Suttantapiñake
Aïguttaranikàyo
3. Tikanipàto
3. Tatiyo paõõàsako
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa
[BJT Page 460] [\x 460/]
(1. Sambodhivaggo)
3. 3. 1. 1.
(Sàvatthinidànaü:)
1. Pubbe'va me bhikkhave sambodhà anabhisambuddhassa bodhisattasse'va sato etadahosi: ko nu kho loke assàdo, ko àdãnavo, kiü nissaraõanti.
Tassa mayhaü bhikkhave etadahosi: yaü kho loke pañicca uppajjati sukhaü somanassaü, ayaü loke assàdo. Yaü loko anicco dukkho vipariõàmadhammo, ayaü loke àdãnavo, yaü loke chandaràgavinayo chandaràgappahànaü, idaü loke nissaraõanti.
Yàvakãva¤cà'haü bhikkhave evaü lokassa assàda¤ca [PTS Page 259] [\q 259/] assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü nàbbha¤¤àsiü, ne'va tàvà'haü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake - sassamaõa bràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddho pacca¤¤àsiü.
Yato ca kho ahaü bhikkhave evaü lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü, athà'haü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake - sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddho pacca¤¤àsiü.
¥àõa¤ca pana me dassanaü udapàdi: "akuppà me cetovimutti. Ayamantimà jàti. Natthi'dàni punabbhavo"ti.
3. 3. 1. 2.
2. Lokassà'haü bhikkhave assàdapariyesanaü acariü. Yo loke assàdo, tadajjhagamaü. Yàvatako loke assàdo, pa¤¤àya me eso sudiññho. Lokassà'haü bhikkhave àdãnavapariyesanaü acariü. Yo loke àdãnavo, tadajjhagamaü. Yàvatako loke àdãnavo, pa¤¤àya me eso sudiññho. Lokassà'haü bhikkhave nissaraõapariyesanaü acariü. Yaü loke nissaraõaü, tadajjhagamaü. Yàvatakaü loke nissaraõaü, pa¤¤àya me etaü sudiññhaü.
Yàvakãva¤cà'haü bhikkhave lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü na abbha¤¤àsiü, neva tàvà'haü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake - sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddho pacca¤¤àsiü.
[BJT Page 462] [\x 462/]
Yato ca kho ahaü bhikkhave lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü, athà'haü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake - sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddho pacca¤¤àsiü.
¥àõaü ca pana me dassanaü udapàdi: "akuppà me cetovimutti. Ayamantimà jàti. Natthi'dàni punabbhavo"ti.
[PTS Page 260] [\q 260/]
3. No cedaü bhikkhave loke assàdo abhavissa, nayidaü sattà loke sàrajjeyyuü. Yasmà ca kho bhikkhave atthi loke assàdo, tasmà sattà loke sàrajjanti.
No cedaü bhikkhave loke àdãnavo abhavissa, nayidaü sattà loke nibbindeyyuü. Yasmà ca kho bhikkhave atthi loke àdãnavo, tasmà sattà loke nibbindanti.
No cedaü bhikkhave loke nissaraõaü abhavissa, nayidaü sattà lokamhà nissareyyuü. Yasmà ca kho bhikkhave atthi loke nissaraõaü, tasmà sattà lokamhà nissaranti.
Yàvakãva¤ca bhikkhave sattà lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü na abbha¤¤àsuü, neva tàva bhikkhave sattà sadevakà lokà samàrakà sabrahmakà - sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya nissañà visa¤¤uttà vippamuttà vimariyàdikatena cetasà vihariüsu.
Yato ca kho bhikkhave sattà lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü abbha¤¤àsuü, atha bhikkhave sattà sadevakà lokà samàrakà sabrahmakà - sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya nissañà visa¤¤uttà vippamuttà vimariyàdikatena cetasà viharantã'ti.
3. 3. 1. 4.
4. Ye hi keci bhikkhave samaõà và bràhmaõà và lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü nappajànanti, na me te bhikkhave samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà, bràhmaõesu và bràhmaõasammatà. Na ca pana te àyasmanto sàma¤¤atthaü và brahma¤¤atthaü và diññhe'va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharanti.
