1. Vivaravaggo
[PTS Page 003] [\q   3/]
508. Vivaratha 1- imàsaü dvàraü nagaraü pavisituü mayà,
Aruõaràjassa sihena susiññhena surakkhitaü nandisenena. 2-

[PTS Page 006] [\q   6/]
509. Jayo kaliïgànaü asayhasàhinaü
Paràjayo anayo assakànaü,
Icceva te bhàsitaü brahmacàri
Na ujajubhåtà vitathaü bhaõanti

[PTS Page 007] [\q   7/]
510. Devà musàvàdamupàtivattà
Saccaü 3- dhanaü paramaü tesu sakka,
Taü te musàhàsitaü devaràja
Kiü vàpañicca maghavà mahinda.

511. Nanu te sutaü buràhmaõa bha¤¤amàne
Dvo na issanti purisaparakkamassa,
Damo samàdhi manaso adejjho 4-
Avyaggatà nikkhamana¤ca kàle,
Daëha¤ca viriyaü purisaparakkamo ca
Teneva àsi vijayo assakànanti.
1. Cullakàliïgajàtakaü.

[PTS Page 012] [\q  12/]
512. Adeyyesu dadaü dànaü deyyesu nappavecchati. 5-
âpàsu 6- vyasanaü patto sahàyaü nàdhigacchati.

513. Nàdeyyesu dadaü dànaü deyyesu yo pavecchati,
âpàsu vyasanaü patto sahàyamadhigacchati.

1. Civaratha imàsaü davàraü nagaraü pavisantu aruõaràjassa, sihenasusanethana - surakkhiü nandi senena, syà civaratha imàsaü vàraü nagarantaü pavisituü - machasaü.
2. Susiññhena - nandisenena - machasaü
3. Saccaü tatha; pemakaraünu sakka - machasaü saccaü tataü paramaü karannu sakka - syà
4. Ahejjo - machasaü 5. Na pavecchati - machasaü 6. âvàsu byasanaü - machasaü.

[BJT Page 164. [\x 164/]     ]
514. Sa¤¤ogasambhogavisesadassanaü.
Anariyadhammesu sañhesu nasasti,
Kata¤ca ariyesu ca a¤ajasesu ca
Mahapphalaü hoti aõumpi 1- tàdisu.

515. Yo pubbe katakalyàõo akà loke sudukkaraü,
Pacchà kayirà na và kayàrà accantaü pujanàraho'ti.
1. Mahàassàrohajàtakaü.

[PTS Page 014] [\q  14/]
516. Anuttare 2- kàmaguõe samiddhe
Bhutvàna pubbe vasi 3- ekaràjà,
Sodàni dugge narakambhi khitto
Nappajahe vaõõabalaü puràõaü.

517. Pubbeva khanti ca tapo ca mayhaü
Sampatthità dababasenà 4- ahosi,
Taüdàni laddhàna kathannu ràjà
Jahe ahaü vaõõabalaü puràõaü.

518. Sabbaü kireva 5- pariniññhitàni
Yasassinaü pa¤¤avantaü 6- visayha,
Yaso ca laddhà purimaü 7- uëàraü
Nappajahe vaõõabalaü puràõaü.

518. Panujja dukkhena sukhaü janinda
Sukhena cà dukkhamasayhasàhi,
Ubhayattha santo 8- abhinibbutattà
Sukhe ca dukkhe ca bhavanti tulyà'ti
3. Ekaràjajàtakaü.

[PTS Page 016] [\q  16/]
520. Imàni maü daddara tàpayanti
Vàcàduruttàni nussaloke,
Maõóukabhakkhà udakantasevi
âsivisaü 9- maü avisà sapanti.

1. Aõumapi tàdisu - machasaü 2. Anuttaro - machasaü 3. Vasi - machasaü
4. Dubbhisena - machasaü, syà 5. Sabbàkirevaü - machasaü sabbàkireva - syà
6. Pa¤¤avataü - si 7. Purisa - machasaü tthà - si
9. âsivasaü - machasaü.
[BJT Page 166] [\x 166/]
[PTS Page 017] [\q  17/]
521. Sakà raññhà pabbàjito 1- a¤¤aü janapadaü gato, mahantaü koññhaü kayiràtha duruttànaü nidhetave.

522. Yattha posaü na jànanti jàtiyà vinayena và,
Na tattha mànaü kayiràtha vasama¤¤àtake jane.

523. Videsavàsaü vasato jàtavedasamenapi,
Khamitabbaü sapa¤¤ena api dàsassa tajjitanti.
4. Daddarajàtakaü.

[PTS Page 019] [\q  19/]
524. Natthi loke raho nàma pàpakammaü pakubbato,
Passanti vanabhåtàni taü bàlo ma¤¤ati 2- raho.

525. Ahaü raho na passàmi su¤¤aü vàpi na vijjati,
Yattha a¤¤aü na passàmi asu¤¤aü hoti taü mayà.

526. Dujjacco ca 3- sujacco ca nando ca pukhavacachako,
Vejjo addhuvasãlo ca te dhammaü jahumatthikà.

527. Bràhmaõe ca kathaü jahe sabbadhammànapàragu,
Yo dhammamanupàleti dhitimà saccanikkamoti.
5. Sãlavimaüsajàtakaü.

[PTS Page 021] [\q  21/]
528. Tiü aõóakà ime deva nikkhittà kaüsamallake,
Upalohitakà vaggu taü 4- me akkhàhi pucchito.

[PTS Page 022] [\q  22/]
529. Yàni pure tvaü devi baõóu nantakavàsini,
Ucchaïgahatthà pacinàsi tassà te koliyaü phalaü.

