[78] 8. Illisajtakavaan

Ubho khajti ida satth jetavane viharanto macchariyakosiyasehi rabbha kathesi. Rjagahanagarassa kira avidre sakkra nma nigamo ahosi, tattheko macchariyakosiyo nma sehi astikoivibhavo paivasati. So tiaggena telabindumattampi neva paresa deti, na attan paribhujati. Iti tassa ta vibhavajta neva puttadrdna, na samaabrhmana attha anubhoti, rakkhasapariggahitapokkhara viya aparibhoga tihati.
Satth ekadivasa paccsasamaye mahkarusampattito vuhya sakalalokadhtuya bodhaneyyabandhave olokento pacacattlsayojanamatthake vasantassa tassa sehino sapajpatikassa sotpattiphalassa upanissaya addasa. Tato purimadivase pana rjna upahtu rjageha gantv rjpahna katv gacchanto eka chtajjhatta janapadamanussa kummsapra kapallapva khdanta disv tattha pipsa uppdetv attano ghara gantv cintesi sacha kapallapva khditukmomhti vakkhmi, bah may saddhi khditukm bhavissanti, eva me bahni taulasappimadhuphitdni parikkhaya gamissanti, na kassaci kathessmti taha adhivsento vicarati. So gacchante gacchante kle uppaupaukajto dhamanisanthatagatto jto Tato taha adhivsetu asakkonto gabbha pavisitv macaka upaghitv nipajji. Evagatopi dhanahnibhayena kassaci kici na kathesi.
Atha na bhariy upasakamitv pihi parimajjitv ki te smi, aphsukanti pucchi. Na me kici aphsuka atthti. Ki nu kho te rj kupitoti? Rjpi me na kuppatti. Atha ki te puttadhthi v dsakammakardhi v kici amanpa kata atthti? Evarpampi natthti. Kismici pana te tah atthti? Eva vuttepi dhanahnibhayena kici avatv nissaddova nipajji. Atha na bhariy kathehi, smi, kismi te tahti ha. So vacana parigilanto viya atthi me ek tahti ha. Ki tah, smti? Kapallapva khditukmomhti. Atha kimattha na kathesi, ki tva daliddo, idni sakalasakkranigamavsna pahonake kapallapve pacissmti? Ki te etehi, te attano kamma katv khdissantti? Tena hi ekaracchavsna pahonake pacmti. Jnmaha tava mahaddhanabhvanti. Tena hi imasmi gehamatte sabbesa pahonaka katv pacmti. Jnmaha tava mahajjhsayabhvanti. Tena hi te puttadramattasseva pahonaka katv pacmti. Ki pana te etehti? Tena hi tuyhaca mayhaca pahonaka katv pacmti. Tva ki karissasti? Tena hi ekasseva te pahonaka katv pacmti. Imasmi hne paccamna bah paccssanti, sakalataule hapetv bhinnataule ca uddhanakapalldni ca dya thoka khrasappimadhuphitaca gahetv sattabhmikassa psdassa uparimatala ruyha paca, tatthha ekakova nisditv khdissmti. S sdhti paissuitv gahetabba ghpetv psda ruyha dsiyo vissajjetv sehi pakkospesi. So dito pahya dvrni pidahanto sabbadvresu scighaikni datv sattamatala abhiruhitv tatthapi dvra pidahitv nisdi. Bhariypissa uddhane aggi jletv kapallaka ropetv pve pacitu rabhi.
Atha satth ptova mahmoggallnatthera mantesi, eso, moggallna, rjagahanagarassa avidre sakkranigame macchariyakosiyasehi kapallapve khdissmti aesa dassanabhayena sattabhmike psde kapallapve pacpeti. Tva tattha gantv ta sehi dametv nibbisevana katv ubhopi jayampatike pve ca khrasappimadhuphitdni ca ghpetv attano balena jetavana nehi. Ajjha pacahi bhikkhusatehi saddhi vihreyeva nisdissmi, pveheva bhattakicca karissmti. Thero sdhu, bhanteti satthu vacana sampaicchitv tvadeva iddhibalena ta nigama gantv tassa psdassa shapajaradvre sunivattho supruto kseyeva mairpaka viya ahsi.