[BJT Page 464] [\x 464/]
Ye ca kho keci bhikkhave samaõà và bràhmaõà và lokassa assàda¤ca assàdato àdãnava¤ca àdãnavato nissaraõa¤ca nissaraõato yathàbhåtaü pajànanti, te kho bhikkhave samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà, bràhmaõesu và bràhmaõasammatà. Te kho panàyasmanto sàma¤¤attha¤ca brahma¤¤attha¤ca diññhe'va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharantã'ti.
[PTS Page 261] [\q 261/]
3. 3. 1. 5.
5. Ruõõamidaü bhikkhave ariyassa vinaye yadidaü gãtaü. Ummattakamidaü bhikkhave ariyassa vinaye yadidaü naccaü. Komàrakamidaü bhikkhave ariyassa vinaye yadidaü ativelaü dantavidaüsakaü hasitaü.
Tasmàtiha bhikkhave setughàto gãte. Setughàto nacce. Alaü vo dhammapamoditànaü sataü sitaü sitamattàyàti.
3. 3. 1. 6.
6. Tiõõaü bhikkhave pañisevanàya natthi titti. Katamesaü tiõõaü:
Soppassa bhikkhave pañisevanàya natthi titti. Suràmerayapànassa bhikkhave pañisevanàya natthi titti, methunadhammasamàpattiyà bhikkhave pañisevanàya natthi titti.
Imesaü kho bhikkhave tiõõaü pañisevanàya natthi tintã'ti.
3. 3. 1. 7.
7. Atha kho anàthapiõóiko gahapati yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho anàthapiõóikaü gahapatiü bhagavà etadavoca:
Citte gahapati arakkhite kàyakammampi arakkhitaü hoti. Vacã kammampi arakkhitaü hoti. Manokammampi arakkhitaü hoti.
[BJT Page 466] [\x 466/]
Tassa arakkhitakàyakammantassa arakkhitavacãkammantassa arakkhitamanokammantassa kàyakammampi avassutaü hoti. Vacãkammampi avassutaü hoti. Manokammampi avassutaü hoti. Tassa avassutakàyakammantassa avassutavacãkammantassa avassutamanokammantassa kàyakammampi påtiyaü hoti. Vacãkammampi påtiyaü hoti. Manokammampi påtiyaü hoti. Tassa påtikàyakammantassa påtivacãkammantassa påtimanokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti. Na bhaddikà kàlakiriyà.
Seyyathà'pi gahapati kåñàgàre ducchanne kåñampi arakkhitaü hoti. Gopànasiyo'pi arakkhità honti. Bhitti'pi arakkhità hoti. Kåñampi avassutaü hoti. Gopànasiyo'pi avassutà honti. Bhitti'pi avassutà hoti. Kåñampi påtikaü hoti. Gopànasiyo'pi påtikà honti. Bhitti'pi påtikà hoti.
Evameva kho gahapati [PTS Page 262] [\q 262/] citte arakkhite kàyakammampi arakkhitaü hoti vacãkammampi arakkhitaü hoti. Manokammampi arakkhitaü hoti. Tassa arakkhitakàyakammantassa arakkhitavacãkammantassa arakkhita manokammantassa kàyakammampi avassutaü hoti. Vacãkammampi avassutaü hoti. Manokammampi avassutaü hoti. Tassa avassutakàyakammantassa avassutavacãkammantassa avassutamanokammantassa kàyakammampi påtiyaü hoti. Vacãkammampi påtiyaü hoti. Manokammampi påtiyaü hoti. Tassa påtikàyakammantassa påtivacãkammantassa påtimanokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti. Na bhaddikà kàlakiriyà.
Citte gahapati rakkhite kàyakammampi rakkhitaü hoti. Vacãkammampi rakkhitaü hoti. Manokammampi rakkhitaü hoti. Tassa rakkhitakàyakammantassa rakkhitavacãkammantassa rakkhitamanokammantassa kàyakammampi anavassutaü hoti. Vacãkammampi anavassutaü hoti. Manokammampi anavassutaü hoti. Tassa anavassutakàyakammantassa anavassutavacãkammantassa anavassuta manokammantassa kàyakammampi apåtiyaü hoti. Vacãkammampi apåtiyaü hoti. Manokammampi apåtiyaü hoti. Tassa apåtikàyakammantassa apåtivacã kammantassa apåtã manokammantassa bhaddakaü maraõaü hoti. Bhaddikà kàlakiriyà.
