[PTS Vol S - 5] [\z S /] [\f V /]
[PTS Page 063] [\q 63/]
[BJT Vol S 5-1] [\z S /] [\w Va /]
[BJT Page 140] [\x 140/]
Suttantapiñake
Saüyuttanikàyo
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.
2. 1. 1
Himavantasuttaü
[PTS Page 063] [\q 63/]
547. Sàvatthiyaü:
Himavantaü bhikkhave, pabbataràjànaü1 nissàya nàgà kàyaü vaóóhenti balaü gàhenti. Te tattha kàyaü vaóóhetvà balaü gàhetvà kussubbhe otaranti. Kussubbhe otaritvà mahàsobbhe otaranti. Mahàsobbhe otaritvà kunnadiyo otaranti. Kunnadiyo otaritvà mahànadiyo otaranti. Mahànadiyo otaritvà mahàsamuddaü sàgaraü otaranti. Te tattha mahantattaü vepullattaü àpajjanti kàyena. Evameva kho bhikkhave bhikkhu sãlaü nissàya sãle patiññhàya sattabojjhaïge bhàvento sattabojjhaïge bahulãkaronto mahantattaü vepullattaü pàpuõàti dhammesu.
Katha¤ca bhikkhave, bhikkhu sãlaü nissàya sãle patiññhàya sattabojjhaïge bhàvento sattabojjhaïge bahulãkaronto mahantattaü vepullattaü pàpuõàti dhammesu: idha bhikkhave,
Bhikkhu satisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. [PTS Page 064] [\q 64/] dhammavicayasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Viriyasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Pãtisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Passaddhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Samàdhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Upekkhàsambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Evaü kho bhikkhave bhikkhu sãlaü nissàya sãle
Patiññhàya sattabojjhaïge bahulãkaronto mahantattaü vepullattaü pàpuõàti dhammesåti.
2. 1. 2
Kàyasuttaü
548. Sàvatthiyaü:
Seyyathàpi bhikkhave, ayaü kàyo àhàraññhiko àhàraü pañicca tiññhati, anàhàro no tiññhati. Evameva kho bhikkhave, pa¤ca nãvaraõà àhàraññhitikà àhàraü pañicca tiññhanti, anàhàrà no tiññhanti.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và kàmacchandassa uppàdàya uppannassa và kàmacchandassa bhiyyobhàvàya vepullàya ? Atthi bhikkhave subhanimittaü. Tattha ayoniso manasikàrabahulãkàro ayamàhàro anuppannassa và kàmacchandassa uppàdàya uppannassa và kàmacchandassa bhiyyobhàvàya vepullàya.
--------------------------
1. Pabbataràjaü - sã 1, syà
[BJT Page 142] [\x 142/]
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và byàpàdassa uppàdàya uppannassa và byàpàdassa bhiyyobhàvàya vepullàya. Atthi bhikkhave pañighanimittaü. Tattha ayoniso manasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và byàpàdassa uppàdàya uppannassa và byàpàdassa bhiyyobhàvàya vepullàya.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và thãnamiddhassa uppàdàya, uppannassa và thãnamiddhassa bhiyyobhàvàya vepullàya ? Atthi bhikkhave arati tandi vijambhikà bhattasammado cetaso lãnattaü. Tattha ayoniso [PTS Page 065] [\q 65/] manasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và thãnamiddhassa uppàdàya uppannassa và thãnamiddhassa bhiyyobhàvàya vepullàya.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và uddhaccakukkucca uppàdàya uppannassa và uddhaccakukkuccassa bhiyyobhàvàya vepullàya ? Atthi bhikkhave cetaso avupasamo. Tattha ayoniso manasikàrabahulãkàro ayamàhàro anuppannassa và uddhaccakukkuccassa uppàdàya uppannassa và uddhaccakukkuccassa bhiyyobhàvàya vepullàya.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannàya và vicikicchàya uppàdàya uppannàya và vicikicchàya bhiyyobhàvàya vepullàya? Atthi bhikkhave vicikicchàñhàniyà dhammà. Tattha ayoniso manasikàrabahulãkàro ayamàhàro anuppannàya và vicikicchàya uppàdàya uppannàya và vicikicchàya bhiyyobhàvàya vepullàya. Seyyathàpi bhikkhave, ayaü kàyo àhàraññhitiko àhàraü pañicca tiññhati. Anàhàro no tiññhati. Evameva kho bhikkhave ime pa¤ca nãvaraõà àhàraññhitikà àhàraü pañicca tiññhanti. Anàhàrà no tiññhanti.