Mahsehino thera disvva hadayamasa kampi. So aha evarpnaeva bhayena ima hna gato, ayaca gantv vtapnadvre hitoti gahetabbagahaa apassanto aggimhi pakkhittaloasakkhar viya dosena taatayanto evamha samaa, kse hatv tva ki labhissasi, kse apade pada dassetv cakamantopi neva labhissasti. Thero tasmiyeva hne aparpara cakami. Sehi cakamanto ki labhissasi, kse pallakena nisdamnopi na labhissasiyevti ha. Thero pallaka bhujitv nisdi. Atha na nisinno ki labhissasi, gantv vtapna-ummre hitopi na labhissasti ha. Atha thero ummre ahsi. Atha na ummre hito ki labhissasi, dhmyantopi na labhissasiyevti ha. Thero dhmyi, sakalapsdo ekadhmo ahosi, sehino akkhna sciy vijjhanaklo viya jto. Gehajjhyanabhayena pana na pajjalantopi na labhissasti avatv cintesi aya samao suhu laggo, aladdh na gamissati, ekamassa pva dpessmti bhariya ha bhadde, eka khuddakapva pacitv samaassa datv uyyojehi nanti. S thokaeva piha kapallaptiya pakkhipi, mahpvo hutv sakalapti pretv uddhumto ahsi.
Sehi ta disv bahu tay piha gahita bhavissatti sayameva dabbikaena thokatara piha gahetv pakkhipi, pvo purimapvato mahantataro jto. Eva ya ya pacati, so so mahantamahantova hoti. So nibbinno bhariya ha bhadde, imassa eka pva dehti. Tass pacchito eka pva gahantiy sabbe ekbaddh allyisu. S sehi ha smi, sabbe pv ekato lagg, visu ktu na sakkomti. Aha karissmti sopi ktu nsakkhi. Ubho jan koiya gahetv kahantpi viyojetu nsakkhisuyeva. Athassa pvehi saddhi vyamantasseva sarrato sed muccisu, pips ca pacchijji. Tato bhariya ha bhadde, na me pvehi attho pacchiy saddhiyeva imassa bhikkhussa dehti. S pacchi dya thera upasakamitv sabbe pve therassa adsi. Thero ubhinnampi dhamma desesi, tia ratanna gue kathesi, atthi dinna, atthi yihanti dndna phala gaganatale puacanda viya dassesi.
Ta sutv pasannacitto sehi bhante, gantv imasmi pallake nisditv pve paribhujathti ha. Thero mahsehi, sammsambuddho pve khdissmti pacahi bhikkhusatehi saddhi vihre nisinno, tumhka ruciy sati sehibhariya pve ca khrdni ca gahpetha, satthu santika gamissmti ha. Kaha pana, bhante, etarahi satthti? Ito pacacattlsayojanamatthake jetavanamahvihreti. Bhante, kla anatikkamitv ettaka addhna katha gamissmti? Mahsehi tumhka ruciy sati aha vo attano iddhibalena nessmi, tumhka psde sopnassa attano hneyeva bhavissati, sopnapariyosna pana jetavanadvrakohake bhavissati, uparipsd hehpsda otaraaklamattena vo jetavana nessmti. So sdhu, bhanteti sampaicchi. Thero sopnassa tattheva katv sopnapdamla jetavanadvrakohake hotti adhihsi, tathevhosi.