Seyyathà'pi gahapati kåñàgàre succhanne kåñampi rakkhitaü hoti. Gopànasiyo'pi rakkhità honti. Bhitti'pi rakkhità hoti. Kåñampi anavassutaü hoti. Gopànasiyo'pi anavassutà honti bhitti'pi anavassutà hoti. Kåñampi apåtikaü hoti. Gopànasiyo'pi apåtikà honti. Bhitti'pi apåtikà hoti.
[BJT Page 468] [\x 468/]
Evameva kho gahapati citte rakkhite kàyakammampi rakkhitaü hoti vacãkammampi rakkhitaü hoti. Manokammampi rakkhitaü hoti. Tassa rakkhitakàyakammantassa rakkhitavacãkammantassa rakkhita manokammantassa kàyakammampi anavassutaü hoti. Vacãkammampi anavassutaü hoti. Manokammampi anavassutaü hoti. Tassa anavassutakàyakammantassa anavassutavacãkammantassa anavassutamanokammantassa kàyakammampi apåtiyaü hoti. Vacãkammampi apåtiyaü hoti. Manokammampi apåtiyaü hoti. Tassa apåtikàyakammantassa apåtivacãkammantassa apåti manokammantassa bhaddakaü maraõaü hoti. Bhaddikà kàlakiriyàti.
3. 3. 1. 8.
8. Ekamantaü nisinnaü kho anàthapiõóikaü gahapatiü bhagavà etadavoca: citte gahapati vyàpanne kàyakammampi vyàpannaü hoti. Vacãkammampi vyàpannaü hoti. Manokammampi vyàpannaü hoti. Tassa vyàpannakàyakammantassa vyàpannavacãkammantassa vyàpannamanokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti. Na bhaddikà kàlakiriyà.
Seyyathà'pi gahapati kåñàgàre ducchanne kåñampi vyàpannaü hoti gopànasiyo'pi vyàpannà honti. Bhittã'pi vyàpannà hoti. Evameva kho gahapati citte vyàpanne kàyakammampi vyàpannaü hoti. Vacãkammampi vyàpannaü hoti. Manokammampi vyàpannaü hoti. Tassa vyàpannakàyakammantassa vyàpannavacãkammantassa vyàpannamanokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti. Na bhaddikà kàlakiriyà.
Citte gahapati avyàpanne kàyakammampi avyàpannaü hoti. Vacãkammampi avyàpannaü hoti. Manokammampi avyàpannaü hoti. Tassa avyàpannakàyakammantassa avyàpannavacãkammantassa avyàpannamanokammantassa bhaddakaü maraõaü hoti. Bhaddikà kàlakiriyà.
Seyyathà'pi gahapati kåñàgàre succhanne kåñampi avyàpannaü hoti. [PTS Page 263] [\q 263/] gopànasiyo'pi avàpannà honti. Bhittã'pi avyàpannà hoti. Evameva kho gahapati citte avyàpanne kàyakammampi avyàpannaü hoti, vacãkammampi avyàpannaü hoti. Manokammampi avyàpannaü hoti. Tassa avyàpannakàyakammantassa avyàpannavacãkammantassa avyàpannamanokammantassa bhaddakaü maraõaü hoti. Bhaddikà kàlakiriyàti.
3. 3. 1. 9.
9. Tãõimàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi: lobho nidànaü kammànaü samudayàya. Doso nidànaü kammànaü samudayàya. Moho nidànaü kammànaü samudayàya.
Yaü bhikkhave lobhapakataü kammaü lobhajaü lobhanidànaü lobhasamudayaü. Taü kammaü akusalaü, taü kammaü sàvajjaü, taü kammaü dukkhavipàkaü, taü kammaü kammasamudayàya saüvattati. Na taü kammaü kammanirodhàya saüvattati.
