[BJT Page 190]
Suttantapiñake
Aïguttaranikàyo
Tatiyo bhàgo
Pa¤cakanipàto
2. Dutiyaü paõõàsakaü
5. Kakudhavaggo
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.
5. 2. 5. 1
(Pañhamasampadàsuttaü)
(Sàvatthinidànaü)
41. Pa¤cimà bhikkhave sampadà. Katamà pa¤ca?
Saddhàsampadà sãlasampadà sutasampadà càgasampadà pa¤¤àsampadà. Imà kho bhikkhave pa¤ca sampadàti.
[PTS Page 119]
5. 2. 5. 2. (Dutiyasampadàsuttaü)
(Sàvatthi nidànaü:)
42. Pa¤cimà bhikkhave sampadà. Katamà pa¤ca?
Sãlasampadà samàdhisampadà pa¤¤àsampadà vimuttisampadà. Vimutti¤àõadassanasampadà. Imà kho bhikkhave pa¤ca sampadàti.
5. 2. 5. 3
(A¤¤abyàkaraõasuttaü)
(Sàvatthinidànaü)
43. Pa¤cimàni bhikkhave a¤¤abyàkaraõàni. 1 Katamàni pa¤ca?
Mandattà momuhattà a¤¤aü byàkaroti, pàpiccho icchàpakato a¤¤aü byàkaroti, ummàdà cittavikkhepà a¤¤aü byàkaroti, adhimànena a¤¤aü byàkaroti, sammadeva a¤¤aü byàkaroti. Imàni kho bhikkhave pa¤ca a¤¤abyàkaraõànãti. 2
5. 2. 5. 4
(Phàsuvihàrasuttaü)
(Sàvatthinidànaü:)
44. Pa¤cime bhikkhave phàsuvihàrà. Katame pa¤ca?
Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vicekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànaü upasampajja viharati. Vitakkavicàrànaü vupasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyaü jhànaü upasampajja viharati. Pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno, sukha¤ca kàyena pañisaüvedeti, yantaü ariyà àcikkhanti upakkhako satimà sukhavihàrãti, tatiyaü jhànaü upasampajja viharati. âsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Ime kho bhikkhave pa¤ca phàsuvihàràti.
1. A¤¤àbyàkaraõàni machasaü sãmu. 2. A¤¤àbyàkaraõànãti machasaü. Sãmu
[BJT Page 192]
5. 2. 5. 5
(Akuppasuttaü)
(Sàvatthinidànaü:)
45. Pa¤cahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu na cirasseva akuppaü pañivijjhati. Katamehi pa¤cahi:
[PTS Page 120]
Idha bhikkhave bhikkhu atthapañisamhidàpatto1 hoti, dhammapañisamhidàpatto hoti, niruttipañisamhidàpatto hoti, pañibhànapañisamhidàpatto hoti, yathà vimuttaü cittaü paccavekkhati.
Imehi kho bhikkhave pa¤cahi dhammehi samannàgato bhikkhu na cirasseva akuppaü pañivijjhatiti.
5. 2. 5. 6
(Dutiya akuppasuttaü)
(Sàvatthinidànaü:)
46. Pa¤cahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu ànàpànasatiü àsevanto na cirasseva akuppaü pañivijjhati. Katamehi pa¤cahi:
Idha bhikkhave bhikkhu appaññho hoti appakicco subharo susantoso jãvitaparikkhàresu. Appàhàro hoti anodarikattaü anuyutto. Appamiddho hoti jàgariyaü anuyutto. Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammà àdikalyàõà majjhekalyàõà pariyosànakalyàõà sàtthà savya¤janà kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhivadanti, tathàråpàssa dhammà bahussutà honti dhatà2 vavasà paricità manasànupekkhità diññhiyà suppañividdhà. Yathàvimuttaü cittaü paccavekkhati.
Imehi kho bhikkhave pa¤cahi dhammehi samannàgato bhikkhu ànàpànasatiü àsevanto na cirasseva akuppaü pañivijjhatiti.
5. 2. 5. 7
(Tatiya akuppasuttaü)
(Sàvatthinidànaü:)
47. Pa¤cahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu ànàpànasatiü bhàvento na cirasseva akuppaü pañivijjhati. Katamehi pa¤cahi:
Idha bhikkhave bhikkhu appaññho hoti appakicco subharo susantoso jãvitaparikkhàresu. Appàhàro hoti anodarikattaü anuyutto. Appamiddho hoti jàgariyaü anuyutto. [PTS Page 121] yàyaü kathà àbhisallekhikà3cetovivaraõasappàyà seyyathãdaü. ? Appicchakathà santuññhãkathà pavivekathà asaüsaggakathà viriyàramhakathà sãlakathà samàdhikathà pa¤¤àkathà vimuttikathà vimutti¤àõassakathà, evaråpàya4 kathàya nikàmalàbhã hoti akicchalàbhã akasiralàbhã. Yathàvimuttaü cittaü paccavekkhati.