Seyyathàpi bhikkhave, ayaü kàyo àhàraññhitiko àhàraü pañicca tiññhati. Anàhàro no tiññhati. Evameva kho bhikkhave satta bojjhaïgà àhàraññhitikà àhàraü pañicca tiññhanti. Anàhàrà no tiññhanti. Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và satisabbojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và satisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave satisambojjhaïgaññhànãyà dhammà. Tattha yonisomanasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và satisambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và satisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripuriyà.
[PTS Page 066] [\q 66/]
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và dhammavicayasambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và dhammavicayasambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave kusalàkusalà dhammà sàvajjànavajjà dhammà hãnappaõãtà dhammà kaõhasukkasappañibhàgà dhammà. Tattha yoniso manasikàrabahulãkàro ayamàhàro anuppannassa và dhammavicayasambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và dhammavicayasambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà.
[BJT Page 144] [\x 144/]
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và viriyasambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và viriyasambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave àhàrambhadhàtu nikkamadhàtu parakkamadhàtu, tattha yonisomanasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và viriyasambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và viriyasambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và pãtisambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và pãtisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave pãtisambojjhaïgaññhàniyà dhammà, tattha yoniso manasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và pãtisambojjhaïgassa uppàdàya, uppannassa và pãtisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và passaddhisambojjhaïgassa uppàdàya, uppannassa và passaddhisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave kàyapassaddhi, cittapassaddhi, tattha yoniso manasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và passaddhisambojjhaïgassa uppàdàya, uppannassa và passaddhisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà.
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và samàdhisambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và samàdhisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave samathanimittaü1 abyagganimittaü, tattha yoniso manasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và samàdhisambojjhaïgassa uppàdàya, uppannassa và samàdhisambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà.
[PTS Page 067] [\q 67/]
Ko ca bhikkhave àhàro anuppannassa và upekhàsambojjhaïgassa uppàdàya uppannassa và upekhàsambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà ? Atthi bhikkhave upekhàsambojjhaïgaññhànãyà2 dhammà tattha yonisomanasikàrabahulãkàro, ayamàhàro anuppannassa và upekhàsambojjhaïgassa uppàdàya, uppannassa và upekhàsambojjhaïgassa bhàvanàya pàripåriyà. Seyyathàpi bhikkhave, ayaü kàyo àhàraññhitiko àhàraü pañicca tiññhati. Anàhàro no tiññhati. Evameva kho bhikkhave ime satta bojjhaïgà àhàraññhitikà àhàraü pañicca tiññhanti. Anàhàrà no tiññhantãti.
--------------------------
1. Samàdhinimittaü - syà.
2. Bojjhaïgaññhàniyà - syà.
[BJT Page 146] [\x 146/]
2. 1. 3
Sãlasuttaü
549. Ye te bhikkhave bhikkhu sãlasampannà samàdhisampannà pa¤¤àsampannà vimuttisampannà vimutti¤àõadassanasampannà. Dassanampahaü1 bhikkhave, tesaü bhikkhånaü bahukàraü2 vadàmi. Savanampahaü bhikkhave, tesaü bhikkhånaü bahukàraü vadàmi. Upasaïkamanampahaü bhikkhave, tesaü bhikkhånaü bahukàraü vadàmi. Payirupàsanampahaü bhikkhave, tesaü bhikkhånaü bahukàraü vadàmi, anussatimpahaü bhikkhave tesaü bhãkkhånaü bahukàraü vadàmi. Anupabbajjampahaü bhikkhave tesaü bhikkhånaü bahukàraü vadàmi. Taü kissa hetu: tathàråpànaü bhikkhave bhikkhånaü dhammaü sutvà dvayena3 våpakaññho viharati kàyavåpakàsena ca cittavåpakàsena ca. So tathà våpakaññho viharanto taü dhammaü anussarati anuvitakketi.