[BJT Page 470] [\x 470/]
Yaü bhikkhave dosapakataü kammaü dosajaü dosanidànaü dosasamudayaü, taü kammaü akusalaü, taü kammaü sàvajjaü, taü kammaü dukkhavipàkaü, taü kammaü kammasamudayàya saüvattati. Na taü kammaü kammanirodhàya saüvattati.
Yaü bhikkhave mohapakataü kammaü mohajaü mohanidànaü mohasamudayaü, taü kammaü akusalaü, taü kammaü sàvajjaü, taü kammaü dukkhavipàkaü, taü kammaü kammasamudayàya saüvattati. Na taü kammaü kammanirodhàya saüvattati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàya.
Tãõimàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi: alobho nidànaü kammànaü samudayàya. Adoso nidànaü kammànaü samudayàya. Amoho nidànaü kammànaü samudayàya.
Yaü bhikkhave alobhapakataü kammaü alobhajaü alobhanidànaü alobhasamudayaü, taü kammaü kusalaü, taü kammaü anavajjaü, taü kammaü sukhavipàkaü, taü kammaü kammanirodhàya saüvattati. Na taü kammaü kammasamudayàya saüvattati.
Yaü bhikkhave adosapakataü kammaü adosajaü adosanidànaü adosasamudayaü, taü kammaü kusalaü, taü kammaü anavajjaü, taü kammaü sukhavipàkaü, taü kammaü kammanirodhàya saüvattati. Na taü kammà kammasamudayàya saüvattati.
Yaü bhikkhave amohapakataü kammaü amohajaü amohanidànaü amohasamudayaü. Taü kammaü kusalaü, taü kammaü anavajjaü, taü kammaü sukhavipàkaü, taü kammaü kammanirodhàya saüvattati. Na taü kammaü kammasamudayàya saüvattati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàyà'ti.
[PTS Page 264] [\q 264/]
3. 3. 1. 10.
10. Tãõimàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi: atãte bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. Anàgate bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. Paccuppanne bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati.
Katha¤ca bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati: atãte bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakketi anuvicàreti. Tassa atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicàrayato chando jàyati. Chandajàto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. Etamahaü bhikkhave sa¤¤ojanaü vadàmi. Yo cetaso sàràgo. Evaü kho bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati.
[BJT Page 472] [\x 472/]
Katha¤ca bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati: anàgate bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakketi anuvicàreti. Tassa anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicàrayato chando jàyati. Chandajàto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. Etamahaü bhikkhave sa¤¤ojanaü vadàmi. Yo cetaso sàràgo. Evaü kho bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati.
Katha¤ca bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati: paccuppanne bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakketi anuvicàreti. Tassa paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicàrayato chando jàyati. Chandajàto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. Etamahaü bhikkhave sa¤¤ojanaü vadàmi. Yo cetaso sàràgo. Evaü kho bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàyàti.
[PTS Page 265] [\q 265/]
Tãõimàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõã: atãte bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati. Anàgate bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati. Paccuppanne bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati.
Katha¤ca bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati: atãtànaü bhikkhave chandaràgaññhànãyànaü dhammànaü àyatiü vipàkaü pajànàti. âyatiü vipàtaü viditvà tadabhinivajjeti. Tadabhinivajjetvà cetasà abhiviràjetvà pa¤¤àya ativijjha passati. Evaü kho bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati.
Katha¤ca bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati: anàgatànaü bhikkhave chandaràgaññhànãyànaü dhammànaü àyatiü vipàkaü pajànàti. âyatiü vipàtaü viditvà tadabhinivajjeti. Tadabhinivajjetvà cetasà abhiviràjetvà pa¤¤àya ativijjha passati. Evaü kho bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati.
[BJT Page 474] [\x 474/]
Katha¤ca bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati: paccuppannànaü bhikkhave chandaràgaññhànãyànaü dhammànaü àyatiü vipàkaü pajànàti. âyatiü vipàtaü viditvà tadabhinivajjeti. Tadabhinivajjetvà cetasà abhiviràjetvà pa¤¤àya ativijjha passati. Evaü kho bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati.
Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàyà'ti.
Sambodhivaggo pañhamo.*