Imehi kho bhikkhave pa¤cahi dhammehi samannàgato bhikkhu ànàpànasatiü bhàvento na cirasseva akuppaü pañivijjhatã'ti.
1. Pañisambhidàppatto machasaü (sabbattha) 2. Dhàtà machasaü
3. Abhisallekhikà syà sãmu 4. Evaråpiyà machasà sãmu.
[BJT Page 194]
5. 2. 5. 8
(Catuttha akuppasuttaü)
(Sàvatthinidànaü)
48. Pa¤cahi bhikkhave, dhammehi samannàgato bhikkhu ànàpànasatiü bahulãkaronto na cirasseva akuppaü pañivijjhati. Katamehi pa¤cahi?
Idha bhikkhave, bhikkhu appaññho hoti appakicco subharo hoti susantoso jãvitaparikkhàresu. Appàhàro hoti ànodarikattaü anuyutto. Appamiddho hoti jàgariyaü anuyutto. âra¤¤ako hoti. Pantasenàsano. Yathàvimuttacittaü paccavekkhati.
Imehi kho bhikkhave pa¤cahi dhammehi samannàgato bhikkhu ànàpànasatiü bahulãkaronto na cirasseva akuppaü pañivijjhatãti.
5. 2. 5. 9
(Sãhasuttaü)
(Sàvatthinidànaü:)
49. Sãho bhikkhave migaràjà sàyanhasamayaü àsayà nikkhamati. âsayà nikkhamitvà vijamhati. Vijamhitvà samannà catuddisaü anuviloketi. Samantà catuddisaü anuviloketvà tikkhattuü sãhanàdaü nadati. Tikkhattuü sãhananàdaü naditvà gocaràya pakkamati.
So hatthissa cepi pahàraü deti, sakkacca¤¤eva pahàraü deti no asakkaccaü mahisassa1 cepi pahàraü deti, sakkacca¤¤eva pahàraü deti no asakkaccaü. Gavassa cepi pahàraü deti, sakkacca¤¤eva pahàraü deti no asakkaccaü. Dãpissa cepi pahàraü deti, sakkacca¤¤eva pahàraü deti no asakkaccaü. Khuddakànaü [PTS Page 122] cepi pàõànaü pahàraü deti antamaso sasabiëàrànampi, sakkacca¤¤eva pahàraü deti no asakkaccaü. Taü kissa hetu? Mà me yoggapatho nassàti.
Sihoti kho bhikkhave, tathàgatassetaü adhivacanaü arahato sammà sambuddhassa. Yaü kho bhikkhave tathàgato parisàya dhammaü deseti, idamassa hoti sãhanàdasmiü.
Bhikkhånaü cepi bhikkhave tathàgato dhammaü deseti, sakkacca¤¤eva tathàgato dhammaü deseti no asakkaccaü. Bhikkhunãnaü cepi bhikkhave tathàgato dhammaü deseti. Sakkacca¤¤eva tathàgato dhammaü deseti no asakkaccaü upàsakànaü cepi bhikkhave tathàgato dhammaü deseti, sakkacca¤¤eva tathàgato dhammaü deseti no asakkaccaü. Upàsikàna¤cepi bhikkhave tathàgato dhammaü deseti, sakkacca¤¤eva tathàgato dhammaü deseti no asakkaccaü. Puthujjanàna¤cepi bhikkhave tathàgato dhammaü deseti antamaso annahàranesàdànampi, sakkacca¤¤eva tathàgato dhammaü deseti no asakkaccaü taü kissa hetu? Dhammagaru bhikkhave tathàgato dhammagàravoti.
1. Mahiüsassa machasaü
[BJT Page 196]
5. 2. 5. 10
(Kakudhasuttaü)
50. Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà kosambiyaü viharati ghositàràme. Tena kho pana samayena kakudho nàma koliyaputto àyasmato mahàmoggallànassa upaññhàko adhunà kàlakato a¤¤ataraü manomayaü kàyaü upapanno. Tassa evaråpo attabhàvapañilàbho hoti: seyyathàpi nàma dve và tãõivà màgadhakàni gàmakkhettàni. So tena attabhàvapañilàbhena nevattànaü no paraü vyàbàdheti.