530. Uóóayhate 5- na ramati bhogà vippajahanti taü,
Tatthevimaü pañinetha yattha kolaü pacissati.

1. Pabbajito - simu. 2. Ma¤¤ate - simu. 3. Ajacce ca - simu.
4. Te me tameva - sãmu. 5. Uóayhate - machasaü sãmu.

[BJT Page 168] [\x 168/]
531. Honti hete mahàràja iddhippattàya 1- nàriyà,
Khama deva sujàtàya màssà 2- kujjhi 3- rathesabhàti.
6. Sujàtàjàtakaü.

[PTS Page 024] [\q  24/]
532. Acetanaü bràhmaõa asasuõantaü
Jàno ajànantamimaü palàsaü,
Sukhaseyyaü pucchasi kissa hetu.

533. Dåre suto ceva brahà ca rukkho
Dese ñhito bhåtanivàsaråpo,
Tasmà namassàmi imaü palàsaü
Ye cetthà bhåtà te ca dhanassa hetu.

534. So te karissàmi yathànubhàvaü.
Kata¤¤utaü bràhmaõa pekkhamàno,
Kathaü hi àgamma sataü sakàse
Moghàni 4- te asasu pariphanditàni.

535. Yo tindurukkhassasa paro 5- pilakkhu
Parivàrito subbaya¤¤o uëàro,
Tasseva mulasmiü niñhi nikhàto
âdàyàdo gaccha taü uddhàràhi'ti.
7. Palàsajàtakaü.

[PTS Page 026] [\q  26/]
536. Akarambhasate kiccaü yaü khalaü ahuvambhase,
Migaràja nàmo nyatthu api ki¤ci labhàmase.

537. Mama lohitabhakkhassa niccaü ëuddàni kubbato,
Dantantaragato santo taü bahuü yampi 6- jãvasi.

538. Akata¤¤umakattàraü katassa appatikàrakaü, 7-
Yasmiü kata¤¤utà natthi niratthi tassa sevanà.

[PTS Page 027] [\q  27/]
539. Yassa 8- sammukhaviõõena 9- mittadhammo na labbhati,
Anusuyya 10- manakkosaü saõikaü tambhà apakkame'ti.
8. Javasakuõajàtakaü.

1. Ióipattàya, ióippattàya - si machasaü 2. Màsu - machasaü
3. Kujjha - machasaü 4. Moghà - syà
5. Puro milakakhu - machasaü paro pilakkho- syà 6. Yambhi - si
7. Pañikàraka - machasaü appañikàrakaü - syà kàrassappañikàrakaü - si
8. Yattha - syà 9. Samukha - machasaü 10. Anussuya - machasaü.

[PTS Page 028] [\q  28/]
[BJT Page 170] [\x 170/]
540. Sabbamidaü 1- carimavataü ubho dhammaü na passare,
Ubho sakatiyà cutà yovàyaü sajjhàpayati. 2-
Yo ca dhammaü adhiyati.

[PTS Page 029] [\q  29/]
541. Sàlina bhojanaü 3- bhu¤eja suciü maüsupasevanaü,
Tasmà etaü na sevàmi dhammaü isihi sevitaü.

542. Paribbaja mahà loko 4- pavanta¤¤epi pàõino,
Mà 5- taü adhammo àcarito asmà kumbhamivàbhidà.

543. Dhiratthu taü yasalàbhaü dhanalàha¤ca bràhmaõa,
Yà vutti vinipàtena adhammacaraõena và'ti.
9. Chavakajàtakaü. 6-

[PTS Page 032] [\q  32/]
544. Sasamuddapariyàyaü mahiü sàgarakuõóalaü
Na icche sahanindàya evaü sayha vijànahi.

545. Dhiratthu taü yasalàbhaü dhanalàha¤ca bràhmaõa,
Yà vutti vinipàtena adhammacaraõena và.

546. Api ce pattamàdàya anàgàro 7- paribbaje,
Sàyeva 8- jivikà seyyo yà càdhammena phasanà.
547. Api ce pattamàdàya anàgàro paribbaje,
A¤¤aü abhiüsayaü loke api rajjena taü varanti. 10. Sayhajàtakaü.
Civaravaggo 9- pañhamo.
Tassuddànaü:
Vivara¤ca adeyyasamiddhavaraü
Atha daddarapàpamahàtiraho,
Atha kolipalàsamara¤ca kara
Carimaü sasamuddavarena dasa.

1. Sampadamidaü carimaü kataü sabbaü ida¤ca marikataü - syà
2. Manatachijhàyati - yova mantaü adhiyati - sãmu machasaü mattejjhàpeti - yova mantaü adhiyati- syà
3. Odanaü - machasaü syà 4. Buhme - machasaü 5. Màtvaü adhammo àcarito màtvaü adhammàcarite mà tvaü adhammà acari-si syà
6. Chavajatatakaü - syà 7. Anagàro - machasaü 8. Sà eva - simu 9. Kaliïgavaggo - machasaü.
[BJT Page 172] [\x 172/]
2. Pucimandavaggo
[PTS Page 034] [\q  34/]
548. Uññhehi cora kiü sesi ko attho supinena te,
Mà taü gahesuü 1- ràjàno gàme kibbiyakàrakaü.

549. Yannu coraü gahessanti gàme nibbisakàrakaü,
Kiü tattha pucimandassa vane jàtassa tiññhato.

550. Na tvaü assattha jànàsi mama corassa cantaraü,
Coraü gahetvà ràjàno gàme kibbisakàrakaü
Appenti nimbasulasmiü tasmiü me saïkate mano.

[PTS Page 035] [\q  35/]
551. Saïkeyya saïkitabbàni rakkheyyànàgataü bhayaü,
Anàgatabhayà dhãro ubho loke avekkhatã'ti.
1. Pucimandajàtakaü.

