[PTS Vol S - 5] [\z S /] [\f V /]
[PTS Page 207] [\q 207/]
[BJT Vol S 5-1] [\z S /] [\w Va /]
[BJT Page 370] [\x 370/]

Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.

4. 4. 1

Suddhakasuttaü

1715. Pa¤cimàni bhikkhave. Indriyàni katamàni pa¤ca: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü, imàni kho bhikkhave, pa¤cindriyànãti.

4. 4. 2

Sotàpannasuttaü

1716. Pa¤cimàni bhikkhave. Indriyàni katamàni pa¤ca: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü, yato kho bhikkhave, ariyasàvako imesaü pa¤cannaü indriyànaü samudaya¤ca atthagama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca yathàbhåtaü pàjànàti, ayaü vuccati bhikkhave, ariyasàvako sotàpanno avinipàtadhammo niyato sambodhiparàyaõoti.

4. 4. 3

Arahantasuttaü

[PTS Page 208] [\q 208/]

1717. Pa¤cimàni bhikkhave. Indriyàni katamàni pa¤ca: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü, yato kho bhikkhave, bhikkhu imesaü pa¤cannaü indriyànaü samudaya¤ca atthagama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca yathàbhåtaü viditvàva anupàdà vimutto hoti. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu arahaü khãõàsavo vusitvà katakaraõãyo ohitabhàro anuppattasadattho parikkhãõabhavasaüyojano sammada¤¤àvimuttoti.

[BJT Page 372] [\x 372/]

4. 4. 4

Samaõabràhmaõasuttaü

1718. Pa¤cimàni bhikkhave. Indriyàni katamàni pa¤ca: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü,

Ye hi keci bhikkhave, samaõà và bràhmaõà và imesaü channaü indriyànaü samudaya¤ca atthagama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca yathàbhåtaü nappajànanti na me te bhikkhave samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà bràhmaõesu và bràhmaõasammatà. Na ca pana te àyasmanto sàma¤¤atthaü và brahma¤¤atthaü và diññheva dhamme sayaü abhi¤¤àsacchikatvà upasampajja viharanti.

Ye ca kho keci2 bhikkhave, samaõà và bràhmaõà và imesaü pa¤cannaü indriyànaü samudaya¤ca atthagama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca yathàbhåtaü pajànanti, te kho, me bhikkhave, samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà bràhmaõesu và bràhmaõasammatà. Te ca panàyasmanto sàma¤¤atthaü và brahma¤¤atthaü và diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharantãti.

4. 4. 5

Suddhakasuttaü

1719. Pa¤cimàni bhikkhave. Indriyàni katamàni pa¤ca: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü, ye hi keci bhikkhave, samaõà và bràhmaõà và sukhindriyaü nappajànanti, sukhindriyasamudayaü nappajànanti, sukhindriyanirodhaü nappajànanti, sukhindriyanirodhagàminãpañipadaü nappajànatti.

Dukkhindriyaü nappajànanti, dukkhindriyasamudayaü nappajànanti, dukkhindriyanirodhaü nappajànanti, dukkhindriyanirodhagàminãpañipadaü nappajànatti.

Somanassindriyaü nappajànanti, somanassindriyasamudayaü nappajànanti, somanassindriyanirodhaü nappajànanti, somanassindriyanirodhagàminãpañipadaü nappajànatti. Domanassindriyaü nappajànanti, domanassindriyasamudayaü nappajànanti, domanassindriyanirodhaü nappajànanti, domanassindriyanirodhagàminãpañipadaü nappajànatti. Upekkhindriyaü nappajànanti, upekkhindriyasamudayaü nappajànanti, upekkhindriyanirodhaü nappajànanti, upekkhindriyanirodhagàminãpañipadaü nappajànatti. Sukhindriyaü pajànanti, sukhindriyasamudayaü pajànanti, sukhindriyanirodhaü nappajànanti, sukhindriyanirodhagàminãpañipadaü pajànatti. Dukkhindriyaü pajànanti, dukkhindriyasamudayaü pajànanti, dukkhindriyanirodhaü nappajànanti, dukkhindriyanirodhagàminãpañipadaü pajànatti. Somanassindriyaü pajànanti, somanassindriyasamudayaü pajànanti, somanassindriyanirodhaü pajànanti, somanassindriyanirodhagàminãpañipadaü pajànatti. Domanassindriyaü pajànanti, domanassindriyasamudayaü pajànanti, domanassindriyanirodhaü pajànanti, domanassindriyanirodhagàminãpañipadaü pajànatti. Upekkhindriyaü pajànanti, upekkhindriyasamudayaü pajànanti, upekkhindriyanirodhaü nappajànanti, [PTS Page 209] [\q 209/] upekkhindriyanirodhagàminãpañipadaü pajànatti. Te kho, me bhikkhave, samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà bràhmaõesu và bràhmaõasammatà. Te ca panàyasmanto sàma¤¤atthaü và brahma¤¤atthaü và diññheva dhamme sayaü abhi¤¤àsacchikatvà upasampajja viharantãti.