Iti thero sehica sehibhariyaca uparipsd heh-otaraaklato khippatara jetavana samppesi. Te ubhopi satthra upasakamitv vanditv kla rocesu. Satth bhattagga pavisitv paattavarabuddhsane nisdi saddhi bhikkhusaghena. Mahsehi buddhappamukhassa bhikkhusaghassa dakkhiodaka adsi, sehibhariy tathgatassa patte pve patihpesi. Satth attano ypanamatta gahi, pacasat bhikkhpi tatheva gahisu. Sehi khrasappimadhuphitasakkhardni dadamno agamsi. Satth pacahi bhikkhusatehi saddhi bhattakicca nihpesi. Mahsehipi saddhi bhariyya yvadattha khdi, pvna pariyosnameva na payati, sakalavihre bhikkhnaca vighsdnaca dinnepi na pariyanto payati. Bhante, pv parikkhaya na gacchantti bhagavato rocesu. Tena hi jetavanadvrakohake chaethti. Atha ne dvrakohakassa avidre pabbhrahne chaayisu. Ajjatanpi ta hna kapallapvapabbhrotveva payati. Mahsehi saddhi bhariyya bhagavanta upasakamitv ekamanta ahsi. Bhagav anumodana aksi. Anumodanpariyosne ubhopi sotpattiphale patihya satthra vanditv dvrakohake sopna ruyha attano psdeyeva patihahisu Tato pahya mahsehi astikoidhana buddhassaneyeva vikiri.
Punadivase sammsambuddhe svatthiya piya caritv jetavana gamma bhikkhna sugatovda datv gandhakui pavisitv paisallne syanhasamaye dhammasabhya sannipatit bhikkh passathvuso, mahmoggallnattherassnubhva, anupahacca saddha anupahacca bhoge macchariyasehi muhutteneva dametv nibbisevana katv pve ghpetv jetavana netv satthu sammukha katv sotpattiphale patihpesi, aho mahnubhvo theroti therassa guakatha kathent nisdisu. Satth gantv kya nuttha, bhikkhave, etarahi kathya sannisinnti pucchitv imya nmti vutte bhikkhave, kuladamakena nma bhikkhun kule avihehetv akilametv pupphato reu gahantena bhamarena viya upasakamitv buddhague jnpetabbanti vatv thera pasasanto
Yathpi bhamaro puppha, vaagandhamahehaya;
paleti rasamdya, eva gme mun careti. (Dha. pa. 49)

Ima dhammapade gtha vatv uttaripi therassa gua paksetu na bhikkhave, idneva moggallnena macchariyasehi damito, pubbepi ta dametv kammaphalasambandha jnpesiyevti vatv atta hari.

Atte brasiya brahmadatte rajja krente brasiya illiso nma sehi ahosi astikoivibhavo purisadosasamanngato khajo ku visamakkhimaalo assaddho appasanno macchar, neva aesa deti, na saya paribhujati. Rakkhasapariggahitapokkhara viyassa geha ahosi. Mtpitaro panassa yva sattam kulapariva dyak dnapatino. So sehihna labhitvyeva kulavasa nsetv dnasla jhpetv ycake pothetv nikkahitv dhanameva sahpesi.
So ekadivasa rjpahna gantv attano ghara gacchanto eka maggakilanta jnapadamanussa, eka survraka, dya phake nisditv ambilasurya kosaka pretv pretv ptimacchakena uttaribhagena pivanta disv sura ptukmo hutv cintesi sacha sura pivissmi, mayi pivante bah pivitukm bhavissanti, eva me dhanaparikkhayo bhavissatti. So taha adhivsento vicaritv gacchante gacchante kle adhivsetu asakkonto vihatakappso viya pausarro ahosi dhammanisanthatagatto jto. Athekadivasa gabbha pavisitv macaka upaghitv nipajji. Tamena bhariy upasakamitv pihi parimajjitv ki te, smi, aphsukanti pucchi. Sabba heh kathitaniymeneva veditabba. Tena hi ekasseva te pahonaka sura karomti pana vutte gehe surya kriyamnya bah paccssanti, antarpaato harpetvpi na sakk idha nisinnena pivitunti msakamatta datv antarpaato survraka harpetv ceakena ghpetv nagar nikkhamma nadtra gantv mahmaggasampe eka gumba pavisitv survraka happetv gaccha tvanti ceaka dre nisdpetv kosaka pretv sura ptu rabhi.