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhu yathà4 våpakaññho viharanto taü dhammaü anussarati anuvitakketi. [PTS Page 068] [\q 68/] satisambojjhaïgo tasmiü samaye tassa bhikkhuno àraddho hoti. Satisambojjhaïgaü yasmiü samaye bhikkhu bhàveti, satisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati. So tathà sato viharanto taü dhammaü pa¤¤àya pavicinati pavicarati parivãmaüsamàpajjati.
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhu tathà sato viharanto taü dhammaü pa¤¤àya pavicinati pavicarati parivãmaüsamàpajjati, dhammavicayasambojjhaïgo tasmiü samaye tassa bhikkhuno àraddho hoti. Dhammavicayasambojjhaïgaü yasmiü samaye bhikkhu bhàveti, dhammavicayasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà pàripåriü gacchati. Tassa taü dhammaü pa¤¤àya pavicinato pavicarato parivãmaüsamàpajjato àraddhaü hoti viriyaü asallãnaü.
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhuno taü dhammaü pa¤¤àya pavicanato pavicarato parivãmaüsamàpajjato àraddhaü hoti viriyaü asallãnaü, viriyasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti. Viriyasambojjhaïgaü yasmiü samaye bhikkhu bhàveti, viriyasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà pàripåriü gacchati. âraddhaviriyassa uppajjati pãti niràmisà.
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhuno àraddhaviriyassa uppajjati pãti niràmisà, pãtisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti. Pãtisambojjhaïgaü yasmiü samaye bhikkhu bhàveti, pãtisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà pàripåriü gacchati. Pãtimanassa kàyopi passambhati cittampi passambhati,
--------------------------
1. Pàhaü - machasaü.
2. Bahupakàraü - syà.
3. Dvayena våpakàsena våpakaññho - machasaü.
4. Tathà - machasaü, syà.
[BJT Page 148] [\x 148/]
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhuno pãtimanassa kàyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti. Passaddhisambojjhaïgaü yasmiü1 samaye bhikkhu bhàveti, passaddhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà [PTS Page 069] [\q 69/] pàripåriü gacchati. Passaddhakàyassa sukhaü hoti sukhino cittaü samàdhiyati.
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhuno passaddhakàyassa sukhino cittaü samàdhiyati, samàdhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti. Samàdhisambojjhaïgaü yasmiü samaye bhikkhu bhàveti, samàdhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà pàripåriü gacchati. So tathà samàhitaü cittaü sàdhukaü ajjhupekkhità hoti.
Yasmiü samaye bhikkhave, bhikkhu tathà samàhitaü cittaü sàdhukaü ajjhupekkhità hoti. Upekhàsambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti. Upekhàsambojjhaïgaü yasmiü samaye bhikkhu bhàveti, upekhàsambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati.
Evaü bhàvitesu kho bhikkhave sattasu bojjhaïgesu evaü bahulãkatesu satta phalà sattànisaüsà pàñikaïkhà. Katame satta phalà sattànisaüsà: diññheva dhamme pañigacca2 a¤¤aü àràdheti. No ce diññheva dhamme pañigacca a¤¤aü àràdheti, atha maraõakàle a¤¤aü àràdheti. No ce diññheva dhamme pañigacca a¤¤aü àràdheti, no ce maraõakàle a¤¤aü àràdheti, atha pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antaràparinibbàyã hoti. No ce diññheva dhamme pañigacca a¤¤aü àràdheti, no ce maraõakàle a¤¤aü àràdheti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antaràparinibbàyã hoti, atha pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà upahacca parinibbàyã hoti. No ce diññheva dhamme pañigacca a¤¤aü àràdheti, no ce maraõakàle a¤¤aü àràdheti, no ce pa¤cannaü [PTS Page 070] [\q 70/] orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antaràparinibbàyã hoti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà upahacca parinibbàyã hoti, atha pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà asaükhàraparinibbàyã hoti.