Atha kho kakudho devaputto yenàyasmà mahàmoggallàno tenupasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmantaü mahàmoggallànaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü [PTS Page 123] ñhito kho kakudho devaputto àyasmantaü mahàmoggallànaü etadavoca: devadattassa bhante evaråpaü icchàgataü uppajji "ahaü bhikkhusaïghaü pariharissàmi " ti. Sahacittuppàdà ca bhante devadatto tassà iddhiyà parihãno'ti. Idamavoca kakudho devaputto idaü vatvà àyasmantaü mahàmoggallànaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà tatthevantaradhàyi.
Atha kho àyasmà mahàmoggallàno yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà mahàmoggallàno bhagavantaü etadavoca:
"Kakudho nàma bhante, koliyaputto mamaü upaññhàko adhunà kàlakato a¤¤ataraü manomayaü kàyaü upapanno. Tassa evaråpo attabhàva pañilàbho hoti: seyyathàpi nàma dve và tãõi và màgadhakàni gàmakkhettàni. So tena attabhàvapañilàbhena nevattànaü no paraü vyàbàdheti. Atha kho bhante kakudho devaputto yenàhaü tenupasaïkami. Upasaïkamitvà maü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhito kho bhante kakudho devaputto maü etadavoca: devadattassa bhante, evaråpaü icchàgataü uppajji 'ahaü bhikkhusaïghaü pariharissàmi'ti sahacittuppàdà ca bhante devadatto tassà iddhiyà parihãno'ti. Idamavoca bhante, kakudho devaputto. Idaü vatvà maü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà tatthevantaradhàyi"ti.
Kiü pana te moggallàna, kakudho devaputto cetasà ceto paricca vidito. Yaü ki¤ci kakudho devaputto bhàsati, sabbaü taü tatheva hoti no a¤¤athàti?
" Cetasà ceto paricca vidito me bhante kakudho devaputto. Yaü ki¤ci kakudho devaputto bhàsati, sabbaü taü tatheva hoti no a¤¤athà'ti. Rakkhassetaü moggallàna vàcaü. 1 Idàni so moghapuriso attanàva attànaü pàtukarissatiti.
1. Rakkhassetaü moggallàna vàcaü rakkhassetaü
Moggallàna vàcaü machasaü vinayapiñakepi
[BJT Page 198]
Pa¤cime moggallàna satthàro santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame pa¤ca: [PTS Page 124] idha moggallàna, ekacco sattà aparisuddhasãlo samàno parisuddhasãlombhiti pañijànàti, parisuddhaü me sãlaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Tamenaü sàvakà evaü jànanti " ayaü kho bhavaü satthà aparisuddhasãlo samàno parisuddhasãlomhãti pañijànàti, parisuddhaü me sãlaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Mayaü ceva kho pana gihãnaü àroceyyàma, nàssassa manàpaü. Yaü kho panassa amanàpaü, kathannu1 mayaü tena samudàcareyyàma. Sammannati kho pana civarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayabhesajjaparikkhàrena. Yaü tumo karissati tumova tena pa¤¤àyissatã"ti. Evaråpaü kho pana moggallàna, satthàraü sàvakà sãlato rakkhananti. Evaråpo ca pana satthà sàvakehi sãlato rakkhaü paccàsiüsati. (1)
Puna ca paraü moggallàna, idhekacco satthà aparisuddhàjãvo samàno parisuddhàjivomhiti pañijànàti, parisuddho me àjãvo pariyodàto asaïkiliññhoti. Tamenaü sàvakà evaü jànanti " ayaü kho bhavaü satthà aparisuddhàjãvo samàno parisuddhàjãvomhiti pañijànàti, parisuddho me àjãvo pariyodàto asaïkiliññhoti. Mayaü ceva kho pana gihãnaü àroceyyàma, nàssassa manàpaü. Amanàpaü, yaü kho panassa amanàpaü kathannu mayaü tena samudàcareyyàma. Sammannati kho pana civarapiõóapàtasenàsana gilànappaccayabhesajjaparikkhàrena. Yaü tumo karissati tumova tena pa¤¤àyissati"ti. Evaråpaü kho moggallàna satthàraü sàvakà àjãvato rakkhanti. Evaråpo ca pana satthà sàvakehi àjãvato rakkhaü paccàsiüsati. (2)