[PTS Page 038] [\q  38/]
552. Api kassapamandiyà yuvà sapati hanhi và,
Sabbannaü khamate dhãro paõóito taü titikkhati.

553. Sacepi santo vivadanti khippaü sandhãyare puna,
Bàlà pattàva bhijjanti na te samathamajjhagu.

554. Ete bhuyyo samàyanti sandhi tesaü na jirati,
Yo càdhipannaü jànàti yo ca jànàti desanaü.

555. Eso hi uttaritaro hàravàho dhurandharo,
Yo paresàdhipannànaü sayaü sandhàtumarahatã'ti.
2. Kassapamandiyajàtakaü.

[PTS Page 042] [\q  42/]
556. Yo te hatthe ca pàde ca kaõõanàsa¤ca chedayi,
Tassa kujjha mahàvãra mà raññhaü vinassà idaü.

557. Yo me hatthe ca pàde ca kaõõanàsa¤ca chedayi,
Ciraü jivatu so ràjà na hi kujjhanti màdisà.

[PTS Page 043] [\q  43/]
558. Ahu atitamaddhànaü 2- samaõo khattidipano,
Taü khantiyàyeva ñhitaü kàsiràjà achedayi.

1. Maü gaõehayayu gahesuü - syà 2. Atikamaddhàne - sãmu. Machasaü syà.

[BJT Page 174] [\x 174/]
559. Tassa kammasasa pharusassa vipàko kañuko ahu,
Yaü kàsiràjà vedesi nirayambhi samappito'ti.
3. Khantivàdijàtakaü.

[PTS Page 047] [\q  47/]
560. Dujjãvitaü ajivimbha ye sante na dadambase,
Vijjamànesu bhogesu dipaü nàkambha attano.

561. Saññhi 1- vassasahassàni paripuõõani sabbaso,
Niraye paccamànànaü kadà anto bhavissati.
562. Natthi anto kuto anto na anto patidissati,
Tadà hi pakataü pàpaü mamaü 2- tuyha¤ca màrisà. 3-

563. Sohaü 4- nanu ito gantvà yoniü laddhàna mànàsiü,
Vada¤¤u silasampanno kàhàmi kusalaü bahu'nti.
4. Lohakumbhijàtakaü.

[PTS Page 049] [\q  49/]
564. Pharusà vata te vàcà maüsaü yàcanako asi,
Kilomasadisi vàcà kilomaü samma dadàmi te.

[PTS Page 050] [\q  50/]
565. Aïgametaü manussànaü hàtà loke pavuccati,
Aïgassa sadisi vàcà aïgaü samma dadàmi te.

566. Tàtàti putto vadamàno kampeti bhadayaü pitu,
Hadayassa sadisi vàcà hadayaü samma dadàmi te.

567. Yassa gàme sakhà natthi yathàra¤¤aü tatheva taü,
Sabbassa sadidi vàcà sabbaü samma dadàmi te'ti.
5. Màüsajàtakaü.

[PTS Page 053] [\q  53/]
568. Satta me rohità macchà udakà thalamubbhatà,
Idaü bràhmaõa me atthi etaü bhutvà vane vasa.

[PTS Page 054] [\q  54/]
569. Dussa me khettapàlassa rattihattaü 5- apàhataü,
Maüsasulà ca dve godhà eka¤ca dadhivàrakaü;
Idaü bràhmaõa me atthi etaü bhutvà vane vasa.

1. Saññhiü - sãmu. Siyà 2. Mama - simu machasaü, syà 3. Màrisa - simu syà
4. Sohi - simu. 5. Ratana - sãmu machasaü

[BJT Page 176] [\x 176/]
570. Ambapakkodakaü sãtaü sãtacchàyaümanoramaü.
Idaü brahmaõa me atthi etaü bhutvà vane vasa.

[PTS Page 055] [\q  55/]
571. Na sasassa tilà atthi na muggà na pi taõóulà,
Iminà agginà pakkaü mamaü bhutvà vane vasàti.
6. Sasajàtakaü.

[PTS Page 057] [\q  57/]
572. Matamatameva rodatha
Na hi taü rodatha yo marissati,
Sabbeva sarãradhàrino
Anupubbena jahanti jãvitaü.

573. Devamanussà catuppadà
Pakkhigaõà uragà 1- ca bhogino.
Sambhi sarire anissarà
Ramamànàva jahanti jãvitaü.

574. Eva¤calitaü asaõñhitaü
Sukhasukkhaü manujesu apekkhiya,
Kanditaruditaü niratthakaü
Kiü vo sokagaõàhikirare.

575. Dhuntà 2- soõóà akatà
Khàlà 3- surà ayogino,
Dhãraü ma¤¤anti bàloti
Ye dhammassa akovidàti.
7. Matarodanajàtakaü.

[PTS Page 062] [\q  62/]
576. Yantaü vasantasamaye kaõaveresu hànusu,
Sàmaü bàhàya piëesi sà taü àrogyabravi.

[PTS Page 063] [\q  63/]
577. Ambho na kira saddheyyaü yaü vàto sabbataü vahe,
Pabbata¤ce vahe vàto sabbampi yañhaviü vahe;
Yattha sàmà kàlakatà sà maü àrogyamabravi.

578. Na ceva sà kàlakatà na ca sà a¤¤amicchati,
Etabhattà kira sàmà tameva abhikaïkhati.

1. Athava - sãmu 2. Dhuttàva - machasaü 3. Suràvirà - machasaü.

[BJT Page 178] [\x 178/]
579. Asanthukaü maü cirasanthutena
Nimini sàmà adhuvaü dhuvena,
Mayàpi sàmà nimineyya a¤¤aü
Ito ahaü durataraü gamissanti.
8. Kaõaverajàtakaü.