--------------------------
1. Tasmiü - machasaü, syà.
2. Pañikacca - machasaü, syà.
[BJT Page 150] [\x 150/]
No ce diññheva dhamme pañigacca a¤¤aü àràdheti, no ce maraõakàle a¤¤aü àràdheti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antarà parinibbàyã hoti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà upahacca parinibbàyã hoti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà asaükhàraparinibbàyã hoti, atha pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà sasaükhàraparinibbàyã hoti,
No ce diññheva dhamme pañigacca a¤¤aü àràdheti, no ce maraõakàle a¤¤aü àràdheti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antaràparinibbàyã hoti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà upahaccaparinibbàyã hoti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà asaükhàraparinibbàyã hoti, no ce pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà sasaïkhàraparinibbàyã hoti. Atha pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà uddhaüsoto hoti akaniññhagàmã. Evaü bhàvitesu kho bhikkhave, sattasu bojjhaïgesu evaü bahulãkatesu ime satta phalà sattànisaüsà pàñikaïkhàti.
2. 1. 4
Vatthasuttaü
550. Ekaü samayaü àyasmà sàriputto sàvatthiyaü viharati jetavane anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho àyasmà sàriputto bhikkhå àmantesi "àvuso bhikkhavo"ti. [PTS Page 071] [\q 71/] "àvuso"ti kho te bhikkhå àyasmato sàriputtassa paccassosuü. âyasmà sàriputto etadavoca:
Sattime àvuso, bojjhaïgà katame satta: satisambojjhaïgo dhammavicayasambojjhaïgo viriyasambojjhaïgo pãtisambojjhaïgo passaddhisambojjhaïgo samàdhisambojjhaïgo upekhàsambojjhaïgoti, ime kho àvuso sattabojjhaïgà. Imesaü1 àvuso, sattannaü bojjhaïgànaü yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi pubbaõhasamayaü viharituü. Tena tena bojjhaïgena pubbaõhasamayaü viharàmi. Yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi majjhantikaü2 samayaü viharituü, tena tena bojjhaïgena majjhantikaü samayaü viharàmi. Yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi sàyanhasamayaü viharituü, tena tena bojjhaïgena sàyanhasamayaü viharàmi.
---------------------------
1. Imesaü khvàhaü - machasaü, syà.
2. Majjhaõhãkaü - machasaü.
[BJT Page 152] [\x 152/]
Satisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, dhammavicayasambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, viriyasambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, pãtisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, passaddhisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, samàdhisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, upekhàsambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, seyyathàpi àvuso, ra¤¤o và ràjamahàmattassa và nànàrattànaü dussànaü dussakaraõóako påro assa so ya¤¤adeva2 dussayugaü àkaïkheyya pubbaõhasamayaü pàrupituü. Tantadeva dussayugaü pubbaõhasamayaü pàrupeyya. Ya¤¤adeva dussayugaü àkaïkheyya majjhantikaü samayaü pàrupituü. Tantadeva dussayugaü majjhantikaü samayaü pàrupeyya. Ya¤¤adeva dussayugaü àkaïkheyya sàyanhasamayaü pàrupituü tantadeva dussayugaü sàyanhasamayaü pàrupeyya.
[PTS Page 072] [\q 72/]
Evameva kho'haü àvuso, imesaü sattannaü bojjhaïgànaü yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi pubbaõhasamayaü viharituü. Tena tena bojjhaïgena pubbaõhasamayaü vimaràmi. Yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi majjhantikaü samayaü viharituü. Tena tena bojjhaïgena majjhantikaü samayaü viharàmi. Yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi sàyanhasamayaü viharituü. Tena tena bojjhaïgena sàyanhasamayaü viharàmi. Satisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, dhammavicayasambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, viriyasambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, pãtisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, passaddhisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, samàdhisambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi, upekhàsambojjhaïgo iti ce me àvuso, hoti appamàõoti me hoti. Susamàraddhoti me hoti. Tiññhantaü1 tiññhatãti pajànàmi. Sacepi me cavati, idappaccayà me cavatãti pajànàmi,
2. 1. 5
Bhikkhusuttaü
551. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so bhikkhu bhagavantaü etadavoca: bojjhaïgà bojjhaïgàti bhante, vuccanti kittàvatà nukho bhante, bojjhaïgàti vuccantã ? Ti. Bodhàya saüvattantãti kho bhikkhu tasmà bojjhaïgàti vuccanti. Idha bhikkhu, bhikkhu3 satisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Dhammavicayasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Viriyasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Pãtisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Passaddhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Samàdhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Upekkhàsambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü.