4. 4. 6

Vibhaïgasuttaü

1720. Chayimàni bhikkhave, indriyàni. Katamàni cha: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, sukhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü sukhaü, kàyikaü sàtaü kàyasamphassajaü sukhaü sàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, sukhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, dukkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü dukkhaü, kàyikaü asàtaü kàyasamphassajaü sukhaü asàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, dukkhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, somanassindriyaü: yaü kho bhikkhave, cetasikaü sukhaü, cetasikaü sàtaü manosamphassajaü sukhaü sàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, somanassindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, domanassindriyaü: yaü kho bhikkhave, cetasikaü dukkhaü, cetasikaü asàtaü manosamphassajaü dukkhaü asàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, domanassindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, upekkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü và cetasikaü và neva sàtaü nàsitaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, upekkhindriyaü. Imàni kho bhikkhave, pa¤cinidriyànãti.

[BJT Page 374] [\x 374/]

4. 4. 7

Dutiya vibhaïgasuttaü

1721. Chayimàni bhikkhave, indriyàni. Katamàni cha: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü. [PTS Page 210] [\q 210/] katama¤ca bhikkhave, sukhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü sukhaü, kàyikaü sàtaü kàyasamphassajaü sukhaü sàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, sukhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, dukkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü dukkhaü, kàyikaü asàtaü kàyasamphassajaü sukhaü asàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, dukkhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, somanassindriyaü: yaü kho bhikkhave, cetasikaü sukhaü, cetasikaü sàtaü manosamphassajaü sukhaü sàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, somanassindriyaü.

[PTS Page 211] [\q 211/] katama¤ca bhikkhave, domanassindriyaü: yaü kho bhikkhave, cetasikaü dukkhaü, cetasikaü asàtaü manosamphassajaü dukkhaü asàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, domanassindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, upekkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü và cetasikaü và neva sàtaü nàsitaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, upekkhindriyaü. Katama¤ca kho bhikkhave, upekkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü và cetasikaü và neva sàtaü nàsàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, upekkhindriyaü. Tatra bhikkhave ya¤ca sukhindriyaü ya¤ca somanassindriyaü sukhà sà vedanà daññhabbà. Ya¤ca dukkhindriyaü ya¤ca domanassindriyaü tatra bhikkhave, dukkhà sà vedanà daññhabbà. Tatra bhikkhave, yamidaü1 upekkhindriyaü adukkhamasukhà sà vedanà daññhabbà. Imàni kho bhikkhave, pa¤cindriyànãti.

4. 4. 8

Tatiya vibhaïgasuttaü

1722. Chayimàni bhikkhave, indriyàni. Katamàni cha: sukhindriyaü dukkhindriyaü somanassindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, sukhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü sukhaü, kàyikaü sàtaü kàyasamphassajaü sukhaü sàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, sukhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, dukkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü dukkhaü, kàyikaü asàtaü kàyasamphassajaü sukhaü asàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, dukkhindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, somanassindriyaü: yaü kho bhikkhave, cetasikaü sukhaü, cetasikaü sàtaü manosamphassajaü sukhaü sàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, somanassindriyaü. [PTS Page 211] [\q 211/] katama¤ca bhikkhave, domanassindriyaü: yaü

Kho bhikkhave, cetasikaü dukkhaü, cetasikaü asàtaü manosamphassajaü dukkhaü asàtaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, domanassindriyaü. Katama¤ca bhikkhave, upekkhindriyaü: yaü kho bhikkhave, kàyikaü và cetasikaü và neva sàtaü nàsitaü vedayitaü, idaü vuccati bhikkhave, upekkhindriyaü.

--------------------------

1. Yadidaü - machasaü, syà

[BJT Page 376] [\x 376/]

Tatra bhikkhave ya¤ca sukhindriyaü ya¤ca somanassindriyaü sukhà sà

Vedanà daññhabbà. Ya¤ca dukkhindriyaü ya¤ca domanassindriyaü tatra bhikkhave, dukkhà sà vedanà daññhabbà. Tatra bhikkhave, yamidaü upekkhindriyaü adukkhamasukhà sà vedanà daññhabbà. Imàni kho bhikkhave, imàni pa¤cindriyàni pa¤ca hutvà tãni honiti. Tãni hutvà pa¤ca honti pariyàyenàti.