Puna ca paraü moggallàna, idhekacco satthà aparisuddhadhammadesano samàno parisuddhadhammadesanomhãti pañijànàti, parisuddho me dhammadesanà pariyodàtà asaükiliññhàti. Tamenaü sàvakà evaü jànanti "ayaü kho bhavaü satthà aparisuddhadhammadesano samàno [PTS Page 125] parisuddhadhammadesanomhãti pañijànàti, parisuddhà me dhammadesanà pariyodàtà asaükiliññhàti. Mayaü ceva kho pana gihãnaü àroceyyàma, nàssassa manàpaü. Yaü kho panassa amanàpaü, kathannu taü mayaü tena samudàcareyyàma. Sammannati kho pana cãvarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayabhesajjaparikkhàrena. Yaü tumo karissati, tumova tena pa¤¤àyissati"ti. Evaråpaü kho moggallàna satthàraü sàvakà dhammadesanato rakkhanti. Evaråpo ca pana satthà sàvakehi dhammadesanato rakkhaü paccàsiüsati (3)
Puna ca paraü moggallàna, idhekacco satthà aparisuddhaveyyàkaraõo samàno parisuddhaveyyàkaraõomhãti pañijànàti, parisuddhaü me veyyàkaraõaü paridotaü asaükiliññhanti. Tamenaü sàvakà evaü jànanti "ayaü kho bhavaü satthà aparisuddhaveyyàkaraõo samàno parisuddhaveyyàkaraõomhãti pañijànàti, parisuddhaü me veyyàkaraõaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Mayaü ceva kho pana gihãnaü àroceyyàma,
1. Kathaü naü machasaü
[BJT Page 200]
Nàssassa manàpaü. Yaü kho panassa amanàpaü kathannu taü mayaü tena samudàcareyyàma. Sammannati kho pana cãvarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayabhesajjaparikkhàrena. Yaü tumo karissati, tumova tena pa¤¤àyissati "ti. Evaråpaü kho moggallàna satthàraü sàvakà veyyàkaraõato rakkhanti. Evaråpo ca pana satthà sàvakehi veyyàkaraõato rakkhaü paccàsiüsati. (4)
Puna ca paraü moggallàna, idhekacco satthà aparisuddha¤àõadassano samàno parisuddha¤àõadassanomhãti pañijànàti, parisuddhaü me ¤àõadassanaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Tamenaü sàvakà evaü jànanti "ayaü kho bhavaü satthà aparisuddha¤àõadassano samàno parisuddha¤aõadassanomhãti pañijànàti, parisuddhaü me ¤àõadassanaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Mayaü ceva kho pana gihãnaü àroceyyàma, nàssassa manàpaü. Yaü kho panassa amanàpaü, kathannu taü mayaü tena samudàcareyyàma. [PTS Page 126] sammannati kho pana civarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayabhesajjaparikkhàrena. Yaü tumo karissati, tumova tena pa¤¤àyissati"ti. Evaråpaü kho moggallàna, satthàraü sàvakà ¤àõadassanato rakkhanti. Evaråpo ca pana satthà sàvakehi ¤àõadassanato rakkhaü paccàsiüsati (5)
Ime kho moggallàna, pa¤ca satthàro santo saüvijjamànà lokasmiü.
Ahaü kho pana moggallàna, parisuddhasãlo samàno parisuddhasãlomhãti pañijànàmi, parisuddhaü me sãlaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Na ca maü sàvakà sãlato rakkhanti. Na càhaü sàvakehi sãlato rakkhaü paccàsiüsàmi.
Parisuddhàjãvo samàno parisuddhàjivomhãti pañijànàmi, parisuddho me àjãvo pariyodàto asaükiliññhoti. Na ca maü sàvakà àjãvato rakkhanti. Na càhaü sàvakehi àjãvato rakkhaü paccàsiüsàmi.
Parisuddhadhammadesano samàno parisuddhadhammadenomhãti pañijànàmi, parisuddhà me dhammadesanà pariyodàtà asaükiliññhàti. Na ca maü sàvakà dhammadesanato rakkhanti. Na càhaü sàvakehi dhammadesanato rakkhaü paccàsiüsàmi.
Parisuddhaveyyàkaraõo samàno parisuddhaveyyàkaraõomhãti pañijànàmi, parisuddhaü me veyyàkaraõaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Na ca maü sàvakà veyyàkaraõato rakkhanti. Na càhaü sàvakehi veyyàkaraõato rakkhaü paccàsiüsàmi.
Parisuddha¤àõadassano samàno parisuddha¤àõadassanomhãti pañijànàmi, parisuddhaü me ¤àõadassanaü pariyodàtaü asaükiliññhanti. Na ca maü sàvakà ¤àõadassanato rakkhanti. Na càhaü sàvakehi ¤àõadassanato rakkhaü paccàsiüsàmãti.
Kakudhavaggo pa¤camo
Tassuddànaü:
[PTS Page 127]
Dve sampadà viyàkaraõaü phàsukuppena pa¤camaü 1
Sutaü katà ara¤¤ena siho ca kakudho2 dasàti.
Dutiyaü paõõàsakaü niññhãtaü.
1. Phàsu akuppa pa¤camaü machasaü 2. Sãhabuddhena dasàti sãmu