[PTS Page 065] [\q  65/]
580. Susukhaü vata jivàmi labhàmi ceva bhu¤jituü
Paripanthe ca tiññhàmi kànu 1- bhante gati mama.

581. Mano ce te na panamati pakkhã pàpassa kammuno,
Avyàvañassa bhadrassa na pàpamupalippati.

582. ¥àtako no nisinnoti bahu àgacchate jano,
Pañicca kammaü phusati tasmiü me saïkate mano.

[PTS Page 066] [\q  66/]
583. Pañicca kammaü na phusati mano ce nappadussati,
Appossukkassa bhadrassa na pàpamupalippatã'ti.
9. Tittirajàkataü.

[PTS Page 069] [\q  69/]
584. Succajaü vata naccaji vàcàya adadaü giriü,
Kimbhi tassaü caüntassa vàcà adada pabbataü.

585. Yaü hi kayirà taü hi vade yaü na kayirà na taü vade,
Akarontaü bhàsamànaü parijànanti paõóità.

586. Ràjaputta namo tyatthu sacce dhamme ñhitovasi,
Yasasa te vyasanaü patto saccasmiü ramate mano.

[PTS Page 070] [\q  70/]
587. Yà daëidadã daëiddassa aóóhà aóóhassa kittimà,
Sa bhissa paramà bhariyà sahira¤¤assa itthiyoti.
10. Succajajàtakaü.
Pucimandavaggo dutiyo
Tassuddànaü:
Atha corasakassapakhantivaro
Dujjivitatà ca varàpharusà,
Atha sasamata¤ca vasantasukhaü
Succajaü vata navacajità ca dasa.

1. Kàsu machasaü kàsu - si.

[BJT Page 180] [\x 180/]
3. Kuñidusakavaggo
[PTS Page 073] [\q  73/]
588. Manussasseva te sãsaü hatthapàdà ca vànara,
Atha kena nu vaõõe agàraü te na vijjati.

589. Manussasseva me sãsaü hatthapàdà ca siïgila
Yàhu seññhà manussesu sà me pa¤¤àna vijjati.

590. Anavaññhitacittassa lahucittassa dubbhino 1-,
Niccaü addhuvasilassa suvibhàvo 2- na vijjati.

[PTS Page 074] [\q  74/]
591. So karassu anubhàvaü vitivattassu siliyaü.
Sitavàtaparittàõaü karassu kuñikaü kapiti.
1. Kuñidusakajàtakaü.

[PTS Page 077] [\q  77/]
592. Daddabhàyati 3- bhaddante yasmiü dese vasàmahaü,
Ahampetaü na jànàmi kimetaü daddabhàyati.

593. Kheluvaü patitaü 4- sutvà daddabhanti 5- saso javi,
Sasassa vacanaü sutvà santattà migavàhini.

594. Appatvà padavi¤¤àõaü paraghosànusàrino,
Pamàdaparamà bàlà te honti parapattiyà.

[PTS Page 078] [\q  78/]
595. Ye ca sãlena sampannà pa¤¤àyupasame ratà,
"ârakà viratà dhãrà na honti parapattiyàti.
2. Daddabhajàkakaü. 7-

[PTS Page 080] [\q  80/]
596. Dvayaü yàvanako ràja brahmadatta nigacchati,
Alàbhaü dhanalàbhaü và evaü dhammà hi yàcanà.

597. Yàcanaü rodanaü àhu pa¤càlànaü rathesabha,
Yo yàcanaü paccakkhàti tamàhu pañirodanaü.

598. Mà maddasaüsu 80 rodantaü pa¤càlà susamàgatà,
Tuvaü và pañirodantaü tasmà icchàmahaü raho.

1. Dubhino - simu. 2. Sukhabhàvo - simu 3. Dadadubhàyati - machasaü.
4. Khelalaü nipatita - simu 5. Dahakakanti - simu 6. âratà - simu
7. Dudadubha jàtakaü - machasaü 8. Mà addasasu - machasaü - syà.

[BJT Page 182] [\x 182/]
[PTS Page 081] [\q  81/]
599. Dadàmi te bràhmaõa rohiõinaü
Gavaü sahassaü saha puïgavena,
Ariyo hi ariyassa kathaü na dajje 1-
Sutvàna gàthà tava dhamyuttà'ti.
3. Buhmadattajàtakaü.

[PTS Page 082] [\q  82/]
600. Kalyàõaråpo vatayaü catuppado
Subhaddako ceva supesalo ca,
Yo bràhmaõaü jàtimantupapannaü
Apacàyati meõóavaro yasassi.
[PTS Page 083] [\q  83/]
 

601 Mà bràhmaõa ittaradassanena
Vissàsamàpajji catuppadassa,
Daëhappamàraü abhikaïkhamàno
Apasakkati2 dassati suppahàraü.
602. æraññhi bhaggaü patito khàribhàro 3-
Sabbaü bhaõóaü bràhmaõassidhahinnaü,
Khàhàpaggayha nandati.
Abhidhàvathà ha¤¤ate buhmacàri

603. Evaü so nihato seti yo apåjaü namassati, 4
Yathàhamajja pahaño hato meõóena dummatã'ti.
4. Cammasàñakajàtakaü.

[PTS Page 085] [\q  85/]
604. Samaõaü taü ma¤¤amàno upagacchiü asa¤¤ataü,
So maü daõóena pàhàsi yathà assamaõo tathà.

605. Kiü te jañàhi dummedha kiü te ajinasàñiyà,
Abbhantaraü te gahanaü bàhiraü parimajjasi.

606. Ehi godha nivattassu bhu¤ja sàlinamodanaü,
Telaü loõa¤ca me atthi pahutaü 5-mayha pipphali.

[PTS Page 86] [\q  86/]
607. Esa bhiyyo pavekkhàmi vammikaü pataporisaü,
Telaü loõa¤ca kittesi ahitaü mayha pipphaliti.
5. Godhajàtakaü.