4. 4. 9

Kaññhopamasuttaü

1723. Pa¤cimàni bhikkhave, indriyàni. Katamàni pa¤ca: sukhindriyaü somanassindriyaü dukkhindriyaü domanassindriyaü upekkhindriyaü. Sukhavedanãyaü bhikkhave, phassaü pañicca uppajjati sukhindriyaü. So sukhito va samàno sukhitosmiti pajànàti. Tasseva sukhavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, sukhavedanãyaü phassaü pañicca uppannaü sukhindriyaü taü nirujjhati. Taü våpasammatãti1 pajànàti.

Dukkhavedanãyaü bhikkhave, phassaü pañiccauppajjati dukkhindriyaü. So dukkhito va samàno dukkhitosmãti pajànàti. Tasseva dukkhavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, dukkhavedanãyaü [PTS Page 212] [\q 212/] phassaü pañicca uppannaü dukkhindriyaü taü nirujjhati. Taü våpasammatãti pajànàti.

Somanassavedanãyaü bhikkhave, phassaü pañicca uppajjati somanassindriyaü. So sumano va samàno sumanosmãti pajànàti. Tasseva somanassavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, sumanassavedanãyaü phassaü pañicca uppannaü somanassindriyaü taü nirujjhati. Taü våpasammatãti pajànàti.

Domanassavedanãyaü bhikkhave, phassaü pañicca uppajjati domanassindriyaü. So dummano va samàno dummanosmãti pajànàti. Tasseva domanassavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, domanassavedanãyaü phassaü pañicca uppannaü domanassindriyaü taü nirujjhati. Taü våpasammatãti pajànàti. Upekhàvedanãyaü bhikkhave, phassaü pañicca uppajjati upekkhindriyaü. So upekhako va samàno upekhakosmãti pajànàti. Tasseva upekhàvedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, upekhàvedanãyaü phassaü pañicca uppannaü upekkhindriyaü taü nirujjhati. Taü våpasammatãti pajànàti.

-------------------------

1. Våpasamati - syà.

[BJT Page 378] [\x 378/]

Seyyathàpi bhikkhave, dvinnaü kaññhànaü saïghaññanasammodhànà usmà jàyati. Tejo abhinibbattati. Tesaü yeva kaññhànaü nànàbhàvà vinikkhepà1 yà tajjà usmà sà nirujjhati. Sà våpasammati, evameva kho bhikkhave, sukhavedaniyaü phassaü pañicca uppajjati sukhindriyaü. So sukhitova samàno sukhitosmãti pajànàti. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, sukhavedaniyaü phassaü pañicca uppannaü sukhindriyaü taü [PTS Page 213] [\q 213/] nirujjhati, taü våpasammatãti pajànàti.

Dukkhavedanãyaü phassaü pañicca uppajjati dukkhindriyaü. So dukkhitova samàno dukkhitosmãti pajànàti. Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, sukhavedaniyaü phassaü pañicca uppannaü dukkhindriyaü taü nirujjhati, taü våpasammatãti pajànàti.

Somanassavedaniyaü phassaü pañicca uppajjati somanassindriyaü. So sumanova samàno sumavosmãti pajànàti. Tasseva somanassavedaniyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, somanassavedaniyaü phassaü pañicca uppannaü somanassindriyaütaü nirujjhati, taü våpasammatãti pajànàti.

Domanassavedanãyaü phassaü pañicca uppajjati domanassindriyaü. So dummanova samàno dummanosmãti pajànàti. Tasseva domanassavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, domanassavedanãyaü phassaü pañicca uppannaü domanassindriyaü taü nirujjhati, taü våpasammatãti pajànàti.

Upekhàvedanãyaü phassaü pañicca uppajjati upekkhindriyaü. So upekhakova samàno upekhakosmãti pajànàti. Tasseva upekhàvedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü, upekhàvedanãyaü phassaü pañicca uppannaü upekkhindriyaü taü nirujjhati, taü våpasammatãti pajànàti.

4. 4. 10

Uppàñikasuttaü

1724. Pa¤cimàni bhikkhave, indriyàni. Katamàni pa¤ca: dukkhindriyaü domanassindriyaü sukhindriyaü somanassindriyaü upekkhindriyaü. Idha bhikkhave, bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato uppajjati dukkhindriyaü. So evaü pajànàti: "uppannaü kho me idaü dukkhindriyaü, ta¤ca kho sanimittaü sanidànaü sasaïkhàraü sappaccayaü. Taü vata2 animittaü anidànaü asaïkhàraü appaccayaü dukkhindriyaü uppajjissatã"ti netaü ñhànaü vijjati so dukkhindriya¤ca pajànàti. Dukkhindriyanirodha¤ca pajànàti. Yattha cuppannaü dukkhindriyaü aparisesaü nirujjhati. Ta¤ca pajànàti. Kattha cuppannaü dukkhindriyaü aparisesaü nirujjhati: idha bhikkhave, bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Ettha cuppannaü dukkhindriyaü aparisesaü nirujjhati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu a¤¤àsi dukkhindriyassa nirodhaü tathattàya3 cittaü upasaüharati. 4