---------------------------
1. Tiññhantaü ca naü - machasaü.
2. Påro ya¤¤adeva - sã 1, 2. Sãmu.
3. Idha bhikkhu satisambojajhaïga - machasaü.
[BJT Page 154] [\x 154/]
Tassime sattabojjhaïge bhàvayato kàmàsavàpi cittaü vimuccati. Bhavàsavàpi cittaü vimuccati. Avijjàsavàpi cittaü vimuccati. Vimuttasmiü vimuttamiti ¤àõaü hoti. Khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàparaü itthattàyàti pajànàti. Bodhàya saüvattantãti kho bhikkhu, tasmà bojjhaïgàti vuccantãti.
2. 1. 6
Kuõóaliyasuttaü
[PTS Page 073] [\q 73/]
552. Ekaü samayaü bhagavà sàkete viharati a¤janavane migadàye, atha kho kuõóaliyo paribbàjako yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavatà saddhiü sammodi. Sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho kuõóaliyo paribbàjako bhagavantaü etadavoca: ahamasmi bho gotama, àràmanisàdã1 parisàvacaro. Tassa mayhaü bho gotama, pacchàbhattaü bhuttapàtaràsassa ayamàcàro2 hoti: àràmena àràmaü uyyànena uyyànaü anucaïkamàmi, anuvicaràmi. So tattha passàmi: "eke samaõabràhmaõe itivàdappamokkhànisaüsa¤ceva kathaü kathente upàrambhànisaüsa¤ca. " Bhavaü pana gotamo kimànisaüso viharatãti. Vijjàvimuttiphalànisaüso kho kuõóaliya, tathàgato viharatãti. Katame pana bho gotama, dhammà bhàvità bahulãkatà vijjàvimuttiü paripårentã ? Ti. Satta kho kuõóaliya, bojjhaïgà bhàvità bahulãkatà vijjàvimuttiü paripårentãti.
Katame pana bho gotama, dhammà bhàvità bahulãkatà sattabojjhaïge paripårentã ? Ti. Cattàro kho kuõóaliya, satipaññhànà bhàvità bahulãkatà sattabojjhaïge paripårentãti.
Katame bho gotama, dhammà bhàvità bahulãkatà cattàro satipaññhàne paripårentã ? Ti. Tãõi kho kuõóaliya, sucaritàni bhàvitàni bahulãkatàni cattàro satipaññhàne paripårentãti.
Katame pana bho gotama, dhammà bhàvità bahulãkatà tãõi sucaritàni paripårentã ? Ti, [PTS Page 074] [\q 74/] indriyasaüvaro kho kuõóaliya, bhàvito bahulãkato tãõi sucaritàni paripårentãti.
Kathaü bhàvito ca kuõóaliya, indriyasaüvaro kathaü bahulãkato tãõi sucaritàni paripåreti? Idha kuõóaliya, bhikkhu cakkhunà råpaü disvà manàpaü nàbhijjhati3, nàbhihaüsati4, na ràgaü janeti, tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü5, suvimuttaü cakkhunà kho paneva råpaü disvà amanàpaü na maïku hoti, apatitthinacitto6 adãnamanaso7 abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü.
--------------------------
1. âràma nissayã - machasaü, àràmaniyàdã - syà.