Pit panassa dndna puna katatt devaloke sakko hutv nibbatti. So tasmi khae pavattati nu kho me dnagga, udhu noti vajjento tassa appavatti atv, puttassa kulavasa nsetv dnasla jhpetv ycake nikkahitv macchariyabhve patihya aesa dtabba bhavissatti bhayena gumba pavisitv ekakasseva sura pivanabhvaca disv gacchmi, na sakhobhetv dametv kammaphalasambandha jnpetv dna dpetv devaloke nibbattanraha karomti manussapatha otaritv illisasehin sadisa khaja kui visamacakkhumaala attabhva nimminitv brasinagara pavisitv rao nivesanadvre hatv attano gatabhva rocpetv pavisatti vutte pavisitv rjna vanditv ahsi. Rj ki, mahsehi, avelya gatosti ha. ma, gatomhi, deva ghare me astikoimatta dhana atthi, ta devo harpetv attano bhagra prpetti. Ala mahsehi, tava dhanato amhka gehe bahutara dhananti. Sace, deva, tumhka kamma natthi, yathruciy dhana gahetv dna dammti. Dehi, mahsehti. So sdhu, devti rjna vanditv nikkhamitv illisasehino geha agamsi, sabbe upahkamanuss parivresu, ekopi nya, illisoti jnitu samattho nma natthi.
So geha pavisitv anto-ummre hatv dovrika pakkospetv yo ao may samnarpo gantv mameta gehanti pavisitu gacchati, ta pihiya paharitv nhareyythti vatv psda ruyha mahrahe sane nisditv sehibhariya pakkospetv sitkra dassetv bhadde, dna demti ha. Tassa ta vacana sutvva sehibhariy ca puttadhtaro ca dsakammakar ca ettaka kla dna dtu cittameva natthi, ajja pana sura pivitv muducitto hutv dtukmo jto bhavissatti vadisu. Atha na sehibhariy yathruciy detha, smti ha. Tena hi bherivdaka pakkospetv suvaarajatamaimuttdhi atthik illisasehissa ghara gacchantnti sakalanagare bheri carpehti. S ca tath kresi. Mahjano pacchipasibbakdni gahetv gehadvre sannipati. Sakko sattaratanapre gabbhe vivarpetv tumhka dammi, yvadicchaka gahetv gacchathti ha. Mahjano dhana nharitv mahtale rsi katv bhatabhjanni pretv gacchati.
Aataro janapadamanusso illisasehino goe tasseva rathe yojetv sattahi ratanehi pretv nagar nikkhamma mahmagga paipajjitv tassa gumbassa avidrena ratha pesento vassasata jva, smi, illisasehi, ta nissya idni me yvajva kamma akatv jvitabba jta, taveva ratho, taveva go, taveva gehe satta ratanni, neva mtar dinnni, na pitar, ta nissya laddhni, smti sehino guakatha kathento gacchati. So ta sadda sutv bhtatasito cintesi aya mama nma gahetv idacidaca vadati, kacci nu kho mama dhana ra lokassa dinnanti gumb nikkhamitv goe ca rathaca sajnitv are, ceaka, mayha go, mayha rathoti vatv gantv goe nsrajjuya gahi, gahapatiko rath oruyha are, duhaceaka, illisamahsehi sakalanagarassa dna deti, tva ki ahosti pakkhanditv asani ptento viya khandhe paharitv ratha dya agamsi. So puna kampamno uhya pasu puchitv puchitv vegena gantv ratha gahi, gahapatiko rath otaritv kesesu gahetv ometv kapparapahrehi koetv gale gahetv gatamaggbhimukha khipitv pakkmi. Ettvatssa surmado chijji. So kampamno vegena nivesanadvra gantv dhana dya gacchante mahjane disv ambho ki nmeta, ki rj mama dhana vilumppetti ta ta gantv gahti, gahitagahit paharitv pdamleyeva ptenti. So vedanppatto geha pavisitu rabhi. Dvrapl are, duhagahapati, kaha pavisasti vasapesikhi pothetv gvya gahetv nharisu.