-------------------------

1. Nànàbhavanikkhepà - syà.

2. Ta¤ca - machasaü, syà.

3. Tadatthàya - machasaü, syà.

4. Upasaühàsi - sã 1, 2.

[BJT Page 380] [\x 380/]

Idha pana bhikkhave, bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato uppajjati domanassindriyaü. [PTS Page 214] [\q 214/] so evaü pajànàti: "uppannaü kho me idaü domanassindriyaü. Ta¤ca kho sanimittaü, sanidànaü sasaïkhàraü sappaccayaü. Taü vata animittaü anidànaü asaïkhàraü appaccayaü domanassindriyaü uppajjissatã"ti netaü ñhànaü vijjati. So domanassindriya¤ca pajànàti. Domanassindriyasamudaya¤ca pajànàti. Domanassindriyanirodha¤ca pajànàti. Yattha cuppannaü domanassindriyaü aparisesaü nirujjhati ta¤ca pajànàti. Kattha cuppannaü domanassindriyaü aparisesaü nirujjhati: idha bhikkhave, bhikkhu vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viharati. Ettha cuppannaü domanassindriyaü aparisesaü nirujjhati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu a¤¤àsi domanassindriyassa nirodhaü tathattàya cittaü upasaüharati.

Idha pana bhikkhave, bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato uppajjati sukhindriyaü. So evaü pajànàti: "uppannaü kho me idaü sukhindriyaü. Ta¤ca kho sanimittaü, sanidànaü sasaïkhàraü sappaccayaü. Taü vata animittaü anidànaü asaïkhàraü appaccayaü sukhindriyaü uppajjissatã"ti netaü ñhànaü vijjati. So sukhindriya¤ca pajànàti. Sukhindriyasamudaya¤ca pajànàti. Sukhindriyanirodha¤ca pajànàti. Yattha cuppannaü sukhindriyaü aparisesaü nirujjhati ta¤ca pajànàti. Kattha cuppannaü sukhindriyaü aparisesaü nirujjhati: idha bhikkhave, bhikkhu pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno sukha¤ca kàyena pañisaüvedeti. Yaü taü ariyà àcikkhanti upekkhako satimà sukhavihàrãti tatiyajjhànaü upasampajja viharati. Ettha cuppannaü sukhindriyaü aparisesaü nirujjhati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu a¤¤àsi sukhindriyassa nirodhaü tathattàya cittaü upasaüharati.

[BJT Page 382] [\x 382/]

[PTS Page 215] [\q 215/]

Idha pana bhikkhave, bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato uppajjati somanassindriyaü. So evaü pajànàti: "uppannaü kho me idaü somanassindriyaü. Ta¤ca kho sanimittaü, sanidànaü sasaïkhàraü sappaccayaü. Taü vata animittaü anidànaü asaïkhàraü appaccayaü somanassindriyaü uppajjissatã"ti netaü ñhànaü vijjati. So somanassindriya¤ca pajànàti. Somanassindriyasamudaya¤ca pajànàti. Somanassindriyanirodha¤ca pajànàti. Yattha cuppannaü somanassindriyaü aparisesaü nirujjhati ta¤ca pajànàti. Kattha cuppannaü somanassindriü aparisesaü nirujjhati: idha bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbeva somanassa domanassànaü atthagamà adukkhaü asukhaü upekkhàsatipàrisuddhiü catutthajjhànaü upasampajja viharati. Ettha cuppannaü somanassindriyaü aparisesaü nirujjhati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu a¤¤àsi somanassindriyassa nirodhaü tathattàya cittaü upasaüharati.

Idha pana bhikkhave, bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato uppajjati upekkhindriyaü. So evaü pajànàti: "uppannaü kho me idaü upekkhindriyaü. Ta¤ca kho sanimittaü, sanidànaü sasaïkhàraü sappaccayaü. Taü vata animittaü anidànaü asaïkhàraü appaccayaü upekkhindriyaü uppajjissatã"ti netaü ñhànaü vijjati. So upekkhindriya¤ca pajànàti. Upekkhindriyasamudaya¤ca pajànàti. Upekkhindriyanirodha¤ca pajànàti. Yattha cuppannaü upekkhindriyaü aparisesaü nirujjhati ta¤ca pajànàti. Kattha cuppannaü upekkhindriyaü aparisesaü nirujjhati: idha bhikkhave, bhikkhu sabbaso nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samatikkamma sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati. Ettha cuppannaü upekkhindriyaü aparisesaü nirujjhati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu [PTS Page 216] [\q 216/] a¤¤àsi upekkhindriyassa nirodhaü tathattàya cittaü upasaüharati.

Sukhindriyavaggo catuttho.

Tatruddànaü:

Suddhakaü soto arahaü duve samaõabràhmaõà,

Vibhaïgena tayo kaññho uppañipàñikanti.