2. Ayamàhàro - syà.
3. Nàbhijjhàyati - syà.
4. Nàbhisati - sãmu.
5. Susaü vihitaü - sã 1, 2.
6. Appatiññhitacitto - machasaü, syà, apacittikacitto - sã 1, 2.
7. Adãnamànaso - machasaü, àdinnamànaso - syà.
[BJT Page 156] [\x 156/]
Punacaparaü kuõóaliya, bhikkhu sotena saddaü sutvà manàpaü nàbhijjhati, nàbhihaüsati, na ràgaü janeti, tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü sotena kho paneva saddaü sutvà amanàpaü na maïku hoti, apatitthinacitto adãnamanaso abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Ghànena gandhaü ghàyitvà manàpaü nàbhijjhati, nàbhihaüsati, na ràgaü janeti, tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü ghànena kho paneva gandhaü ghàyitvà amanàpaü na maïku hoti, apatitthinacitto adãnamanaso abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Jivhàya rasaü sàyitvà manàpaü nàbhijjhati, nàbhihaüsati, na ràgaüjaneti, tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü jivhàya kho paneva rasaü sàyitvà amanàpaü na maïku hoti, apatitthinacitto adãnamanaso abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Kàyena phoññhabbaü phusitvà manàpaü nàbhijjhati, nàbhihaüsati, na ràgaü janeti, tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü kàyena kho paneva phoññhabbaü phusitvà amanàpaü na maïku hoti, apatitthinacitto adãnamanaso abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Manasà dhammaü vi¤¤àya manàpaü nàbhijjhati, nàbhihaüsati, na ràgaü janeti, tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü manasà kho paneva dhammaü vi¤¤àya amanàpaü na maïku hoti, apatitthinacitto adãnamanaso abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Manasà kho paneva dhammaü vi¤¤àya amanàpaü na maïku hoti. Apatitthinacitto adãnamanaso abyàpannacetaso. Tassa ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü yato kho kuõóaliya, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà manàpàmanàpesu råpesu ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Sotena saddaü sutvà manàpàmanàpesu saddesu ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Ghànena gandhaü ghàyitvà manàpàmanàpesu gandhesu ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Jivhàya rasaü sàyitvà manàpàmanàpesu rasesu ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhit aü, suvimuttaü. Kàyena phoññhabbaü phusitvà manàpàmanàpesu phoññhabbesu ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, suvimuttaü. Manasà dhammaü vi¤¤àya manàpàmanàpesu dhammesu ñhito ca kàyo hoti, ñhitaü cittaü, ajjhattaü susaõñhitaü, [PTS Page 075] [\q 75/] suvimuttaü. Evaü bhàvito kho kuõóaliya, indriyasaüvaro evaü bahulãkato tãõi sucaritàni paripåretãti.
Kathaü bhàvitàni ca kuõóaliya, tãõi sucaritàni kathaü bahulãkatàni cattàro satipaññhàne paripårenti? Idha kuõóaliya, bhikkhu kàyaduccaritaü pahàya kàyasucaritaü bhàveti. Vacãduccaritaü pahàya vacãsucaritaü bhàveti. Manoduccaritaü pahàya manosucaritaü bhàveti. Evaü bhàvitàni kho kuõóaliya, tãõi sucaritàni evaü bahulãkatàni cattàro satipaññhàne paripårentãti.
Kathaü bhàvità ca kuõóaliya, cattàro satipaññhànà kathaü bahulãkatà satta bojjhaïge paripårenti? Idha kuõóaliya, bhikkhu kàye kàyànupassã viharati, àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Vedanàsu vedanànupassã viharati, àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Citte cittànupassã viharati, àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Dhammesu dhammànupassã viharati, àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Evaü bhàvità kho kuõóaliya, cattàro satipaññhànà evaü bahulãkatà satta bojjhaïge paripårentãti.
Kathaü bhàvità ca kho kuõóaliya, satta bojjhaïgà kathaü bahulãkatà vijajàvimuttiü paripårenti? Idha kuõóaliya, bhikkhu satisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Dhammavicayasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Viriyasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Pãtisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Passaddhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Samàdhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Upekkhàsambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Evaü bhàvità kho kuõóaliya, satta bojjhaïgà evaü bahulãkatà vijjàvimuttiü paripårentãti. Evaü vutte kuõóaliyo paribbàjako bhagavantaü etadavoca: "abhikkantaü bho gotama abhikkantaü bho gotama, seyyathàpi bho gotama, nikkujjitaü và ukkujjeyya, pañicchannaü và vivareyya, måëhassa và maggaü àcikkheyya, andhakàre và telapajjotaü dhàreyya cakkhumanto råpàni dakkhintãti. Evamevaü bhotà gotamena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esàhaü bhagavantaü gotamaü saraõaü gacchàmi, dhamma¤ca bhikkhusaïgha¤ca. Upàsakaü maü bhavaü gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gata"nti.