[PTS Page 087] [\q  87/]
606. Kàyena yo nàvahare vàcàya na musà bhaõe,
Yaso laddhà namajjeyya 6- sa ve kakkàrumarahati.

1. Dajjà - machasaü 2. Avasakkati - simu, syà
3. æruññha bhaggaü pavaññito khàrihàro- sabbaübhaõóaü bràhmaõassa hinnaü
Bàhàyapaggayyakandati- abhidhàvata ha¤¤ate brahmacàri - machasaü åraññhibhaggà patito khàribha ro- sabbaübhaõaóaü buhmaõassevabhinnaü ubhopi khàhà paggayehavakandati- abhidhàvatha ha¤¤ati brahamacàriü syà.
4. Pasaüsati - simu. 5. Mayhaü pipaphali - machasaü 6. Majjeyyu - machasaü, syà

[PTS Page 088] [\q  88/]
[BJT Page 184] [\x 184/]
609. Dhammena vittameseyya na nikatyà dhanaü hare,
Bhoge laddhà na majjeyya sa ve kakkàrumarahati.

610. Yassa cittaü ahàliddaü saddhà ca aciràgini,
Eko sàduü na bhu¤jeyya sa ce kakkàrumarahati.

[PTS Page 089] [\q  89/]
611. Sammukhà và pàrokkhà 1- và yo sante na paribhàsati,
Yathàvàdi tathàkàri sace kakkàrumarahatiti.
6. Kakkàrujàkataü.

[PTS Page 091] [\q  91/]
612. Vàti càyaü tato gandho yatthà me vasati piyà,
Dare ito hi kàkàti yattha me nirato mano.

613. Kathaü samudda matari kathaü atari 2- kekhukaü,
Kathaü satta samuddani kathaü simbalimàruhi.

[PTS Page 092] [\q  92/]
614. Tayà samuddamatariü tayà atari kekhukaü,
Tayà satta samuddàni tayà sambalimàruhiü,

615. Dhiratthu maü mahàkàyaü dhiratthu maü acetanaü,
Yattha jàyàyahaü jàraü àvahàmi vahàmi càti.
7. Kàkàtãjàtakaü.

[PTS Page 095] [\q  95/]
616. Bahantaü vijjati hoti tehi kimme bhavissati, 3-
Tasmà etaü na socàmi piyaü sammillabhàsiniü. 4-

617. Taü ta¤ce anusoceyya 5- yaü yaü tassa na vijjati,
Antànamanusoceyya sadà maccuvasaü gataü. 6-

618. Naheva ñhitaü nàsinaü na sayànaü na paddhaguü,
Yàva pàti nimmisati tatràpi sarati vayo.

619. Tatthantani 7- vatappaddhe vinàbhàve asaüsaye,
Bhåtaü sesaü dayitabbaü vitaü ananusociyanti. 8-
8. Ananusociyajàtakaü.

1. Tirokkhà và - simu 2. Patari - simu 3. Tehi me kiü bhavissati - simu
4. Sampilla bhàsinaü - machasaü 5. Taütaü anusoceyyaü - machasaü
6. Sadà vaccuvasaü pattaü - machasaü 7. Tatthàttani - simu vàtappàttho syàtatthattati vata bandho - machasaü 8. Mataü taü - machasaü - ananusoviyaü.

[BJT Page 186] [\x 186/]

[PTS Page 098] [\q  98/]
620. Yaü antapànassa pure labhàma
Taüdàni sàkhàmigameva gacchati,
Gacchàmadàni vanameva ràdha
Asakkatà vasma dhana¤ajayàya. 1-

621. Làbho alàbho ayaso yaso ca
Nindà pasaüsà ca sukha¤ca dukkhaü,
Ete aniccà manujesu dhammà
Mà sovi kiü sovasi poññhapàda.

[PTS Page 099] [\q  99/]
622. Addhà tuvaü paõóitakosi ràdha
Jànàsi atthàni anàgatàni,
Kathannu sàkhàmigaü dakkhisàma
Niddhàpitaü ràjakulatova jammaü.

623. Càleti kaõõaü bhañikuü karoti
Muhuja muhuü bhàyayate kumàre,
Sayameva taü kàhati kàëabàhu
Yenàrakà ñhassati antapànàti.
9. Kàëabàhujàtakaü.

[PTS Page 100] [\q 100/]
624. Sãlaü kireva kalyàõaü sãlaü loke anuttaraü,
Passa ghoraviso nàgo silavàti na ha¤¤ati.

625. Yàvadevassahu ki¤ci tàvadeva akhàdisuü,
Saïgamma kuëalà loke na hiüsanti aki¤canaü.

[PTS Page 101] [\q 101/]
626. Sukhaü niràsà supati àsà phalavati sukhà,
âsaü niràsaü katvàna sukhaü supati piïgalà.

627. Na samàdhiparo atthi asmiü loke parambhi ca,
Na paraü nàpi attànaü vihiüsati samàhito'ti.
10. Sãlavãmaüsajàtakaü.

Kuñidusakavaggo tatiyo.
Tassuddànaü:
Samanussa saddadabha yàcanako
Atha meõóavaruttama godhavaro,
Atha kàya sakekhuka bhotivaro
Atha ràdha susilavarena dasa.

1. Dhana¤jayàyaü - machasaü.

[BJT Page 188] [\x 188/]
4. Kokàlika vaggo
[PTS Page 103] [\q 103/]
628. Yo ce kàle asampatte ativelaü pabhàsati,
Evaü so nihato seti kokilàyiva atujo.

