhammà visesabhàgiyà. Dasa dhammà duppañivijjhà. Dasa dhammà uppàdetabbà. Dasa dhammà abhi¤¤eyyà. Dasa dhammà sacchikàtabbà.
Katame dasa dhammà bahukàrà? Dasa nàthakaraõà dhammà: idhàvuso bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharati àcàragocarasappanno anumattesu vajjesu bhayadassàvã, samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Yaü àvuso bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharati àcàragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu, ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammà àdikalyàõà, majjhe kalyàõà, pariyosànakalyàõà sàtthà sabya¤janà kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhivadanti, tathàråpà'ssa dhammà bahussutà honti dhatà vacasà paricità manasànupekkhità diññhiyà suppañividdhà, yampàvuso bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannivayo ye te dhammà àdikalyàõà, majjhe kalyàõà, pariyosànakalyàõà sàtthà sabya¤janà kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhivadanti, tathà råpà'ssa dhammà bahussutà honti dhatà vacasà paricità manasànupekkhità diññhiyà suppañividdhà, ayampi dhammo nàthakaraõo.
[BJT Page 532] [\x 532/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhu kalyàõamitto hoti kalyàõasahàyo kalyàõasampavaïko. Yampàvuso bhikkhu kalyàõamitto hoti kalyàõasahàyo kalyàõasampavaïko. Ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraõehi dhammehi samannàgato khamo padakkhiõaggàhã anusàsaniü, yampàvuso bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraõehi dhammehi samannàgato khamo padakkhiõaggàhã anusàsaniü, ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu yàni tàni sabrahmacàrãnaü uccàvacàni kiükaraõãyàni, tattha dakkho hoti analaso tatrupàyàya vãmaüsàya samannàgato alaü kàtuü alaü saüvidhàtuü. Yampàvuso bhikkhu yàni tàni sabrahmacàrãnaü uccàvacàni kiükaraõãyàni, tattha dakkho hoti analaso tatrupàyàya vãmaüsàya samannàgato alaü kàtuü alaü saüvidhàtuü. Ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu dhammakàmo hoti piyasamudàhàro, abhidhamme abhivinaye uëàrapàmojjo. Yampàvuso bhikkhu dhammakàmo hoti piyasamudàhàro, abhidhamme abhivinaye uëàrapàmojjo. Ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu santuññho hoti itarãtarehi civarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayabhesajjaparikkàrehi. Yampàvuso bhikkhu santuññho hoti itarãtarehi cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrehi, ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu àraddhaviriyo viharati, akusalànaü dhammànaü pahànàya, kusalànaü dhammànaü upasampadàya, thàmavà daëhaparakkamo, anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yampàvuso bhikkhu àraddhaviriyo virahati, akusalànaü dhammànaü pahànàya, kusalànaü dhammànaü upasampàdaya, thàmavà daëhaparakkamo, anikkhittadhuro kusalesu dhammesu ayampi dhammo nàthakaraõo.
[BJT Page 534] [\x 534/]
Puna ca paraü àvuso bhikkhu satimà hoti paramena satinepakkena samannàgato cirakatampi cirabhàsitampi sarãtà anussarità. Yampàvuso bhikkhu satimà hoti paramena satinepakkena samannàgato cirakatampi cirabhàsitampi sarãtà anussarità, ayampi dhammo nàthakaraõo.
Puna ca paraü àvuso bhikkhu pa¤¤avà hoti udayatthagàminiyà pa¤¤àya samannàgato ariyàya nibbedhikàya sammà dukkhakkhayagàminiyà. Yampàvuso bhikkhu pa¤¤avà hoti udayatthagàminiyà pa¤¤àya samannàgato ariyàya nibbedhikàya sammà dukkhakkhayagàminiyà, ayampi dhammo nàthakaraõo.
Ime dasa dhammà bahukàrà.
Katame dasa dhammà bhàvetabbà? Dasa kasiõàyatanàni: pañhavãkasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tirayaü advayaü appamàõaü, àpokasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, tejokasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, vàyokasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, nãlakasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, pãtakasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, lohitakasiõameko sa¤janàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, odàtakasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, àkàsakasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, vi¤¤àõakasiõameko sa¤jànàti uddhaü adho tiriyaü advayaü appamàõaü, ime dasa dhammà bhàvetabbà.
Katame dasa dhammà pari¤¤eyyà? Dasàyatanàni: cakkhàyatanaü, råpàyatanaü, sotàyatanaü, saddàyatanaü, ghànàyatanaü, gandhàyatanaü, jivhàyatanaü, rasàyatanaü, kàyàyatanaü, phoññhabbàyatanaü.