[BJT Page 158] [\x 158/]
2. 1. 7
Kåñàgàrasuttaü
553. Seyyathàpi bhikkhave, kåñàgàrassa yà kàci gopànasiyo sabbà tà kåñaninnà kåñapoõà kåñapabbhàrà, evameva kho bhikkhave bhikkhu satta bojjhaïge bhàvento satta bojjhaïge bahulãkaronto nibbànaninno hoti nibbànapoõo nibbànapabbhàro. [PTS Page 076] [\q 76/] katha¤ca bhikkhave bhikkhu satta bojjhaïge bhàvento satta bojjhaïge bahulãkaronto nibbànaninno hoti nibbànapoõo nibbànapabbhàro? Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Dhammavicayasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Viriyasambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Pãtisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Passaddhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Samàdhisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Upekkhàsambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Evaü kho bhikkhave bhikkhu1 satta bojjhaïge bhàvento satta bojjhaïge bahulãkaronto nibbànaninno hoti nibbànapoõo nibbànapabbhàroti.
2. 1. 8
Upavànasuttaü
554. Ekaü samayaü àyasmà ca upavàno àyasmà ca sàriputto kosambiyaü viharanti ghositàràme. Atha kho àyasmà sàriputto sàyanhasamayaü pañisallànà vuññhito yenàyasmà upavàno tenupasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmatà upavànena saddhiü sammodi. Sammedanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà sàriputto àyasmantaü upavànaü etadavoca: "jàneyya nu kho àvuso upavàna bhikkhu paccattaü yoniso manasikàrà2 evaü susamàraddhà me satta bojjhaïgà phàsuvihàràya saüvattantã"ti.
Jàneyya kho àvuso sàriputta bhikkhu paccattaü yoniso manasikàrà evaü susamàraddhà me satta bojjhaïgà phàsuvihàràya saüvattantãti. Satisambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà manasikaromi. No ca lãnanti" dhammavicayasambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà manasikaromi. No ca lãnanti" viriyasambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà manasikaromi. No ca lãnanti" pãtisambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà manasikaromi. No ca lãnanti" passaddhisambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà manasikaromi. No ca lãnanti" samàdhisambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà manasikaromi. No ca lãnanti" upekhàsambojjhaïgaü kho àvuso bhikkhu àrabhamàno pajànàti [PTS Page 077] [\q 77/] "cittaü ca me suvimuttaü thãnamiddhaü ca me susamåhataü. Uddhacca kukkucca¤ca me suppañivinãtaü. âraddhaü ca me viriyaü aññhikatvà3 manasikaromi. No ca lãnanti" evaü kho àvuso sàriputta bhikkhu jàneyya paccattaü yoniso manasikàrà susamàraddhà me satta bojjhaïgà phàsu vihàràya saüvattantãti.
--------------------------
1. Evaü kho bhikkhu - sãmu, syà.
2. Manasikàro - sã 1, 2.
3. Aññhi katvà - machasaü.
[BJT Page 160] [\x 160/]
2. 1. 9
Uppàdasuttaü
555. Sattime bhikkhave, bojjhaïgà bhàvità bahulãkatà anuppannà uppajjanti nतatra tathàgatassa pàtubhàvà arahato sammàsambuddhassa. Katame satta satisambojjhaïgo dhammavicayasambojjhaïgo viriyasambojjhaïgo pãtisambojjhaïgo passaddhisambojjhaïgo samàdhisambojjhaïgo upekhàsambojjhaïgo. Ime kho bhikkhave, satta bojjhaïgà bhàvità bahulãkatà anuppannà uppajjanti nतatra tathàgatassa pàtubhàvà arahato sammàsambuddhassàti.
2. 1. 10
Dutiya uppàdasuttaü
556. Sattime bhikkhave, bojjhaïgà bhàvità bahulãkatà anuppannà uppajjanti nतatra sugatavinayà. Katame satta satisambojjhaïgo dhammavicayasambojjhaïgo viriyasambojjhaïgo pãtisambojjhaïgo passaddhisambojjhaïgo samàdhisambojjhaïgo upekhàsambojjhaïgo. Ime kho bhikkhave, satta bojjhaïgà bhàvità bahulãkatà anuppannà uppajjanti nतatra sugatavinayàti.
Pabbatavaggo pañhamo.
Tatraddànaü:
Himavantaü kàyo sãlaü vatthaü bhikkhu ca kuõóalã
Kåñàgàramupavànaü uppàde apare duveti.