629. Na hi santhaü sunisitaü visaü halàhalaü iva,
Evaü nikaññhe 1- pàteti vàcà dubbhàsità yathà.

630. Tasmà kàle akàle ca vàcaü rakkheyya paõóito,
Nàtivelaü pabhàseyya api attasamamhi và

631. Yo ca kàle mitaü bhàse matipubbo vicakkhaõo.
Sabbe amitte àdeti supaõõo uragaü imà'ti.
1. Kokàlikajàtakaü.

[PTS Page 105] [\q 105/]
632. Api hantvà bhato bråti jetvà jitoti bhàsati,
Pubbamakkhàyino ràja ekadatthuü 2- na saddahe.

633. Tasmà paõóitajàtiyo suõeyya itarassa pi,
Ubhintaü vacanaü sutvà yathà dhammo tathà kàre.

634. Alaso gihã kàmabhogi na sàdhu
Asa¤¤ato pabbajito na sàdhu, ràjà na sàdhu anisammakàri
Yo paõóito kodhano taü na sàdhu.

[PTS Page 106] [\q 106/]
635. Nisamma khattiyo kayirà nàtisamma disampati,
Nisamma kàrino 3- ràjà yaso kitti ca vaóóhatã'ti.
2. Rathalaññhijàtakaü.

[PTS Page 108] [\q 108/]
636. Tadeva me tvaü vidiko vanamajjhe rathesabha,
Yassa te khaggabaddhassa 4- sannaddhassa tiriñino
Assatthadumasàkhàya pakkà 5- godhà palàyatha.

637. Name namantassa bhaje hajantaü
Kiccànu kubbassa kareyya kiccaü,
Nànatthakàmassa kàreyya atthaü
Asambhajantampi na sambhajeyya.

1. Nikaóóhe - simu nikkaóhe - syà 2. Ekadatthu - sãmu a¤¤atthu - machasaü
3. Ra¤¤o - sãmu 4. Khandhassa - simu 5. Pakkagodhà - simu, machasaü.

[BJT Page 190] [\x 190/]
638. Caje cajantaü vanathaü na kayirà
Apetacittena na sambajeyya,
Dvijo dumaü khiõaphalanti 1- ¤àtvà
A¤¤aü samekkheyya mahà hi loko.

[PTS Page 109] [\q 109/]
619. So te karissàmi yathànubhàvaü.
Kata¤¤utaü khattiye pekkhamàno,
Sabba¤ca te issariyaü dadàmi
Yassicchisi tassa tuvaü dadàmiti.
3. Pakkagodhajàtakaü.

[PTS Page 111] [\q 111/]
640. Gava¤ce taramànànaü jimbhaü gacchati puïgavo,
Sabbà tà jimbhaü gacchanti nette jimbhaü gate sati.

641. Evameva manussesu yo hoti seññhasammato,
Sabbaü raññhaü dukhaü seti ràjà ce hoti adhammiko.

642. Gava¤ce taramànànaü ujuü gacchati puïgavo,
Sabbàtà ujuü gacchanti nette upujate sati.

643. Evameva manussesu yo hoti seññhasammato,
So cepi dhammaü carati pageva itarà pajà
Sabbaü raññhaü sukhaü seti ràjà ce hoti dhamamiko'ti.
4. Ràjovàdajàkataü.

[PTS Page 113] [\q 113/]
644. Brahà pavaóóhakàyo 2- so dighadàñho ca jamukhuka,
Na tvaü tamhi kule jàto yattha gaõhanti ku¤jaraü.

[PTS Page 114] [\q 114/]
645. Asãho sãhamànena yo attànaü vikubbati,
Kotthuva 3- gajamàsajja seti bhumyà anutthunaü.

646. Yasassino uttamapuggalassa
Sa¤jàtakhandhassa mahabbalassa,
Asamekkhiya thàmabalupapattiü
Sa seti nàgena hatova 4- jambuko.

647. Yo cidha kammaü kurute pamàya
Thàmabalaü attani saüviditvà,
Jappena mantena suhàsitena
Parikkhavà so vipulaü jinàtã'ti.
5. Jambukajàkataü.

1. Khiõaphalaü ca - simu 2. Pavaddhakàyà - machasaü 3. Kutthuva - simu
4. Hatoyaü - machasaü, syà

[PTS Page 117] [\q 117/]
[BJT Page 192] [\x 192/]
648. Tiõaü tiõanti lapasi ko nu te tiõamàhari,
Kinturu te tiõakiccatthi tiõameva pabhàsasi.

649. Idhàgamà brahmàcàri brahà chatto bahussuto,
So me sabbaü samàdàya tiõaü nikkhippa gacchati.

[PTS Page 118] [\q 118/]
650. Evetaü hoti kattabba. Appena bahumicchatà,
Sabbaü sakassa àdànaü anàdànaü tiõassa ca
Càñisu pakkhipitvàna 1- tattha kà paridevanà.

651. Silavanto na kubbanti bàlo sãlàni kubbati,
Aniccasãlaü dussilyaü 2- kiü paõóiccaü karissatã'ti.
6. Brahàchattajàtakaü.

[PTS Page 120] [\q 120/]
652. Na te pãñhamadàyimhà na pànaü napi bhojanaü,
Brahmacàri khamassu me etaü passàma accayaü.

653. Nevàbhisajjàmi na càpi kuppe
Na càpi me appiyamàsi ki¤ci,
Athopi me àsi manovitatto
Etàdiso nåna kulassa dhammo.

654. Esasmàkaü kule dhammo pitupitàmaho sadà,
âsanaü udakaü pajjaü sabbetaü nipadàmase.

655. Esasmàkaü kule dhammo pitupitàmaho sadà,
Sakkaccaü upatiññhàma uttamaü viya ¤àtakanti.
7. Pãñhajàtakaü.

[PTS Page 123] [\q 123/]
656. Viditaü thusaü undurànaü viditaü pana taõóulaü
Thusaü thulaü vivajjetvà taõóulaü pana khàdare.