Ime dasa dhammà pari¤¤eyyà.
Katame dasa dhammà pahàtabbà? Dasa micchattà: micchàdiññhi, micchàsaïkappo, micchàvàcà, micchàkammanto, micchààjãvo, micchàvàyàmo, micchàsati, micchàsamàdhi, micchà¤àõaü, micchàvimutti. Ime dasa dhammà pahàtabbà.
Katame dasa dhammà hànabhàgiyà? Dasa akusalakammapathà: pàõàtipàto, adinnàdànaü, kàmesu micchàcàro, musàvàdo, pisuõà vàcà, pharusà vàcà, samphappalàpo, abhijjhà, byàpàdo, micchidiññhi. Ime dasa dhammà hànabhàgiyà.
[BJT Page 536] [\x 536/]
[PTS Page 291] [\q 291/]
Katame dasa dhammà visesabhàgiyà? Dasakusalakammapathà: pàõàtipàtà veramaõã, adinnàdànà veramaõã, kàmesu micchàcàrà veramaõã, musàvàdà veramaõã, pisuõàya vàcàya veramaõã, pharusàya vàcàya veramaõã, samaphappalàpà veramaõã, anabhijjhà, abyàpàdo, sammàdiññhi. Ime dasa dhammà visesabhàgiyà.
Katame dasa dammà duppañivijjhà? Dasa ariyavàsà: idhàvuso bhikkhu pa¤caïgavippahãno hoti chaëaïgasamannàgato ekàrakkho caturàpasseno panunnapaccekasacco samavayasaññhesano anàvilasaïkappo passaddhakàyasaïkhàro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o.
Katha¤ca àvuso bhikkhu pa¤caïgavippahãno hoti: idhàvuso bhikkhuno kàmacchando pahãno hoti, byàpàdo pahãno hoti. Thãnamiddhaü pahãnaü hoti, uddhaccakukkuccaü pahãnaü hoti, vicikicchà pahãnà hoti. Evaü kho àvuso bhikkhu pa¤caïgavippahãno hoti.
Katha¤ca àvuso bhikkhu chaëaïgasamannàgato hoti: idhàvuso bhikkhu cakkhunà råpaü disvà neva sumano hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajàno, sotena saddaü sutvà neva sumano hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajàno, ghànena gandhaü ghàyitvà neva sumano hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajàno, kàyena phoññhabbaü phusitvà neva sumano hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajàno, manasà dhammaü vi¤¤àya neva sumano hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajàno, evaü kho àvuso bhikkhu chaëaïgasamannàgato hoti.
Katha¤ca àvuso bhikkhu ekàrakkho hoti: idhàvuso bhikkhu satàrakkhena cetasà samannàgato hoti. Evaü kho àvuso bhikkhu ekàrakkho hoti.
Katha¤ca àvuso bhikkhu caturàpasseno hoti: idhàvuso bhikkhu saïkhàyekaü pañisevati, saïkhàyekaü adhivàseti, saïkhàyekaü parivajjeti, saïkhàyekaü vinodeti. Evaü kho àvuso bhikkhu caturàpasseno hoti.
[BJT Page 538] [\x 538/]
Katha¤ca àvuso bhikkhu panunnapaccekasacco hoti: idhàvuso bhikkhuno yàni hi puthusamaõabràhmaõànaü puthuppaccekasaccàni sabbàni tàni nunnàni honti panunnàni cattàni vantàni muttàni pahãnàni pañippassaddhàni, evaü kho àvuso bikkhu panunnapaccekasacco hoti.
Kata¤ca àvuso bhikkhu samavayasaññhesano hoti; idhàvuso bhikkhuno kàmesanà pahãnà hoti, bhavesanà pahãnà hoti, brahmacariyesanà pañippassaddhà hoti. Evaü kho àvuso bhikkhu samavayasaññhesano hoti.
Katha¤càvuso bhikkhu anàvilasaïkappo hoti: idhàvuso bhikkhuno kàmasaïkappo pahãno hoti, byàpàdasaïkappo pahãno hoti, vihiüsàsaïkappo pahãno hoti, evaü kho àvuso bhikkhu anàvilasaïkappo hoti.
Katha¤ca àvuso bhikkhu passaddhakàyasaïkhàro hoti: idhàvuso bhikkhu sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbeva somanassadomanassànaü atthagamà adukkhamasukhaü upekkhàsatipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja viharati. Evaü kho àvuso bhikkhu passaddhakàyasaïkhàro hoti.