So hapetv idni rjna natthi me ao koci paisaraoti rao santika gantv deva, mama geha tumhe vilumppethti ha. Nha sehi vilumppemi, nanu tvameva gantv sace tumhe na gahatha, aha mama dhana dna dassmti nagare bheri carpetv dna adsti. Nha deva, tumhka santika gacchmi, ki tumhe mayha macchariyabhva na jntha, aha tiaggena telabindumpi na kassaci demi. Yo dna deti, ta pakkospetv vmasatha, devti. Rj sakka pakkospesi, dvinna janna visesa neva rj jnti, na amacc. Macchariyasehi ki, deva, aya sehi, aha sehti ha. Maya na sajnma, atthi te koci sajnanakoti? Bhariy me, devti. Bhariya pakkospetv kataro te smikoti pucchisu. S ayanti sakkasseva santike ahsi. Puttadhtaro dsakammakare ca pakkospetv pucchisu, sabbepi sakkasseva santike tihanti.
Puna sehi cintesi mayha sse piak atthi, kesehi paicchann, ta kho pana kappako eva jnti, ta pakkospessmti. So kappako ma, deva, sajnti, ta pakkospethti ha. Tasmi pana kle bodhisatto tassa kappako ahosi. Rj ta pakkospetv illisasehi jnsti pucchi. Ssa oloketv jnissmi, devti. Tena hi dvinnampi ssa olokehti. Tasmi khae sakko sse piaka mpesi. Bodhisatto dvinnampi ssa olokento piak disv mahrja, dvinnampi sse piak attheva, nha etesu ekasspi illisabhva sajnitu sakkomti vatv ima gthamha
78. Ubho khaj ubho ku, ubho visamacakkhuk;
ubhinna piak jt, nha passmi illisanti.
Tattha ubhoti dvepi jan. Khajti kuhapd. Kuti kuhahatth. Visamacakkhukti visamakkhimaal kekar. Piakti dvinnampi ekasmiyeva ssapadese ekasahnva piak jt. Nha passmti aha imesu aya nma illisoti na passmi, ekasspi illisabhva na jnmti avoca.
Bodhisattassa vacana sutv sehi kampamno dhanasokena sati paccupahpetu asakkonto tattheva pati. Tasmi khae sakko nha, mahrja illiso, sakkohamasmti mahatiy sakkallya kse ahsi. Illisassa mukha puchitv udakena sicisu, so uhya sakka devarjna vanditv ahsi. Atha na sakko ha illisa, ida dhana mama santaka, na tava. Ahahi te pit, tva mama putto. Aha dndni puni katv sakkatta patto, tva pana me vasa upacchinditv adnaslo hutv macchariye patihya dnaslyo jhpetv ycake nikkahitv dhanameva sahpesi. Ta neva tva paribhujasi, na aesa desi, rakkhasapariggahita viya tihati. Sace me dnasl pkatik katv dna dassasi, icceta kusala. No ce dassasi, sabba te dhana antaradhpetv imin indavajirena te ssa chinditv jvitakkhaya ppessmti. Illisasehi maraabhayena santajjito ito pahya dna dassmti paia adsi. Sakko tassa paia gahetv kse nisinnova dhamma desetv ta slesu patihpetv sakahnameva agamsi. Illisopi dndni puni katv saggaparyao ahosi.
Satth na, bhikkhave, idneva moggallno macchariyasehi dameti, pubbepesa imin damitoyevti vatv ima dhammadesana haritv anusandhi ghaetv jtaka samodhnesi tad illiso macchariyasehi ahosi, sakko devarj mahmoggallno, rj nando, kappako pana ahameva ahosinti.

Illisajtakavaan aham.