[PTS Page 124] [\q 124/]
657. Yà mannanà ara¤¤asmiü yà ca gàme nikaõõikà,
Ya¤cetaü iticitica etampi viditaü maya.

658. Dhammena kira jàtassa pità puttassa makkaño,
Daharasseva santassa dantehi phalama¤chidà.

[PTS Page 125] [\q 125/]
659. Yametaü parisappasi 3- ajakàõova sàsape,
Yopàyaü heññhato sesi 4- etampi viditaü mayà'ti.
8. Thusajàtakaü.

1. Tiõassa càñisu gato - syà 2. Dussãlaü - sãmu 3. Parisapepasi - machasaü
4. Seti - sãmu.

[PTS Page 128] [\q 128/]
[BJT Page 194] [\x 194/]
660. Adassanena morassa sikhino ma¤jubhàõino,
Kàkaü tattha apåjesuü maüsena ca phalena ca.

661. Yadà ca sarasampanno moro baverumàgamà,
Atha làbho ca sakkàro vàyasassa ahàyatha.

662. Yà nupajjati buddho dhammaràjà pahaïkaro,
Tà a¤¤e apåjesuü puthu samaõabràhmaõe.

663. Yadà ca sarasampanno buddho dhammamadesayi,
Atha làbho ca sakkàro titthiyànaü ahàyathà'ti.
9. Bàverujàtakaü.

[PTS Page130] [\q 130/]
664. Adàsi dànini pure visayha
Dadato ca te byadhammo
Ito para¤ce na dadeyya dànaü
Tiññheyyuü te sa¤¤amantassa bhogo.

[PTS Page 131] [\q 131/]
665. Anariyamariyena sahassanetta
Suduggatenàpi akiccamàhu,
Mà vo dhanaü taü janinda ahuvà 1-
Yambhogahetu vijahema saddhaü.

666. Yena eko ratho yàti yàti tena paro ratho,
Poràõaü nihitaü vattaü vattata¤¤eca vàsava.

667. Yadi hesasti dassàma asante kiü dadàmase,
Evaü bhåtàpi dassàma mà dànaü pamadàmhase'ti.
10. Visayhajàtakaü.
Kokàlivaggo catuttho.
Tassuddànaü:
Ativelaü pahàsati jinavaro
Vanamajjherathesabhajimbhagamo,
Atha jambutiõàsanapiñhavaraü
Atha taõóula mora visayha dasa.

1. Ahudevaràja - sãmu.

[PTS Page 133] [\q 133/]
[BJT Page 196] [\x 196/]
5. Cuëakuõàlavaggo
[PTS Page 133] [\q 133/]
668. Narànamàràmakaràsu nàrisu
Anekacittàsu aniggahàsu ca,
Sabbantanàpitikaràpi ce siyà
Na vissase titthasamà hi nàriyo.

669. Yaü ce disvà kaõóalari kintarànaü 1-
Sabbitthiyo naramanti agàre,
Taü tàdisaü maccaü cajitvà hariyà
A¤¤aü disvà purisaü piñhasappiü 2-

670. Khakassa ca pàvàrikassa ra¤¤o
Accanatakàmànugatassa hariyà,
Avàcari baddhavasànugassa
Kaü và itthi nàticare tada¤¤aü.

671. Piïgiyàni sabbalokissarassa
Ra¤¤o piyà brahmadattassa bhariyà
Avàcari baddhavasànugassa
Taü vàpi sà nàjjhagà kàmakàminã'ti.
1. Kintarijàtakaü 3-

[PTS Page 133] [\q 133/]
672. Asakkhiü vata attànaü uddhàtuü udakà thalaü,
Na dànàhaü puna tuhayaü vasaü gacchàmi vàrija.

673. Alametehi ambehi jambuhi panasehi ca,
Yàni pàraü samuddassa varaü mayhaü udumbaro.

674. Yo ca appatitaü atthaü na khippamanukhujjhati,
Amittavasamanevati pacchà ca anutappati.

[PTS Page 134] [\q 134/]
675. Yo ca appatitaü atthaü na khippameva nibodhati,
Muccate sattusambàdhà na ca pacchàtappatã'ti. 2. Vànarajàtakaü.

1. Yaüva disvà kittari kinnarànaü - machasaü ya¤ca disvà kintara kinnarinaü - syà
2. Piñhasabbi - machasaü. 3. Kuõóalika jàtakaü. - Syà

[BJT Page 198] [\x 198/]
676. Avasimbhà tavàgàre niccaü sakkatapujità,
Tvameva dàni ca'kari 1- handa ràja vajàmahaü.

677. Yo ve kate pañikate kibbise pañikibbise,
Evaü taü sammati veraü masa kuntini màgamà.

[PTS Page 136] [\q 136/]
678. Na katassa ca kattà ca metti sandhiyate puna,
Bhadayaü nànujànàti gaccha¤¤eva rathesabha.

679. Katassa ceva kattà ca metti sandhiyate puna,
Dhirànaü no ca bàlànaü vasa kuntini màgamà'ti.
3. Kuntinãjàtakaü.

[PTS Page 138] [\q 138/]
680. Yo nãliyaü maõóayati saõóàsena viha¤¤ati,
Tassa sà vasamanvetu yà te ambe avàhari.