Katha¤càvuso bhikkhu suvimuttacitto hoti: idhàvuso bhikkhuno ràgà cittaü vimuttaü hoti, dosà cittaü vimuttaü hoti, mohà cittaü vimuttaü hoti. Evaü kho àvuso bhikkhu suvimuttacitto hoti.
Katha¤càvuso bhikkhu suvimuttapa¤¤o hoti: idhàvuso bhikkhu ràgo me pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvaü kato àyatiü anuppàdadhammo'ti pajànàti, doso me pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvaü kato àyatiü anuppàdadhammo'ti pajànàti, moho me pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvaü kato àyatiü anuppàdadhammo'ti pajànàti, evaü kho àvuso bhikkhu suvimuttappa¤¤o hoti.
Ime dasa dhammà duppañivijjhà.
[BJT Page 540] [\x 540/]
Katame dasa dhammà uppàdetabbà? Dasa sa¤¤à: asubhasa¤¤à, maraõa sa¤¤à, àhàre pañikkålasa¤¤à, sabbaloke anabhiratasa¤¤à, aniccasa¤¤à, anicce dukkhasa¤¤à, dukkhe anattasa¤¤à, pahànasa¤¤à, viràgasa¤¤à nirodhasa¤¤à. Ime dasa dhammà uppàdetabbà.
Katame dasa dhammà abhi¤¤eyyà? Dasa nijjaravatthåni: sammàdiññhissa micchàdiññhi nijjiõõà hoti ye ca micchàdiññhipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti. Te cassa nijjiõõà honti. Sammàdiññhipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammàsaïkappassa micchàsaïkappo nijjiõõo hoti, ye ca micchàsaïkappapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammàsaïkappapaccayà ca aneka kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammàvàcassa micchàvàcà nijjiõõà hoti, ye ca micchàvàcappaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammàvàcappaccayà ca anekekusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammàkammantassa micchàkammanto nijjiõõo hoti, ye ca micchàkammantapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammàkammantapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammààjãvassa micchààjãvo nijjiõõo hoti, ye ca micchààjãvappaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammààjãvappaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
[BJT Page 542] [\x 542/]
Sammàvàyàmassa micchàvàyàmo nijjiõõo hoti. Ye ca micchàvàyàmapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti te cassa nijjiõõà honti. Sammà vàyàmapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammàsatissa micchàsati nijjiõõà hoti, ye ca micchàsatipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammàsatipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammàsamàdhissa micchàsamàdhi nijjiõõo hoti. Ye ca micchà samàdhipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammàsamàdhipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammà¤àõassa micchà¤àõaü nijjiõõaü hoti. Ye ca micchà¤àõapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammà¤àõapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Sammàvimuttissa micchàvimutti nijjiõõà hoti. Ye ca micchàvimuttipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te cassa nijjiõõà honti, sammà vimuttipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanà pàripåriü gacchanti.
Ime dasa dhammà abhi¤¤eyyà,
[PTS Page 292] [\q 292/] katame dasa dhammà sacchikàtabbà? Dasa asekkhà dhammà: asekkhà sammàdiññhi, asekkho sammàsaïkappo, asekkhà sammàvàcà, asekkho sammàkammanto, asekkho sammààjãvo, asekkho sammàvàyàmo, asekkhà sammàsati, asekkho sammàsamàdhi, asekkhaü sammà¤àõaü, asekkhà sammàvimutti.
Ime dasa dhammà sacchikàtabbà.
[BJT Page 544] [\x 544/]
Iti ime sata dhammà bhåtà tacchà tathà avitathà ana¤¤athà sammà tathàgatena abhisambuddhà'ti.
Idamavocàyasmà sàriputto. Attamanà te bhikkhu àyasmato sàriputtassa bhàsitaü abhinandunti.
Dasuttarasuttaüniññhitaü ekàdasamaü.
Pàthikavaggo1 niññhito.
[PTS Page 293] [\q 293/]
Tassuddànaü:
Pàñiko ca1 udumbaraü2 cakkavatti agga¤¤akaü
Sampasàdaü ca pàsàdaü3 mahàpurisalakkhaõaü
Sigàlàñànàñiyakaü4 saïgãti ca dasuttaraü
Ekàdasahi suttehi pàthikavaggo'ti vuccati.
Niññhito dãghanikàyo.
- - - - - - - - - - - - - - - -
1. Pàñhikavaggo [PTS] syà) 2. Pàñhikaüca (syà) pàñhikodumbarã ceva ( ) 3. Sampasaüdanapàsàdaü (machasaü) 4. Siïgàlàñànañiyakaü. (Machasaü)