681. Visaü và pa¤ca visaü 2- và ånatiüsaüva jàtiyà,
Tàdisà patimàladdhà yà te ambe avàhari.

[PTS Page 139] [\q 139/]
682. Dãghaü gacchatu addhànaü ekikà 3- abhisàriyà,
Saïkete pati màddasa yà te ambe avàhari.

683. Alaïkatà suvasanà màlini candanussadà,
Ekikà sayane setu yà te ambe avàhariti.
4. Ambacorajàtakaü.

1. Makari - machasaü 2. Paõõu visaü - si 3. Abhisàrikà - si

[PTS Page 140] [\q 140/]
[BJT Page 200] [\x 200/]
684. Vanaü yadaggi dahati pàvako naõhavantani,
Kathaü karosi pacalaka evaü dandhaparakkamo.

685. Bahuni rukkhajiddàni pathavyà 1- vivaràni ca,
Tàni ce nàbhisambhoma hoti no kàlapariyàyo.

[PTS Page 141] [\q 141/]
686. Yo dandhakàle tarati taraõiye ca dandhati,
Sukkhapaõõaüva akkamma atthaü bha¤jati attano.

687. Yo dandhakàle dandheti taraõiye ca tàrayi,
Sasiva rattiü vibhajaü tassattho paripuratã'ti.
5. Gajakumbhajàtakaü.

[PTS Page 144] [\q 144/]
688. Manussindaü jahitvàna sabbakàmasamiddhinaü,
Kathaü nu bhagavà kesi kappassa ramati assame.

689. Sàdhuni ramaõiyàni santi vakkhà manoramà,
Subhàsitàni kappassa nàrada ramayanti maü.

690. Sàlinaü odanaü bhu¤eja sucimaüsupasecanaü,
Kathaü sàmàkanivàraü aloõaü chàdayanti taü.

[PTS Page 145] [\q 145/]
691. Asàduü yadi và sàduü 3- appaü vàyadi và bahuü,
Vissattho yattha bhu¤ejayya vissàsaparamà rasàti.
6. Kesamajàtakaü. 4-

[PTS Page 146] [\q 146/]
692. Sabbàyasaü kuñamatippamàõaü
Paggayha so tiññhati antalikkhe,
Rakkhàya me tvaü vihito nusajja
Udàhu me vàyamase vadhàya.

693. Duto ahaü ràjidha rakkhasànaü.
Vadhàya tuyhaü pahitohamasmi,
Indo ca taü rakkhati devaràjà
Tenuttamaïgaü na te phàlayàmi. 5-

1. Pathabyà - machasaü 2. Ràjakumbhajàtakaü - machasaü 3. Sàduü vàyadi và sàduü - machasaü 4. Kesijàtakaü - machasaü 5. Nabhiphalayàmi - sãmu

[BJT Page 202] [\x 202/]
694. Sace ca maü rakkhati devaràjà
Devànamindo maghavà sujampati,
Kàmaü pisàvà kandantu sabbe
Na santase rakkhasiyà pajàya.

[PTS Page 147] [\q 147/]
695. Kàmaü nandantu kumbhaõóà sabbepaüsupisàcakà,
Nàlaü pisàcà yuddhàya mahatã sà vibhiüsikàti.
7. Ayakuñajàtakaü.

[PTS Page 148] [\q 148/]
696. Ara¤¤à 1- gàmamàgamma kiü sãlaü kiü vataü ahaü,
Purisaü tàna seveyyaü taü me akkhàhi pucchito.

697. Yo taü vissàsaye tàta vissàsa¤ca khameyya te,
Sussusi ca titakkhi ca taü bhajehi ito gato.

698. Yassa kàyena vàcàya manasà natthi dukkañaü,
Orasiva patiññhàya taü bhajehi ito 2- gato.

699. Haëiddaràgaü kapicittaü purisaü ràgaviràginaü,
Tàdisaü tàta mà sevi nimmanussampi ce siyà'ti.
8. âra¤¤ajàtakaü.

[PTS Page 151] [\q 151/]
700. Neva itthisu sàma¤¤aü napi bhakkhesu sàrathi,
Athassa sandhibhedassa passa yàva sucintitaü.

701. Asi tikkhova maüsamhi pesu¤¤aü parivattati,
Yatthusabha¤ca sãha¤ca bhakkhayanti migàdhamà.

702. Imaü so sayanaü seti yayimaü passasi sàrathi,
Yo vàcaü sandhibhedassa pisunassa nibodhati.

1. Ara¤¤a - machasaü 2. Taü bhajeyyàsitogato - machasaü

[BJT Page 204] [\x 204/]
703. Te janà sukhamedhanti narà saggagatàriva,
Yo vàcaü sandhibhedassa nàva bodhenti 1- sàrathi'ti.
9. Sandhibhedajàtakaü.

[PTS Page 152] [\q 152/]
704. Hanti hatthehi pàdehi mukha¤ca parisumbhati,
Sa ve ràja piyo hoti kaü tenamabhipassasi.

705. Akkosati yathàkàmaü àgama¤cassa na icchati,
Sa ce ràja piyo hoti kaü tenamabhipassasi.
706. Abbhakkhàti abhutena alikenamabhisàraye,
Sa ce ràja piyo hoti kaü tenamabhipassasi.
707. Haraü anta¤ca pàna¤ca vatthasenàsanàni ca,
A¤¤adatthu harà santà te ve ràja piyà honti,
Kaü tena mabhipassasiti.
10. Devatàpa¤ho

Tassuddànaü:

Narànaü asakkhivasimbhavaro
Niliyamaggivara¤ca puna,
Puna rasàyasakuñavaro
Tathàra¤¤asàrathi hanti dasa.

Vivaraü pucimanda¤ca
Kuñidusaü bahuhàõakaü,
Cuëakuõàlavaggo so
Pa¤camo suppakàsitoti.

1. Bodhanti - sãmu.